Wika ng Balikbayang Nabulok sa Kuwarentena

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Wika ng balikbayang nabulok sa kuwarentena

Roberto T. Añonuevo

Kung naririto si Shiva,
ipahihiram marahil niya
ang kaniyang tatlong mata
at matatanaw
ng mga barko’t biyahero
ang Olakkannesvara
sa ating pantalan
sa loob ng kalooban;
Walang sinumang maliligaw.
Maiiwasan natin ang sakuna
mula sa mga bahura o bato
o mauunahan ang bagyo
laban sa balak nitong bayó.
Hihipan ng mga tanod
na nakadikit sa mga pader
ang mga pakakak
at mapupukaw ang bayan;
at lalagablab ang apoy,
matutupok ang mga bulok.
At gaya ng dapat asahan,
mapahihinto ang simoy
ng pananakop o pandemya
bumunsod man ito mula sa Tsina.

[1839 lithograph of a structural temple on top of a cave temple in Mamallapuram, Tamil Nadu India, Wikimedia Commons].

Mithi, ni Hanane Aad

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “أمنية” (Wish), ni Hanane Aad ng Lebanon
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mithi

May samyo ng paghimbing ang lupain.
Ang awit ay may halimuyak ng kalayaan.
Sabik akong langhapin ang aking kalayaan
Bago sumapit ang sukdulang pagtulog.
Sabik na akong awitin ang aking awit
Bago ako tabunan nang lubos ng lupa.

Alimbúkad: World Poetry Solidarity for Humanity. Photo by Rawad Semaan, titled “Douq, Lebanon,” @ unsplash.com

Antipasto, ni Antônio Miranda

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Antipasto” ni Antônio Miranda ng Brazil
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Antipasto

Lahat ng isinulat ng makata
ay malalagom
sa isang salita: pag-iisa.
Pagbubukod ng sarili sa mundo ang pagsusulat
upang ganap itong maunawaan;
isang paraan ito ng pagpanaw.
Ang pag-iral ay isa pang bagay
bagaman madaranas ang pagkatiwalag.
Ipagpapalit ko ang libong tugma
sa isang magdamag na pag-ibig.
At ipagpapalit ko ang magandang tula
hinggil sa kagutuman
kahit sa isang payak na plato ng pagkain.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Louis Hansel @shotsoflouis from unsplash.com.

Motif IV, ni Subagio Sastrowardoyo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Motif IV,” ni Subagio Sastrowardoyo ng Indonesia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Motif IV

Ibig kong bumili ng Walkman
o munting radyo na malakas
ang tunog. Kailanman naisin
ay madadala ko iyon saanman.
Kailangan ko ang ingay sa bawat
sandali, kumpas man ng musika
o satsat ng mga tao. Mabuting
magkaroon ng nakabubulahaw
na talumpati o rakrakang nakatutulig.
Nalalasing ako sa ingay.
Hayaang magwala ang daigdig
dahil takot ako sa katahimikan.
Natatakot ako sa tinig ng kalooban.
Tuhan, kailan ka ba papanaw?

Alimbúkad: World Poetry Solidarity for Humanity. Photo by Mick Haupt @ unsplash.com

Pagpapahalaga sa Dilag ng Pagsasalita, ni Gendun Chopel

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula sa Sanskrit ni Gendun Chopel ng Tibet
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagpapahalaga sa Dilag ng Pagsasalita*

Pagpapahalaga sa Dilag ng Pagsasalita.

Itong sukdulang dunong na Sarasvatī
Ang nagpapatanglaw sa pagsasalita;
Punuin mo nawa ang aking lalamunan
Ng mga salitang maglilinaw sa daigdig.

Supling ng dagat, siya ang nag-aakay
Sa mga tagasunod sa supremong daan
Ng sagradong sigasig at pagmumuni
Sa ibabaw ng masaganang purāņas.

Ang lawak ng kaniyang karunungan
Ay kalangitang di-abot ng mga bituin;
Walang lugar para sa isang hagdang
patungo sa nakasisilaw na araw.

________
*Mula sa “Mga Aral ng Maestrong Walang Disipulo,” na nasa aklat na pinamagatang In the Forest of Faded Wisdom (Sa Gubat ng Pumusyaw na Karunungan) ni Gendun Chopel (1903–1951), batay sa bersiyong Ingles ni Donald S. Lopez, Jr.

Alimbúkad: World Poetry Solidarity for Humanity. Photo by Petr Sidorov @ unsplash.com

Lagay ng Panahon, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Lagay ng Panahon

Roberto T. Añonuevo

Nagsilindro ang mga anino sa tanghaling-tapat,
nakinig ang palaboy na askal
sa tabi ng tindahan,
at pagkaraan, ang pagkamangha ay naibulsa
ng mga multong naglalakad sa bangketa.
Lumipad ang kumakatal na matandang himig
na bumubuga ang guniguni sa mga traysikel,
at tumawid ang ambulansiya na parang sigà.
Isinapelikula ng mga tambay na paslit ang inip;
naghihintay ng suki ang latag ng prutas, gulay
ngunit bumibili lámang sa sulyap at takam
ang sinumang mapadaan.
Nagtinginan ang mga bilbord ng mga negosyo
na kung mga politiko’y magsisilid ng kamay
sa hungkag na kahon.
Nagbibilang wari ng mga maysakit ang hangin.
Naglaho ang mukha kapalit ng libong maskara.
Nangarap ng videoke ang kalapati sa poste.
At maya-maya’y nagkaulap ng pangamba
habang tahimik na papalapit nang papalapit
ang mga unipormadong tagawalis at tanod.
Saka nagtalumpati na tila sangganong pangulo
ang radyo—sa uyam ng silindro ng mga anino
na ayaw pasindak sa bilibid, uhog, at ulan—
para sa hanapbuhay ng pagsusunog ng bangkay.

Alimbúkad: Poetry unlimited. Photo by Ramadan Morina

Isipin ang iba, ni Mahmoud Darwish

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Think of Others,” ni Mahmoud Darwish ng Palestine
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Isipin ang Iba

Habang naghahanda ng agahan, isipin ang iba
. . . .(huwag kalimutan ang pagkain ng kalapati).
Habang sumasabak sa mga digma, isipin ang iba
. . . .(huwag kalimutan ang nakikibaka sa kapayapaan).
Habang nagbabayad ng singil sa tubig, isipin ang iba
. . . .(sila na malimit kinakandili ng mga ulap).
Habang papauwi sa iyong bahay, isipin ang iba
. . . .(huwag kalimutan ang mga tao sa mga kampo).
Habang nakahiga at nagbibilang ng tala, isipin ang iba
. . . .(sila na walang pook na matutulugan).
Habang nananalinghaga sa sarili, isipin ang iba
. . . .(sila na nawalan ng karapatang makapagsalita).
Habang iniisip ang iba sa malayo, isipin ang sarili
. . . .(sabihin: kung ako lámang ay tanglaw sa karimlan).

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Sujeeth Potla

Paglalakad sa tanghali sa damuhan ng asilo, ni Anne Sexton

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Noon walk on the asylum lawn,” ni Anne Sexton ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Paglalakad sa tanghali sa damuhan ng asilo

Ang sinag ng tag-araw
ay pumaling sa mapagdudang punongkahoy,
bagaman binabagtas ko ang lambak ng anino.
Hinigop nito ang hangin
at hinanap-hanap ako.

Nagsalita ang damo.
Dinig ko ang damuhang humihimig maghapon.
Di ako takot sa masama’t walang masamang
kinasisindakan.
Ang mga dahon ay humahaba
at inaabot ang aking dinaraanan.

Napunit ang kalangitan.
Lumaylay ito at huminga sa aking mukha
sa harap ng mga kaaway ko, kaaway ko.
Ang daigdig ay hitik sa mga kaaway.
Wala nang ligtas na pook.

Alimbúkad: World poetry solidarity for humanity. Photo by Casey Botticello @ unsplash.com

Kisap, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Kisáp

Roberto T. Añonuevo

Natulog ako para makapiling ka; ito ang pinakamabilis na paraan tungo sa iyong kinaroroonan. At nang mamulat pagkaraan ng limang dekada ay isa ka nang lungsod na palaisipan ang mga kalye at paradahan.

Hindi ko alam kung dapat ipagpasalamat ang gunita sapagkat nananatili ito sa buto, buhok, hininga. Tanging haraya—kung hindi man kamalayan—ang nalalabi upang magpatuloy.

Naglakad ako, naglakad nang naglakad, kung ito ang patunay ng pagiging tao.

Hanggang sa mapulot ko ang kusót na diyaryo na nakalatag sa bangketa, at nakasaad doon: Bumagsak ang diktador at may naghasik ng rido sa kaniyang mga inapo. Hindi ba siya ang malakas at ang bibig ay nagbubuga ng sindak?

Napailing ako; at tiningnan ang relo sa paskilan, ngunit tumangging maniwala. Naging íkon at bantayog ang pandemya na dati-rati’y agahan ng balita at tsismis; samantala, winakasan na ang panahon ng dam at embargo, o kung hindi’y magkakadigma. Naging karaniwan ang baha at pamamangka sa dáting tigang na lupain. Naisip ko na magkapakpak.

Nagkapakpak nga ako, at nang lumipad gaya ng isang uwak, nasilayan ko ang iyong katawan sa pinakamarikit na larawan na pinaghalong hagod ni Joya at taludtod ni Bigornia. Ang lungsod, sa isang iglap, ay naging planeta na umoorbit sa mga kodigo ng elektronikong himpapawid.

Lumapag ako sa iyong hulagway.

May kung sinong naglalakad sa karaniwang araw, at nang batiin niya ako, nagpakilala siyang propesor na nagmula sa kung saang lupalop, na ang maluluwag na unibersidad ay naging bakwetan, kung hindi man tambayan, ng mga salinlahing palaboy.

Pumikit ako; at nang  dumilat ay ikinalat ng amihan sa sahig ang mga talulot ng mga sariwang sampagita at rosal.

Alimbúkad: Poetry unlimited. Photo by Masaaki Komori.

Pipi, ni Margaret Atwood

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Mute,” ni Margaret Atwood ng Canada
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pipi

Magsalita o manahimik: muling lumilitaw ang tanong kapag namalayang lumabis na naman ang nasabi mo. Isa na namang kuyom sa mga pangngalan, isang dakot: masdan kung paano nila pinipili ang mga ito, ang mga mamimíli ng mga salita, kumukurot dito at doon upang tingnan kung may gurlis yaon. Hindi nakalalamáng ang mga pandiwa, iniikid nila ang mga ito, pagdaka’y ilalarga, pag-aagawan sa mesa, iikirin muli nang mahigpit, at malalagot ang ispring. Hindi mo matatanggap ang isa pang tula ng ispring, tatanggihan ang mga nakataling patinig, tatanggihan ang gasgas na salitang berde na taglay nito, hindi sa iyo, hindi sa mga langgam na gumagapang sa kabuoan nito, hindi sa ganitong pagkapeste. Merkado ito at may batik ng langaw; paano hinuhugasan ang wika? Naroon ang umpisa ng mabantot na amoy, maririnig mo ang mga atungal, may kung anong nilalamon, na nagiging malimit. Ramdam mong nabubulok ang iyong bibig.

. . . . . .Bakit ka makikisangkot? Makabubuti kung umupo sa gilid, sa bangketa sa lilim ng tabing, nakatukop ang mga palad sa bibig, tainga, mata, at may baso sa harap mo na huhulugan o hindi huhulugan ng barya ng mga tao. Pakiwari nila’y hindi ka makapagsalita, naaawa sila sa iyo, ngunit. Ngunit naghihintay ka ng salita, ang salita na sa wakas ay magiging tumpak. Isang tambalan, ang salinlahi ng búhay, putik, at liwanag.

Alimbúkad: World poetry solidarity for humanity. Photo by Radu Stanescu.

 

Ang Ulam, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ang Ulam

Roberto T. Añonuevo

Ang tupa ng hari’y
daig pa ang hari.

Anak ng tupa,
paano ka ba naging isang uban
sa gubat ng dilim?
Para kang nakatatak
sa mga tisert o bag
na ipagmamagara sa tamang sandali
ng kawan-kawan mong tagasunod.
Naunawaan ka namin
sa banyagang pananampalataya
kahit higit na masarap ang tulingan
o itik o baboy-damo.
Modelo ka sa laboratoryo ng isip,
at ligtas kami dahil sa iyong lahi
o sa isusuot na damit.
Masungit dahil malayo sa pastulan,
naghahanap ka ngayon ng damo—
kuwarentena ang pastol at mga aso.
Kutob mo ang simoy ng panganib
sa masasalubong na sabik na lobo
o sa tropa ng mga uwak
kung iyan ang kapalaran sa lupa.
Balisa sa iláng, iláng na iláng ka
kapag tinititigan para sa iniisip
nilang piging o hapunan.
Ano ang magiging tanaw sa iyo
ni Abraham kung masalalak sa sukal?
Tumatakbo kang naliligaw,
nagugutom sa kalugurang sensuwal;
kumakapal ang tatag mo sa taglamig,
at sinabing hubad ang iyong anino
na sakay ng usok tungo sa Paraiso.
Sinusukat at inuuri ng mga diyos
ang iyong lamán, balahibo’t balát,
hinahangaan ang bait, buto’t bayag,
at ihatid man sa katayan o palengke,
nakasusuot ka sa aming guniguni:
malumay, pagpalitin man ang puwesto
ng iyong mga katinig. . . .

Alimbúkad: Uncompromising poetry imagination for humanity. Photo by Mat Reding @ unsplash.com

Katarungan, ni Langston Hughes

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Justice,” ni Langston Hughes (James Mercer Langston Hughes) ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Katarungan

Na ang katarungan ay bulag na diyosa’y
bagay na tayong mga itim ay mautak.
Benda niya’y di nagkubli ng mga sugat
Na marahil ay minsang naging mga mata.

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo by Rachael Henning @ unsplash.com

Ang Pagbabalik ng Awit, ni Lord Dunsany

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Return of Song,” ni Lord Dunsany (Edward John Moreton Drax Plunkett) ng Ireland at United Kingdom
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Pagbabalik ng Awit

. . . . . .“Umaawit muli ang mga sisne,” sabi ng isa sa kapuwa niya diyos. Sa aking mga panaginip ay napadako ako sa marikit at malayong Valhalla, at nang sumilip ako pababa, nakita ko sa ilalim ang maningning na bulâ na hindi naman higit na malaki sa bituing magayon ngunit aandap-andap, at pataas nang pataas mula roon ay bumungad ang palaki nang palaki na kawan ng mga sisneng umaawit nang umaawit, hanggang ang mga diyos ay tila mga ilahas na barkong lumalangoy sa musika.

. . . . . “Ano iyan?” sambit ko sa isang mapagkumbaba sa hanay ng mga diyos.

. . . . . “Tanging ang mundo ang nagwakas,” aniya sa akin, “at ang mga sisne ay nagbabalik sa mga diyos upang maghandog ng awit.”

. . . . . “Patay,” sabi niya na mapagkumbaba sa hanay ng mga diyos. “Hindi habang-panahon ang mga mundo; tanging ang awit ang inmortal.”

. . . . . “Masdan mo! Masdan mo!” aniya. “Magkakaroon ng bago sa lalong madaling panahon!”

. . . . . At tumingin ako, at nasilayan ang mga pipit na bumubulusok mula sa mga diyos.

Alimbúkad: Poetry Translation Unstoppable. Photo by Priscilla Du Preez @ unsplash.com

Ang Ginintuang Kalis: Barrabás, ni Georg Trakl

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Aus goldenem Kelch. Barrabas,” ni Georg Trakl ng Austria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang ginintuang Kalis: Barrabás
Isang Pantasya

. . . . . .Naganap iyon sa parehong oras, habang inilalabas nila ang Anak ng Tao tungo sa Gólgota; ang pook na pinagdadalhan sa mga magnanakaw at salarin para bitayin.

. . . . . .Naganap iyon sa parehong dakila at maningning na oras, habang natutupad ang kaniyang gawain.

. . . . . .Naganap iyon, nang sa parehong oras, ang makapal na lipon ng mga tao ay tumatawid sa mga lansangan ng Jerusalem at naghihiyawan—at sa gitna ng mga tao ay naglalakad si Barrabás na salarin, at taas-noo sa himagsik.

. . . . . .At sa palibot niya ay naroon ang mga puta na bihis na bihis, pulang-pula ang mga labì at de-pulbo ang mga pisngi, at hinablot siya. Naroon din ang mga lalaking lango sa alak at bisyo. Ngunit sa kanilang pananalita’y nakakubli ang kasalanan ng kanilang lamán, at sa kabulukan ng kanilang muwestra ay nakahimlay ang pahayag ng kanilang iniisip.

. . . . . .Marami sa nakakita sa lasing na prusisyon ay nakihalubilo at sumigaw: ‘Mabuhay si Barrabás!’ At naghiyawan lahat sila: ‘Hayaang mabuhay si Barrabás!’’ May kung sinong sumigaw ng ‘Osana!’ May isa pang tao, gayunman, na pinaghahataw nila—dahil ilang araw lámang ang nakalilipas nang sumigaw sila ng ‘Osana!’ sa isang Tao na pumasok bilang hari sa bayan, at may mga sariwang palaspas sa kaniyang nilalakaran. Ngunit ngayon ay lumikha sila ng tirintas ng mga pulang rosas at malugod na nagsisigaw: ‘Barrabás!’

. . . . . .At nang lumampas sila sa palasyo, narinig nila ang pagpapatugtog ng mga bagting at ang halakhakan at ang ingay ng pagdiriwang. At lumabas sa bahay na ito ang isang kabataang nakabihis para sa pagsasaya. Ang kaniyang buhok ay kumikinang sa mahalimuyak na langis at ang katawan ay may pabango ng pinakamahal na oleo ng Arabia. Kumikislap ang kaniyang mata mula sa tuwa sa pista at ang kaniyang ngiti ay may pagnanasa mula sa mga halik ng kaniyang mangingibig.

. . . . . .At nang makilala ng kabataan si Barrabás, humakbang siya pasulong at nagwika sa ganitong paraan:

. . . . . .‘Pumasok sa aking bahay, O Barrabás, at makahihiga ka sa pinakamalambot na unan; pumasok, O Barrabás, at ang aking mga alipin ay lalangisan ang iyong katawan sa pamamagitan ng mamahaling nardo. At sa iyong paanan ay magpapatugtog ng pinakamayuming melodiya ng laud ang dalagita at mula sa pinakamahal kong kopa ay ihahain ko sa iyo ang aking malinamnam na alak. At mula sa alak na ito ay ilulubog ko ang aking kahanga-hangang mga perlas. O Barrabás, tumuloy ka bilang panauhin ngayon—at ang aking sinta’y laan para sa aking panauhin ngayon, siya na higit na marikit sa madaling-araw ng tagsibol. Pumasok, O Barrabás, at hayaang putungan ka ng mga rosas, magdiwang sa araw na ito sa sandaling dapat siyang mamatay na ang ulo’y kinoronahan ng mga tinik.’

. . . . . .At makaraang magsalita ang kabataan, ang mga tao’y sumigaw sa kaniya sa labis na tuwa at umakyat si Barrabás sa mga baitang na marmol gaya ng isang nagwagi. At ang kabataan ay kinuha ang mga rosas at ipinutong sa ulo nang abot hanggang kilay ni Barrabás, na salarin.

. . . . . .At pagkaraan ay kasáma niyang pumasok sa bahay si Barrabás, habang naglulundagan sa tuwa ang mga tao.

. . . . . .Humilig si Barrabás sa malalambot na unan; nilangisan ng mga alipin ang kaniyang katawan mula sa piling nardo at sa kaniyang paanan ay mayuming tumipa ng mga bagting ang dalagita, at sa kaniyang kandungan ay umupo ang babaeng sinta ng kabataan, ang babaeng higit na marikit sa madaling-araw ng tagsibol.

. . . . . .Umalingawngaw ang halakhak—at ang mga panauhin ay nalasing sa di-akalaing kaluguran, silang lahat na pawang kaaway at manlilibak sa Isang Natatangi—ang mga fariseo at basalyo ng mga pari.

. . . . . .At sa itinakdang oras ay nag-utos ng katahimikan ang kabataan at huminto ang panawagan. Pagdaka’y sinalinan ng kabataan ang kaniyang ginintuang kopa ng pinamalinamnam na alak, at sa sisidlang ito ang alak ay naging tulad ng kumikinang na dugo. Inihagis niya rito ang perlas at inialok ang kopa kay Barrabás. Ang kabataan, gayunman, ay tangan ang kopa na yari sa kristal at itinaas niya ito para kay Barrabás:

. . . . . .‘Patay na ang Nazareno! Mabuhay si Barrabás!’
. . . . . .At lahat ng nasa silid ay sumigaw sa galak:
. . . . . .‘Patay na ang Nazareno! Mabuhay si Barrabás!’
. . . . . .At nagsigawan ang mga tao sa mga lansangan:
. . . . . .‘Patay na ang Nazareno! Mabuhay si Barrabás!’

. . . . . .At biglang naglaho ang araw, nayanig ang lupa hanggang pinakapundasyon nito, at ang makapangyarihang sindak ay naglandas sa buong daigdig. Lahat ng nilalang ay nangatal. At sa parehong oras, naganap ang gawain ng pagliligtas!

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo by Jametlene Reskp @ unsplash.com

 

Bago ko basahin ang The Kite Runner, ni Naomi Shihab Nye

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Before I Read The Kite Runner,” ni Naomi Shihab Nye ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Bago ko basahin ang The Kite Runner

Kandong ko ito noong nasa eroplano sa Cairo habang papasakay ang mga pasahero. Waring magandang aklat itong basahin, sa wakas, sa gayong mahabang biyahe. Nakakuha ako ng sipi nang mailathala ito, ngunit ngayon sa aking palagay ang tamang panahon. Dalawang lalaki mulang Yemen sa kabilang upuan, at kangina’y naiidlip habang papasakay ang mga pasaherong taga-Ehipto, ay tumuro at nagsabing, “Magandang aklat! Magandang aklat!” Ilang babae mulang Alemanya ang tinapik ang ulo ko at nagwikang, “Gusto namin ang aklat na iyan!” Isang Amerikano na katabi ang kaniyang asawa ay dumukwang at nagsabing, “Namulat kami riyan!” Nakagugulat! Lahat yata ng nasa eroplano ay waring nauna sa aking makabása ng aklat. At lahat sila’y kaibigan dahil tangan ko ito!

Makabubuti sigurong maglagalag na lámang tayo sa ibang bansa habang dala-dala ang mga aklat.

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo by Hannah Grace @ unsplash.com

Ang Ligaya, ni Omar Huenuqueo Huaiquinao

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “La Alegría,” ni Omar Huenuqueo Huaiquinao ng Chile
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Ligaya

Sa balintataw nitong isang ibon,
nasok ang araw sa aking bintana.

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo by Zdeněk Macháček @ unsplash.com

 

Sila na Sumagad sa Akin, ni Bert Meyers

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “They Who Waste Me,” ni Bert Meyers ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Silá na Sumagad sa Akin

Nang humingi ako ng katuwang,
binigyan nila ako ng pála.
Kapag nagreklamo ako, uusalin nila,
masisipag na karayom ang mga uod
na binibihisan ang bangkay sa tagsibol.
Bumuntong-hininga ako.
Sinumang humihinga
ay nasisinghot ang kapitbahay.

Alimbúkad World Poetry Translation Project for Humanity. Photo by Boglárka Mázsi @ unsplash.com

Sap, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / 1 Puna

Sap

Roberto T. Añonuevo

Pumipikit ang daigdig para sa pawis
At buwis, at kung ikaw ang nagigipit
Sa panahon ng epidemya’t tagsalat,
Ay kakagat sa pangako’t patalim
Na gumigilit sa leeg ng mga lintik.
Hihintayin gaya ng pagdalaw ng multo
At masuwerte kung ito’y nagkatotoo.
Aakalaing ginhawa ngunit ginhawa
Na mailap o makupad dumating,
At kung dumating ay unti-unti,
Tipid na tipid,
Dumaraan sa libong silid at hakbang,
nahahati kung minsan gaya ng tinapay
kahit mali,
pinipili ng mga kusinero sa burukrasya,
sinasabi ng batas para sa lahat
ngunit laging ang batas ang nababali,
At kung hindi nababása sa diyaryo,
namamatay ang kabayo, wika nga,
Nang nakahiga sa makapal na damo.
Dagta itong sinlapot ng mga pandakit,
At sa mga kamay ng namamahagi
Ay nagmamarka ng pangalan at daliri.
Sipsipin ito gaya ng dugo
Gaya ng pagsipsip ng manananggal
Sa katauhan mo,
At lulusog ka sa mesa ng pagkabuang
Na susukol sa natitirang pag-asa.
Katasin ito gaya ng sariwang gata,
At magugulat sa mga nakatala:
Mga multong nabuhay muli at pumila,
Mga multong nag-uuwi ng ayuda,
Mga multong nagbabalik sa kaban
Na para bang naghahanda sa halalan.
Ngayon, ang mamatáy nang dilat
Ay pagdilat din kung said na ang lahat.

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo by Bryan Garces @unsplash.com

Totoo, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Totoo

Roberto T. Añonuevo

Nananatili itong malamig
at depende sa iyong ibig
ay magiging plastik o banig.
Itinutulak ng bibig
at dibdib mo ang kinakabig,
nakapapasò rin kapag ligalig
ka, at ang loob ay umaapaw
o nagsasayelong sanaw.
Hipuin ito at mapupukaw.
Himasin ito at matutunaw
na parang halimaw,
habang ang iyong tanaw
ay naglalaro
mulang lalim hanggang rabáw
nang lampas sa init ng araw.

Alimbúkad: World Poetry Imagination for Humanity. Photo courtesy of Birmingham Museums Trust, titled, “Changing the Letter,” 1908, by Joseph Edward Southall. The subject is taken from the poem ‘The Man Born to be King’ from William Morris’s ‘The Earthly Paradise’. The sealed letter is addressed ‘To The Governor’

Kaibigan, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Kaibigan

Roberto T. Añonuevo

Pahintuin ang araw na ito, at para kang tumitig
sa retrato na makulay ngunit nakababato.

Mabibigong mapasakamay ang lahat ng mithi,
ngunit ano ang mithi na natuklasan ng mistiko?

Nais mong nakapirmi ang lahat, tiyak na tiyak,
gayong ang búhay ay nakatakda sa paglalakad.

Kahit ang musika na isinatitik ay umaandar
sa isip o mesa ng nakikinig sa ritmo ng pag-iisa—

ang araw pa kaya? Ang sandali ay gumagalaw
na parang malilikot na batang naghahabulan,

walang pagkapagod, nakapikit man ang mundo
at nagninilay, ngunit mananatili silang liwanag

na hindi nasasaid ang gutom, at naghahanap
ng katwiran ng sinangag at kape para sa lahat.

Mainis ka man o matuwa, ang espasyo o oras
o ang ritwal ng yelo at apoy ay espektakulo

na kabilang ka, at kung hindi mo pa ito arok,
mabibigo kang makita ang sarili sa mga bituin.

Itatanong mo kung may puso ang araw na ito.
At sasagutin ka ng mga sagitsit ng elektrisidad,

at kung tatawagin itong damdamin o malamig
na yakap, yakap pa rin ito na nakapagpapaalab.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Nathan Dumlao @ unsplash.com

 

Mag-isa, ni Hermann Hesse

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Allein,” ni Hermann Hesse ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mag-isa

May mga daan sa palibot ng mundo,
at maraming paraan na lingid sa tao,
ngunit ang lahat ng ito
ay may magkakaparehong wakas.

Makasasakay o makapaglalakbay
nang kasáma ang dalawa o tatlo,
ngunit sa pangwakas na hakbang mo
ay maglalaho ang iyong kapiling.

Kayâ wala nang makahihigit
sa karunungang natuklasan,
kundi ang matapos ang mahirap
gawin, at gawin ito nang nag-iisa.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Adi Goldstein @ unsplash.com

Ang Napulot sa Isang Bagyo, ni William Stafford

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Found in a Storm,” ni William Stafford ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Napulot sa Isang Bagyo

Ang bagyo na nangangailangan ng bundok
ay natagpuan ito sa kinaroroonan natin:
Ginising tayo ng humahaginit na hangin
na nakikipagtalo sa ating tent,
at ang lahat ng nahimok na niyebe
ay bumalatay pahaba, at kinapa ang lupa.

Umatras tayo sa gayong kortina at bumaba.
Ngunit minsan, pipihit tayo pabalik
sa kortina at pilit yayao
ayon sa plano kahit may di-inaasahang bagyo,
maglalaho sa panahong malamig,
mga kahulugang naghahanap ng daigdig.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Tiko Giorgadze @ unsplash.com

Ang Balón, ni Padma Sachdev

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tulang nasa wikang Dogri ni Padma Sachdev ng India
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo, at batay sa bersiyong Ingles ni Iqbal Masud

Ang Balón

Sa kanang panig
ng aming buról ay may kumikislap na balón
na sagana sa tubig. Noong nakaraang taon,
ang tag-araw ay nagpayungyong
ng mga lungting mangga.
Inakit ng mga lungting sibol
ang guya,
na minalas mahulog sa balón at nalunod.
Mula noon, huminto na ang mga tao
na uminom mula sa balón. Ngayon, katulad ko
ang magnanakaw na naliligo doon sa gabi.
Isinasalok ko sa tubig ang aking mga palad
at umiinom sa hatinggabi.
Ngunit ang tubig
ay hindi nakatighaw ng aking uhaw,
ng aking pagnanasa. Sa madilim na púsod
ng balón ay may mga aninong
naghihintay pa rin sa mga babae
na ibinababâ ng lubid na may kawil
ngunit hindi nagbalik para sumalok ng tubig.
Ang karimlan ng balón
ay naghihintay
para sa tamang pagkakataon,
na magkaroon ako ng lakas ng loob
na ilahad ang aking mga kamay
at uminom sa tubig nito
kahit pa sa gitna ng napakaliwanag na araw.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Alvis Taurēns @ unsplash.com

Snorri Sturluson (1179-1241), ni Jorge Luis Borges

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Snorri Sturluson (1179-1241),” ni Jorge Luis Borges               
ng Argentina
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Snorri Sturluson (1179-1241)

Ikaw, na nagpamana ng mitolohiya
ng yelo at apoy sa gunita ng mag-anak,
na nagtala ng marahas na kadakilaan
ng palabán mong lahing Hermanika,
ay gitlang natuklasan isang gabi
ang mga espadang nagpanginig
sa di-masasandigan mong kalamnan.
Noong gabing iyon, walang kasunod
mong nabatid na isa kang duwag. . .
Sa karimlan ng Islandiya*, ang maalat
na simoy ay binulabog ang tumataog
na dagat. Napaliligiran ang bahay mo.
Tinungga mo hanggang katakatayak
ang di-malilimot na pagyurak sa dangal.
Bumagsak sa may lagnat mong ulo
at mukha ang espada, gaya ng malimit
maganap nang ilang ulit sa iyong aklat.

__________________
*Iceland

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Ricardo Cruz @ unsplash.com

Sagot ng Batikán sa isang Huntahan, ni Johann Wolfgang von Goethe

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Der Erfahrene Antworten bel einem gesellschaftlichen Fragespiel,” ni Johann Wolfgang von Goethe ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sagot ng Batikán sa isang Huntahan

Makipagkita sa mga babaeng malamyos ang asal
At pupusta ako’t tiyak maaangkin mo silang lahat;
At ang mabilis kumilos na lalaking buô ang tapang
Ay marahil makagagawa nang higit sa nararapat;
Ngunit ang lalaking tila suplado’t walang pakialam
Ay anuman ang piliing tugon na kaniyang bigkasin
Ay makapagpapainit, kayâ may balanì ang datíng.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Image courtesy of Birmingham Museums Trust, “Phyllis and Demophoon,” 1870. Artist: Sir Edward Burne-Jones

Ang Araw ng Tagumpay, ni Rużar Briffa

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Jum ir-Rebh,” ni Rużar Briffa ng Malta
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Araw ng Tagumpay

Biglang napukaw ang madla at humiyaw: “Maltés ako!
Sino ang nanlilibak sa akin? Sino ang nangmamaliit sa akin?”
Sabay-sabay umawit ang laksang tao upang sila’y marinig.
Ang pambansang awit ng Malta—at ang tinig ay nagwagi
Laban sa paghimbing noon at sa nakaaantok na kawalang
Pakialam noong tulog kami sa kama na sakop ng banyaga.
At ang kaluluwa ni Vasalli ay bumangon mula sa libingan,
At siya’y sumigaw: “Sa wakas, makapagpapahinga na ako!”

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Magdalena Smolnicka @ unsplash.com

Mga Kawikaan at Awiting Bayan, ni Antonio Machado

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Proverbios y Cantares,” ni Antonio Machado ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Kawikaan at Awiting Bayan

Para kay Jose Ortega y Gasset

I
Ang matang nakikita mo ay hindi
mata dahil nakikita mo ito;
mata ito dahil nakikita ka.

II
Kung makikipag-usap ka,
magtanong muna,
sakâ—makinig.

III
Ang narcisismo’y
pangit na pagkakamali,
at lumang bisyo ngayon.

IV
Ngunit manalamin para sa iba,
sa ibang tao na katabi sa paglakad.

V
Sa mga nabubuhay at nangangarap
ay may ikatlong bagay.
Hulaan mo.

VI
Itong Narciso natin
ay hindi makita ang mukha sa salamin
dahil siya ay naging salamin.

VII
Bagong siglo? Nagpapanday
gaya noong nakaraan?
May tubig ba sa agusán
na patungo sa himlayan?

VIII
Bawat kisap ay Nakapirmi.

IX
Nasa Aries ang araw. Bintana ko’y
nakabukás sa malamig na timog.
O, laguklok ng tubig sa ibayo!
Ginigising nitong gabi ang ilog.

X
Doon sa sinaunang kamalig
—ang mataas na tore ng tagak—
ang masintang tunog ay naumid.
Sa iláng na bukid na malawak,
sumaluysoy sa lungkot ang tubig.

XI
Gaya noon, ako’y nakatuon
sa sariwang tubig na inipon;
ngunit ngayon, sa buháy na tubig
na umagos sa bato ng dibdib.

XII
Kapag narinig ang tubig, sinasabi bang
nagmula ito doon sa bundok o lambak,
o sa plasa o kaya’y hardin o lagwerta?

XIII
Ginugulat ako ng natutuksan:
Mga dahon ng halimuyak hardin
ay kasimbango ng hinog na limón.

XIV
Huwag mo nang bakasin ang harap,
o mangamba sa anyong panlabas.

XV
Hanapin mo ang iyong kabiyak
na laging kasabay sa paglakad
at karaniwang iba sa iyo.

XVI
Kapag sumapit ang tagsibol,
magtungo sa mga bulaklak—
Huwag mong sipsipin ang allid.

XVII
Sa aking pag-iisa,
nakita ko nang malinaw ang mga bagay
na pawang kabulaanan.

XVIII
Mabuti ang tubig, gayundin ang uhaw,
Mabuti ang anino, gayundin ang araw.
Ang pulut mula sa bulaklak ng romero
ang pulut din mula sa lastag na bukirin.

XIX
Iisa ang sandigang simbolo:
Quod elixum est ne asato.
Huwag ihawin ang naluto mo.

XX
Umawit, umawit, umawit,
ang kuliglig na nasa hawla
ay anong lapit sa kamatis.

XXI
Sumulat nang masinop at marahan:
Ang paggawa nang napakahusay
ay matimbang kaysa likhang bagay.

XXII
Lahat ay pare-pareho,
oo, lahat ay pareho. . .
Sabi ng susô sa aso:
Atupagin ang pagtakbo.

XXIII
May mga lalaking aktibo!
Ang latian ay nangangarap
ng angking mga lamok nito.

XXIV
Gumising, mga makata!
Ipinid ang alingawngaw
at ang tinig ay simulan.

XXV
Huwag maghanap ng disonansiya;
Dahil wala namang disonansiya.
Sasayaw sa tunog ang may pandama.

XXVI
Hanap-hanap ng makata’y
hindi ang pangunang Ako
bagkus Ikaw na hiwaga.

XXVII
Ang mga matang asam mo—
makinig ngayon, o kasáma—
Ang paninging nutok sa iyo
ay paningin dahil kita ka.

XXVIII
Higit sa búhay at pananaginip
ay may mahalagang isasaisip:
Ang paggising.

XXIX
May isang nakaisip:
Cogito ergo non sum.
Anong pagmamalabis!

XXX
Akala ko’y patay na ang apoy
at kayâ hinalukay ang abó. . .
Napasò ang mga daliri ko.

XXXI
Magtuon ng pansin ngayon:
Ang pusò na basta pusò
ay hindi tunay na pusò.

XXXII
Nakita ko siya sa panaginip:
Bihasang mangangaso ng sarili,
paráting nananambang bawat saglit.

XXXIII
Nahuli niya ang masamang tao:
Siya na kung aliwalas ang araw
ay naglalakad ba nang nakatungó.

XXXIV
Kung tula mo ay maging karaniwan,
ipása ito at walang masama:
Nakalaan sa pera ang bulawan.

XXXV
Kung mabuti ang mabuhay,
mabuti pa ang humimbing.
Higit sa lahat ng bagay:
Si Nanay ay magigising.

XXXVI
Nakabubuti ang liwayway para magising,
ngunit higit ang kampana na dapat piliin—
na sa tuwing umaga ay pinakamagaling.

XXXVII
Malambot sa piling ng igos,
matigas sa piling ng bato.
Kalunos-lunos!

XXXVIII
Sa sandaling ako ay mag-isa
kay lapit ng mga kaibigan;
ngunit kapag nasa piling nila
ay malayo sa kanilang tanaw.

XXXIX
Ano ang hula mo, makata?
Magsasalita búkas ang umid:
Ang puso at ang bato.

XL
. . . . .Ano pa ang sining?
Isang larong lantay at marubdob,
katumbas ng dalisay na búhay,
katumbas ng dalisay na apoy.
Makikita’y bágang sumisiklab.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Rene Bernal @ unsplash.com

 

Para sa Kanilang Darating, ni C.P. Cavafy

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “For Them to Come,” ni C.P. Cavafy ng Greece
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Para sa Kanilang Darating

Sapat na ang isang kandila. . . . . . . . . .Ang kulimlim nitong sinag
ay higit na angkop, . . . . . .. . . . . . . magiging higit na mabuti
kapag dumating ang mga Anino, . . . ang mga Anino ng Pag-ibig.

Sapat na ang isang kandila. . . . . . .. . . Ngayong gabi, ang silid
ay hindi dapat nakasisilaw. . . . . . Lubog nang ganap sa pagninilay
at sa mungkahi, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .at sa mahinang ilaw—
kayâ masidhi sa pagninilay, . . . . . . . mangangarap ako ng bisyon

para sumapit ang mga Anino, . . . . . .ang mga Anino ng Pag-ibig.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Christian Holzinger @ unsplash.com

Awit ng Siraulo, ni Émile Verhaeren

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

salin ng “Chanson de Fou,” ni Émile Verhaeren ng Belgium
salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Awit ng Siraulo

Ang mga daga sa kanugnog na libingan,
noong tanghaling-tapat,
ay hayok na kampanang humihiging.

Nginangasab nila ang mga puso ng patay,
at nagsitaba sa pagsisisi.

Nilamon nila ang uod na kumakain ng lahat
at walang hangga ang kanilang gutom.

Heto ang mga daga
na ngumangatngat sa daigdig
mula itaas hanggang ibabang panig.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Mohammad Fahim @ unsplash.com

 

Tatlong Tula ni Federico García Lorca

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tatlong tula ni Federico García Lorca ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Tanawing Walang Awit

[Paisaje sin cancion]

Bughaw na langit.
Dilaw na bukid.

Bughaw na bundok.
Dilaw na bukid.

Sa sunóg na kapatagan
ay bumagtas ang olibo.

Ang solong
olibo.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Paolo Chiabrando @ unsplash.com

Panganorin

[Horisonte]

Ang araw na walang sinag
ay nápon sa lungting hipák.

Nasa lilim niyong pampang
ang bangkang nanánagínip,
at ang tapat na kuliling
ay sinusukat ang lungkot.

Sa dati kong kaluluwa
ay tumunog ang maliit
na pinilakang kalatong.

Panganorin [Horizon].

Mangingisda

[Pescadores]

Ang mga gugò
ng dambuhalang punòngkahoy
ay namimingwit ng bibihirang
mga tópo sa lupa.

Ang alosay sa likuran ng sanaw
ay namimingwit ng mga ruwisenyor.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Kal Visuals @ unsplash.com

Usapang Nietzsche at Goethe, ni Christian Morgenstern

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng dalawang tula ni Christian Morgenstern ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Para kay Nietzsche

[An Nietzsche]

Mauuna kang bumagsak dahil sa kahangalan;
Para sa akin, ikaw nga ang alak at tinapay.
Anumang dulot sa akin ay dulot mo sa lahat
Kung sadya silang kauri ko at pawang kaantas.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Image courtesy of Boston Public Library @ unsplash.com

Ang Iskolar at si Goethe

[Der Gelehrte und Goethe]

Anumang petsang banggitin ay batid ko ang teksto;
Ngunit ang kalooban ko’y hindi niya ginulo.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Marcel Strauß @ unsplash.com

Dalamhati, ni Georg Trakl

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Klage,” ni Georg Trakl ng Austria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Dalamhati

Ang Pagtulog at ang Kamatayan, na agilang
mapapanglaw,
ay nagpaikot-ikot sa kaniyang ulo:
Ang ginintuang hulagway ng tao
ay nilapa ng malamig na alon
ng eternidad. Sa nakakikilabot na mga bangin,
ang mala-lilang katawan ay nadurog.
At ang maitim na tinig ay nagdadalamhati
sa ibabaw ng dagat.
Kapatid ng maunos na panggigipuspos,
masdan ang bagabag na bangkang lumubog
sa ilalim ng mga bituin,
ang napakatahimik na mukha ng gabi.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Adam Dore @ unsplash.com

Ang Bagon at ang Bangin, ni Robert Bly

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Wagon and the Cliff,” ni Robert Bly
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Bagón at ang Bangín

Pumalya ang túlos at nahulog sa bangin ang bagón.
Umalis sandali ang doktor at namatay ang bata.
Mauusisa natin si Emerson sa ganitong pagkakataon.

Huwag isiping ang mga tao lámang ang masiba.
Kapag umimbulog ang uwak, ang kakatwang pakpak
Nito’y maisasakay ang libong Mandela sa Pulô.

Labis na tinalikdan ni Hipppolitus ang mga babae
At ang Dilag ng Dagat ay nagpasiya laban sa kaniya.
Nayag ang mga kabayo niyang kaladkarin siya sa batuhan.

Umawit ang mga punay mula sa mga poste ng bákod
Noong paslit akong pinupukaw ang buong nayon.
Ngunit ang buto sa dibdib ng punay ay katedral ng mithi.

Ginagawa tayo minsan ng mga santo na tila mas mabuti.
Ang mga ninuno natin, sa mga retrato sa pasaporte nila,
Ay batid ang paswit ng ibong inihuhulog palabas ng pugad.

Sapagkat nakasanayan ko na ang mabigo,
Humihihip sa mga tulang ito ang usok ng kalungkutan.
Ang mga tulang ito’y bintanang binuksan ng simoy-taglamig.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Randy Fath @ unsplash.com

Naglalayag Ako sa Taglagas, ni David Stefansson

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “I Sail in the Fall,” ni David Stefansson ng Iceland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Naglalayag Ako sa Taglagas

I
Naghihingalo ang tag-araw, naghihingalo,
At ang lamig ay hininga ng taglagas.
Nag-aalburoto ang mga alon
At hinahampas ang rompeolas.
Hinipan ang mga dahon mula sa mga sanga.
Namumulá ang mga labì ng mga bata.
Nagsilisan ang mga ibon. Nahigit ang mga kable
Ng mga mga barkong dumanas ng mga bagyo.
Yumuyuko ako sa matinding kapangyarihan.
Nahahatak ako ng lihim na kamay.
At ang dagat— nananawagan ang dagat
Sa himig na bigo akong maunawaan.
Ako ang ibon na naglalandas,
Ang barko na hinihipan ng mga unos.
Ang awit ko ay awit ng paglisan.
Dumating ako, at ako ay lilisan.

II
Nanguna ang bagyo palayo sa pantalan.
Sumalpok ang alon sa pader ng dagat.
Nagmula ako sa timog noong tag-araw
At naglayag noong taglagas.
Hindi kayang pigilin ako ng mga dasal.
Nilagot ko ang mga sagradong ugnayan—
Iniwan ang babaeng sinasamba ko,
Ang lupain na rurok ng aking kabataan.
Tinalikdan ko nang sandali ang barko
Upang bigkasin ang mga pamamaalam.
Ngunit ang awit ko ay awit ng paglisan.
Dumating ako, at ako ay lilisan.

III
Kinainggitan ko ang lahat ng malilibak mo,
Ikaw na hanging nagpapadaluyong sa laot—
Ang araw na nagniningning sa kadakilaan,
At ang mga lupaing nahihimlay;
Ang mga rurok sa kristal na kariktan,
Tahimik at kataas-taasan;
At ang espingheng nagtatago ng lihim,
Habang nalalagas ang iba’t ibang taon.

IV
Isinilang ako ng dayaray at daluyong
Mula sa iba’t ibang lupain.
Hindi ako humihiling ng mga papuri
O nagpapahalagang kamay.
Ibig ko’y basbasan sa pakikipagkaibigan,
Ngunit saanman ay malimit mag-isa,
Ang karaniwang tao na walang bayan,
Ang palaboy sa bawat sona.
Ngunit ang awit ko’y awit ng paglisan.
Humahampas ang alon sa rompeolas.
Nagmula ako sa timog sa tag-araw
At naglalayag sa taglagas.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Painting titled “The Cannon Shot.” Date: 1680. Institution: Rijksmuseum. Provider: Rijksmuseum. Providing Country: Netherlands. Public Domain

Venice, ni Friedrich Nietzsche

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Venedig,” ni Friedrich Nietzsche ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Venice

Tumambay ako kamakailan
sa tulay noong kayumanggi ang gabi.
Mula sa malayo’y lumitaw ang awit:
Gaya ng bulawang patak, unti-unti itong umapaw
sa nanginginig na rabáw.
Mga gondola, ilaw, at musika—
Lasing itong umahon tungo sa takipsilim.
Ang kaluluwa ko, na instrumentong de-kuwerdas,
ay kusang tinugtog, nang di-halatang nababaliw,
ang lihim na awit ng gondola,
habang kumakatal sa kumikislap na ligaya.
May nakinig kaya rito?

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Karsten Würth, titled “Venice, Italy,” @ unsplash.com

Huwag matakot mamatay sa daan, ni Alexander Blok

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng bahagi ng “Mga Berso ukol sa Babaeng Marikit,” ni Alexander Blok ng Russia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Huwag kang matakot mamatay sa daan

Huwag kang matakot mamatay sa daan.
Katoto’t kaaway ay hindi sagabal.
Makinig sa wika nitong paglilingkod
Upang mahigtan mo ang saklaw ng takot.

Siya ay bababa patungo sa iyo.
Kung alipin ka man o bulok ang mundo’y
Hindi ka na muling luluhod sa ningning
Sa kakawang anyo at dukhang imahen.

Dahil siya’t ikaw ay iisang batas,
Ang dakilang utos ng Nakatataas.
Hindi ka bilanggo sa sukdulang hapdi’t
Kawalang pag-asang eternal ang gawi.

5 Hulyo 1902

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity

Sukdulang Luningning, ni Jorge Luis Borges

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ultimo Replandor,” ni Jorge Luis Borges ng Argentina
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sukdulang Luningning

Malimit nakayayanig ang takipsilim
gaano man ito karangya o kapayak,
ngunit higit na nakayayanig
ang pangwakas, desperadong ningning
na nagiging kalawang ang karaniwan
kapag ang panganorin ay wala nang alaala
ng hambog na rikit ng araw na papalubog.
Kay hirap pigilin ang gayong liwanag,
sagad na sagad at naiiba,
ang naguguniguni ng tao na takot sa dilim
at ipinapataw sa espasyo,
at kisapmatang nauupos
sa sandaling mabatid ang balatkayo nito,
ang paraan na nababasag ang panaginip
kapag natauhan ang himbing sa pananaginip.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity

Mga Tambo, ni Derek Walcott

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Sea Canes,” ni Derek Walcott ng Saint Lucia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Tambo

Kalahati sa mga kaibigan ko’y patay na.
Lilikha ako ng mga bago, sabi ng lupa.
Hindi, ibalik na lamang sila sa akin, gaya noon,
kahit pa may mga sala, sigaw ko.

Ngayong gabi, maaagaw ko ang usapan nila
mula sa mahinang higing na umaalon
sa mga tambo, ngunit hindi ko kayang maglakad

nang mag-isa sa mga dahon ng dagat
na tanglaw ng buwan pababa sa puting daan,
o lumutang na may nananaginip na kampay

ng mga kuwagong iniiwan ang bigat ng mundo.
O lupa, ang bilang ng mga kaibigang kinakanlong
mo’y lumalabis sa mga naiwang dapat mahalin.

Kumikislap ng lungti’t pilak ang mga tambo sa gulod
sila ang mga anghel na sibat ng aking pananalig,
ngunit sa anumang nawala’y may lakas na lumilitaw

na may matuwid na kinang ng bato,
natitiis ang sinag-buwan, malayo kaysa panlulumo,
mas malakas sa hangin, na sa nahawing mga tambo

ay naibabalik sa atin silang minamahal, gaya noon,
may mga sala, hindi mas marilag, naroroon lang.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Michaela @ unsplash.com

 

Ang Pagkamulat, ni William Carlos Williams

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Rewaking,” ni William Carlos Williams ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Pagkamulat

Sa malao’t madali
kailangang sumapit tayo sa dulo
ng pagsisikap

upang muling itatag
ang hulagway ang hulagway ng
rosas

ngunit hindi pa
sabi mo pagpapalawig ng
panahon nang walang katiyakan

sa pamamagitan ng
pag-ibig mo hanggang ang buong
tagsibol

ay paalabin muli
ang lila hanggang sa pinaka-
tsinelas ng dalaga

at sa gayon nang dahil
sa iyong pag-ibig ang araw
ay kusang nagbabanyuhay

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity.  Photo by Robert Collins @ unsplash.com

Paaralan, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Paaralan

Roberto T. Añonuevo

Ikaw ang aking bahay
kubo at bahay na bato—
na hindi ako kilala—
ngunit taon-taong
nagpapakilala
ng libong magulang
at milyong kapatid
na nagsusunog ng kilay
at nagsusunog ng salapi;
ang aking tinitingala
at inaakyat
na mga baitang
subalit mapagkumbaba
gaya sa mga pangaral
ng timawa
at itatayong kabihasnan.

Ikaw ang paboritong
tambayan
sa pagbulas at dunong,
ang tambalan
ng sinaunang kamalig
ng salita at lihim
na laboratoryo
ng mga mithi at gamot
nang maimapa
ang likaw o sangandaan
ng intoleransiya
at balón ng katangahan.

Ikaw ang realidad:
ang simulakro ng opisina
at tungkulin,
ang anino ng burukrasya
at bagong terminal
sa tren ng mga panaginip,
ang nagturo sa akin
ng halaga ng koliseo
para sa basketbol at pista,
at pana-panahong
entablado
sa paggunita at politika.
Ikaw ang iglap na takbuhan
ng mga bakwet
kapag hinahagad ng bagyo
at pinalalayas ng sunog,
kapag sumusugod ang baha
o sumasalakay ang hukbo
na nagsasabong sa dahas.

Tunay kang mapagkalinga:
ang talyer ng pagtitiis
at hardin ng mga balak
na malupit kung tawaging
bilangguan,
gayong napagiging ospital,
at kung minsan,
nagsasalit-salit na artsibo
at punerarya
ng mga agaw-buhay
na pinagkakaitan ng dalaw.
Durupok ang mga haligi mo
at mapupundi ang ilaw
sanhi man ng kapabayaan
at kawalan ng pondo
ngunit mananatili kang
inaaring tunay na tahanan—
may pagkain para sa lahat,
may bubong na masisilungan,
at may subók na kubeta
sa malilibag na noo at paa.

Ipinid ka’y pilit na magbubukás
gaya ng kalsadang walang wakas.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity

Larawan ng Panahon, ni Tomas Tranströmer

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Weather Picture,” ni Tomas Tranströmer ng Sweden
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Larawan ng Panahon

Kumikinang nang malamig ang dagat Oktubre
Nang taglay ang palikpik ng mga espehismo.

Walang anumang natitira ang nakagugunita
Sa mga puting pagkahilo ng karera ng mga yate.

Kumukuti-kutitap sa nayon ang mainit na bága.
At lahat ng tunog ay napakabagal ang lipad.

Ang tahol ng aso ay isang anyo ng heroglifiko
Na ipininta sa hangin sa ibabaw ng hardin

Na ang dilaw na bunga ay ano’t nauutakan
Ang punongkahoy, at nalalaglag nang kusa.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Wabi Jayme @ unsplash.com

Ang Alamat, ni Roberto T. Añonuevo

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ang Alamat

Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo

. . . . . . .Nabuo sa wakas ang intramuros ng kaisipan, mula sa kalkuladong petsa at pagbabagong klima noong asul ang buwan, at sinipat ng Kabataang Kapitan ang labas ng kaniyang nasasakupan. Tumatayog ang mga sopistikadong tore sa ibang isla mula sa Karagatan ng mga Bituin, at ayon sa nasagap ng kaniyang matatapat na tiktik na waring mga modelong rumarampa sa Fek Magasin, kinakailangang bumalangkas ng pambihirang hakbang ang elektronikong nasyon, upang mapanatili ang kasarinlan, ang kapangyarihan, at ang kayamanan sa pitong lupalop ng Planeta Z laban sa walong imperyo ng uniberso.
. . . . . . .Ang Kapitan, na hinubog ang isip sa galaktikong kodigo ng mga numero at titik, ay nakaisip ng isang payak ngunit disimuladong plano. Iniutos niyang ipasok ang kaniyang dalawang kabayo sa yungib ng guniguni, at nang lumabas ang mga ito sa bunganga ng Itim na Wawa ay nasa anyong kiyapo at kalapati sa bisa ng aghamistikang mutasyon. Tatangayin ng agos ang kiyapo at magiging agahan ng mga hito at plapla; at ang naturang mga isda ay isasakay sa mga banyera, at magpapakain sa libo-libong nagugutom mula sa kongregasyon ng mga panatiko. Samantala, ang kalapati ay mangingibang-bayan, at pagkaraang makatagpo ng pugad na yari sa aparato ng mga komplikadong koreo, ay lalapag na liham na bumabati ng “Magandang balita!” sa mesa ng isang antukin ngunit pakíng na kawani sa Palasyo ng Malabanan.
. . . . . . .Sasagapin ng mga panatiko ang mga isda ng kaligtasan, waring libóg na libóg o sabóg na sabóg, at hindi maglalaon ay talosaling na tawagin pang panatiko ang panatiko bagkus tanikala ng kalansay at barumbarong, na habang tumatagal ay maghuhunos na kuwintas na isusuot ng reyna kolehiyala, na kapag ginaya ng kaniyang mga tagasunod sa InstaBrat, ay magiging ginintuang lubid, at ang lubid ay magiging extraterestriyal na taytay na magdurugtong sa malalayong bundok ng mga kapitnasyon at magpapantay sa signal ng mga kulay ng mga ideolohiya at kasarian. Isang selebrasyon ng sining, wiwikain ng mga pahayagang olográfiko, kaya hindi kataka-takang magpalipad ng mga guryon na hugis isda at butanding ang mga dukhang uri, na pagkaraan ay magiging ipersónikong jet o drone, na magpapasabog ng mga bomba na gumagagad sa pinakamaingay na Bagong Taon sa Planeta X, habang napupulbos ang mga sinaunang aklatan at palengke ng mga opinyon.
. . . . . . .Samantala, ang isang kawani, na ibig magpasiklab sa kaniyang administrador, ay naging masigla sa kaniyang opisina nang makatanggap ng “Magandang Balita.” Ipinakalat niya ang Magandang Balita, sa pamamagitan ng pin at twit, na pagkaraan ay naging arkitektura ng mga larawan, at ang mga larawan ay kumislot at naging atletang sumasalpok sa komputer at selfon, na kasisiyahan ng sinumang makaengkuwentro nito, na magiging katwiran upang iluwal ang henetikong kusing, at ang henetikong kusing ay darami nang darami at ikayayanig ng Bangko Sentral, na magiging kural ng mga siraulong negosyante na mahilig magpalamig sa mga elektromagnetikong pasugalan at pornograpikong akademya.
. . . . . . .Isang araw, magugulat na lámang ang walong imperyo na nasusunog ang kanilang mga kastilyo na ikinayanig ng konstelasyon ng mga sinaunang gahum. Nagwelga ang mga tao, saka naghuramentado ang mga salita laban sa namamayaning sistema. “Anong salot ito,” koro ng walong imperyo, “at tayo’y nababasag sa kalabang may kung anong tagabulag?”
. . . . . . .Napahalakhak ang Kabataang Kapitan. Pakiwari niya’y naroon siya sa ipodromo na siksikan ang mga parokyano at isinisigaw ang kaniyang pangalan. Kumakain ng alikabok ang kaniyang katunggaling walong imperyo, talak ng mga brodkaster, at naisipan niyang magpaluto ng sinigang na paniki’t pagong. . . .
. . . . . . .Habang tumatagal, ang dalawang kabayo ng Kabataang Kapitan ay nawalan ng anumang bakás, suriin man ang urutan ng asido nukleíko nito, sanhi ng intersiyentipikong makinasyon ng hukbong partisanong eksperto mula sa laboratoryo ng lason at bakuna. Ngunit sa utak ng Kapitan ay hindi kailanman mabubura ang pasikot-sikot na paglalakbay ng kaniyang matatapat na alaga na nakalikha ng pambihira’t maligoy na mapa ng atake at depensa, na kung tawagin ay  Magnum AlfaZero, na tumatangging maiugnay sa digmaan o ahedres ngunit malayang hakain bilang diyabolikong aliwan ng tropa, habang inuuyam si Homer o kaya’y nilalapastangan si Vyasa. Magbabalik ang dalawang kabayo sa Planeta Z, ngunit malayo na sa anyo ng mga orihinal na kabayo bagkus koleksiyon ng minahan at kagubatan, bukod pa sa bagong laot at kapuluan. Maiimbento ang omoheneong populasyon, na magdaraan sa Ruta Plastika para patatagin ang robotikong kulturang ala-Sun Tzu at palawakin ang intramuros ng kaisipan. At sa muling paglitaw ng asul na buwan, ayon sa matematikong hula ng  henyong si Vito Corleone, magtatangka ang trilyong hukbong panghimpapawid na salakayin at sakupin ang Planeta Y—ituring man yaong susunod na kabanata mula sa di-matighaw na lunggati ng Kabataang Kapitan.

Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity

“Pangwakas na Talumpati ng Dakilang Diktador,” ni Charlie Chaplin

Featured / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng talumpati mula sa pelikulang The Great Dictator (1940) ni Charlie Chaplin
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Pangwakas na Talumpati ng Dakilang Diktador

Paumanhin, ngunit hindi ko ibig maging emperador. Hindi ko gawain iyan. Hindi ko ibig mamunò o manakop ng sinuman. Dapat kong tulungan ang lahat hangga’t maaari—siya man ay Hudyo, Hentil, Itim o Puting lahi.

Nais nating tulungan ang bawat isa. Ang mga tao ay ganiyan. Nais nating mamúhay sa piling ng kaligayahan ng iba, imbes na sa pagdurusa nila. Ayaw nating mapoot at libakin ang ibang tao. Sa daigdig na ito, may puwang para sa sinumang nilalang at ang mabuting mundo ay mayaman at káyang magbigay nang sapat para sa sinuman. Ang paraan ng pamumuhay ay maaaring maging malaya at marikit, ngunit napalihis tayo ng landas.

Nilason ng kasakiman ang mga kaluluwa ng mga tao, at hinadlangan ng poot ang daigdig, at niyurakan tayo tungo sa paghihirap at pagpaslang. Napaunlad natin ang pagkamabilis, ngunit kusa nating ipininid ang sarili. Ang makinaryang naghatid sa atin ng kasagaaan ay lalong nagpasabik sa ating maghangad. Ang ating karunungan ay hinubog tayo upang maging siniko; ang ating katusuhan ay matigas at malupit. Labis tayong mag-isip ngunit salát sa pagdamá. Higit sa katusuhan ay kailangan nating maging mabuti at banayad. Kapag wala ang ganitong mga kalidad, ang búhay ay magiging marahas at maglalaho ang lahat.

Naging matalik tayo dahil sa eroplano at radyo. Ang ganitong uri ng mga imbensiyon ay humihimok para sa kabutihan sa tao, humihimok para sa unibersal na kapatiran, para sa pagkakaisa nating lahat. Kahit ngayon, ang aking tinig ay umaabot sa milyon-milyong tao sa buong daigdig—milyon-milyong nagdurusang lalaki, babae, at bata—mga biktima ng sistema na lumilikha sa mga tao na pahirapan at ibilanggo ang mga inosenteng tao.

Sa mga nakaririnig sa akin, ito ang masasabi ko: Huwag mawalan ng loob. Ang kahirapan na nasa atin ngayon ay sanhi ng nagdaraang kasakiman, ang kapaitan ng mga tao na nangatatakot sa paraan ng progreso ng tao. Ang poot ng mga tao ay lilipas, at mamamatay ang mga diktador, at ang kapangyarihang inagaw nila sa mga tao ay magbabalik sa mga tao. Hangga’t may nangamamatay na tao, ang kalayaan ay hindi mapapawi.

Mga kawal, huwag ninyong isuko ang inyong mga sarili sa mga hayop, sa mga tao na nililibak at inaalipin kayo, sa mga komontrol sa inyong mga búhay, at nagsasabi kung ano ang dapat ninyong gawin, kung ano ang dapat isipin, at kung ano ang dapat madama! Huwag ninyong isuko ang sarili sa mga dumidikdik sa inyo, sa mga nagpapakain sa inyo, at itinuturing kayong mga báka, at ginagamit kayong bála sa kanyon. Huwag ninyong isuko ang inyong mga sarili sa mga ganitong di-likas na tao—silang mga makinang tao na may makinang isip at makinang puso! Hindi kayo mga makina! Hindi kayo mga báka! Nasa inyong mga puso ang pag-ibig sa sangkatauhan. Hindi kayo napopoot, tanging ang hindi minahal ang napopoot, ang hindi minahal at ang hindi natural!

Mga kawal, huwag labanan ang kaalipnan! Labanan ang kalayaan!

Sa ikalabimpitong kabanata ng ebanghelyo ni San Lukas, nakasaad doon na ang kaharian ng Diyos ay nasa kalooban ng tao, hindi ng isang tao ni isang grupo ng mga tao, bagkus sa lahat ng tao! Nasa inyo! Kayong mga tao ang may kapangyarihan, ang kapangyarihang lumikha ng mga makina. Nasa inyo ang kapangrihang lumikha ng kaligayahan! Kayong mga tao ang may kapangyarihang gawing malaya at maganda ang búhay na ito, at gawin ang búhay na isang kagila-gilalas na paglalakbay.

Sa ngalan ng demokrasya, gamitin natin ang nasabing kapangyarihan, at magkaisa tayong lahat. Sabay-sabay tayong lumaban para sa bagong daigdig—isang disenteng daigdig na magbibigay ng pagkakataon sa mga tao na magtrabaho, at magbibigay ng kinabukasan sa mga kabataan at seguridad sa matatanda.

Sa pangangako sa ganitong mga bagay, ang mga hayop ay naluklok sa kapangyarihan. Ngunit nagsisinungaling sila! Hindi nila tinutupad ang kanilang pangako. At hindi tutuparin kailanman! Pinalalaya ng mga diktador ang kanilang mga sarili ngunit inaalipin ang mga tao. Makibaka tayo para matupad ang gayong pangako! Makibaka tayo para palayain ang daigdig—at buwagin ang mga pambansang hadlang—at talikdan ang kasakiman, at poot at intoleransiya. Makihamok tayo para makamit ng daigdig ang pagkamatwid—ang daigdig na ang agham at progreso ay magbubunga ng kasiyahan ng lahat ng tao.

Mga kawal, sa ngalan ng demokrasya, halina’t magkaisa!

Hannah, naririnig mo ba ako? Nasaan ka man, tumingala ka o Hannah. Naglalaho na ang mga ulap! Papasikat na ang araw! Sumisilang tayo mulang karimlan tungo sa kaliwanagan. Sumasapit tayo sa bagong daigdig—isang mabuting daigdig, na ang mga tao ay lalampasan ang kanilang poot, kasakiman, at karahasan. Tumingin ka, Hannah! Ang kaluluwa ng tao ay nagkabagwis, at sa wakas, siya ay nagsisimulang lumipad. Lumilipad siya tungo sa bahaghari, paloob sa liwanag ng pag-asa, paloob sa hinaharap, sa maningning na hinaharap na para sa iyo, para sa akin, at para sa ating lahat! Tumingin ka, Hannah. . . tumingin ka!