Sapagkat bumubukad ang madaling-araw, ni Merle Collins

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Because the dawn breaks,” ni Merle Collins ng Grenada
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sapagkat bumubukad ang madaling-araw

Nagsasalita kami sapagkat
Kapag bumuhos ang ulan sa kabundukan
Ay marahang lumalaki’t umaapaw ang ilog
At ilang sandali pa’y bubulusok ang agos
Sa mga tipak na bato
Nang lampas sa mga lansangan,
Paguguhuin ang mga tulay
Na maggigiit ng taglay nitong kapangyarihan
Laban sa rumaragasang lakas
Nagsasalita kami dahil kami’y nangangarap

Nagwiwika kami para sa parehong katwiran
Na ang kulog ay nakasisindak sa bata
Na nakayayanig sa punongkahoy ang kidlat

Hindi kami umiimik upang suwayin ang panuto
O upang baligtarin ang inyong mga plano
O pabagsakin ang inyong mga Tore ng Babel
Sa kabila ng katotohanang ginagawa namin ito

Nagwiwika kami dahil kami’y nangangarap
At ang aming mga pangarap ay hindi  maipipiit
Sa kural ng baboy sa kanino mang bakuran
Hindi para sumalo ng mga mumo sa mga mesa
Hindi para gumapang nang walang hanggan
Sa walang katapusang linya ng mga langgam
Upang lumihis palayo sa isang biglang liko
Kapag ang paa ng elepante’y biglang lumagapak
Hindi para umurong at tumakbo palayo
Kapag ang malansang simoy ng kamatayan
Ay nakasusulasok na sa aming mga pandama
Hindi para makibaka nang walang katapusan
Upang gagapin ang hulagway ng inyong mga diyos
Sa loob ng aming likha

Pasigan, ni Yang Mu

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Yang Mu (Ching-hsien Wang) ng Taiwan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pasigan

Apat na maghapon akong nakaupo dito. Wala ni isang nagdaan,
wala ni anumang yabag (sa katahimikan—)

Sumupling ang mga pakô sa kandungan ko, pagdaka’y gumapang
sa aking balikat at tinakpan ako nang walang dahilan.

Ang dausdos ng saluysoy ang nakatatak sa aking gunita.
Ang tanging magagawa ko’y itala iyon sa mga sinuhayang ulap.

Naghahagikgikan ang mga amargon dalawang metro patimog.
Ang mga mawo ng umaalimbukad na bulaklak ay sumiksik
sa aking salakot.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ano ang maitutulong ng aking salakot

sa iyo? Sige na, ano ba ang maihahandog ng aking aninong
nakabalatay sa lupa sa iyo?

Ihambing ang apat na hápon ng tunog ng tubig sa apat na hápon
ng mga yabag. Ipagpalagay yaong mga mainiping dalagang

nagtatalakan—Huwag hayaang lumapit sila. Ang tanging
ibig ko’y umidlip sa hápon. Huwag silang palapitin sa akin.

 

Mittelbergheim, ni Czeslaw Milosz

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Mittelbergheim,” ni Czeslaw Milosz ng Poland at Lithuania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mittelbergheim

Nahihimbing ang alak sa bari-bariles na roble ng Rhine.
Pinukaw ako ng batingaw ng kapilya sa ubasan
Ng Mittelbergheim. Nauulinig ko ang lagitik ng bukál
Na pumapatak sa balón sa bakuran, ang takatak
Ng mga bakya sa lansangan. Nakabilad ang mga tabako
Na nakasabit sa badungan; at ang mga araro’t kariton
At dalisdis ng bundok at taglagas ay nasa aking piling.

Pumikit ako. Huwag mo akong madaliin, o, apoy, lakas,
Gahum, dahil kay-aga pa. Namuhay ako nang maraming
Taon, at sa gaya nitong pananagimpan, ramdam kong
naaabot ang gumagalaw na hanggahan, na nakahihigit
sa kulay at tunog na magiging totoo, at ang mga bagay
sa daigdig na ito ay nagtutugma’t nagkakaisa-isa.
Huwag mo akong piliting buksan ang aking bibig.
Magtiwala at manalig na maisasakatuparan ang gawa.
Hayaan akong magpagala-gala dito sa Mittelbergheim.

Batid kong dapat gawin iyon. Kapiling ko ang taglagas
At mga kariton at ang mga tabako ay pawang nakabitin
Sa bandungan. Dito at saanman lumingon ay bayan ko,
Kahit saan pumihit, at anumang wikang aking naririnig
Ay awit ng paslit at huntahan ng mga magsing-irog.
Higit akong masaya ihambing man sa iba’t nasasagap
Ang sulyap, ang ngiti, ang bituin, ang sutlang kumulot
Sa tuhod. Panatag ako’t nagmamasid habang tinatahak
Ang mga buról na banayad na sinisinagan ng araw
Na nasa ibabaw ng tubigan, lungsod, kalye, kaugalian.

Kapag walang takot ang diwa, ni Rabindranath Tagore

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Chitto Jetha Bhayshunyo,” ni Rabindranath Tagore ng India
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Kapag walang takot ang diwa

Kapag walang takot ang diwa at taas-noo ang paglalakad
Kapag malaya at ni walang sukal ang mga karunungan;
Kapag ang mundo’y hindi na muling magkakadurog-durog
Sa makikitid na panloob na moog na matatayog;
Kapag ang salita’y umaahon sa pusod ng katotohanan;
Kapag iniunat nang ganap ang matitiyagang kamay;
Kapag hindi naliligaw ang malinaw na batis ng bait
Sa madidilim na disyerto ng mga patay na kaugalian;
Kapag ang isipan ay kinakasangkapan nang pasulong
Tungo sa papalawak na pagninilay at pakikibaka,
Tungo sa kalangitan ng minimithi’t inaabangang kalayaan,
Ama ko, pukawin mong lubos ang aking lupang tinubuan.

Sayaw ko, ni Blaise Cendrars

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ma danse,” ni Blaise Cendrars (Frederick Louis Sauser)                   ng Switzerland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sayaw ko

Kay Platon, walang karapatan sa lungsod ang makata
Hudyong palaboy
Metapisikong Don Juan
Mga kaibigan, matatalik sa loob
Wala ka nang kaugalian at wala nang bagong gawi
Dapat nang lumaya sa tiranya ng mga magasin
Panitikan
Abang pamumuhay
Lisyang kayabangan
Maskara
Babae, ang sayaw na ibig ipasayaw sa atin ni Nietzsche
Babae
Ngunit parikala?
Tuloy-tuloy na pagpasok at paglabas
Pamimilí sa lansangan
Lahat ng tao, lahat ng bansa
At ikaw ay hindi na pasanin pa
Tila ba hindi ka na naroroon .  .  .
Ginoo akong nasa kagila-gilalas na treng tumatawid sa parehong lumang Ewropa
. . . . . . . at nakatitig nang malamlam mula sa pasilyo
Hindi na makapukaw sa aking interes ang tanawin
Ngunit ang sayaw ng tanawin
Ang sayaw ng tanawin
Sayaw-tanawin
Paritatitata
Ang aking paiikutin

Salitaan, ni Adam Czemiawski

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Speech,” ni Adam Czemiawski ng Poland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Salitaan

Hindi kailangang maunawaan ang awit ng tamsí
upang hangaan at tingalain.
Hindi kailangang maunawaan ang kokak ng palaka
upang mabatid na nakalalasing.
Nauunawaan ko ang usapan ng mga tao
na doble-kara at sinungaling.
Kung hindi ko iyon nauunawaan
ay ako ang magiging makatang pinakamagaling.

Huwag akong titigan, ni Martin Carter

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Do not stare at me,” ni Martin Carter ng Guyana
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Huwag akong titigan

Huwag akong titigan mula sa iyong bintana, binibini,
huwag akong titigan at pagtakhan kung saan nagmula.
Isinilang ako’t gumulang sa lungsod na ito, binibini.
Naririnig ko ang mga kuliglig tuwing alas-seis ng gabi

at ang nakabubulahaw na tilaok ng manok sa umaga
kapag ang mga kamay mo’y ginugusot ang kobrekama
at ang magdamag ay nakabilibid sa loob ng aparador.
Hitik na hitik sa mga pileges ang aking mga kamay

gaya ng dibdib mong namumutok ang ugat, binibini.  .  .
Huwag akong titigan at pagtakhan kung saan nanggaling,
ang mga kamay ko’y bumibigat sa mga pileges,
gaya ng dibdib mong hitik sa mga ugat, binibini—

Dapat kumalinga ang isa’t sumuso ng buhay ang isa.  .  .
Huwag akong titigan mula sa iyong bintana, binibini.
Titigan mo nang lubos ang  bagon ng mga bilanggo!
Titigan ang karo ng patay na nagdaraan sa tarangkahan!

Titigan ang mga pook-maralita sa timog ng lungsod!
Titigan nang mariin, at isipin, binibini, kung saan
ako nagmula, at kung saan papalaring mapapadpád!
Hitik na hitik sa mga pileges ang aking mga kamao,

gaya ng mga súso mong namumurok sa ugat, binibini,
at dapat kumalinga ang isa, at sumúso ng búhay ang isa.

Hulát, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Hulát

(para kay IMA)

Roberto T. Añonuevo

Pantalan ba ito na nag-aabang ng barko
na kung hindi hinalihaw ng tribunada’t bagyo
ay dinakip ng lungkot ang mga tripulante?
Tatanawin ko ito nang walang pagkapagod,
na tila dayaray na naglalagos sa baláy.
Sapagkat ang pagsubaybay ay mga alon
na dumarating at lumalayo nang paulit-ulit—
isang ritwal na tigmak sa pag-asa’t pananabik,
at ikaw ang hulagway na aahon sa guniguni.

Ang oras ang tumatayog na bundok ng inip,
at ang espasyo sa puso ay lalong lumalamig.

Ngunit darating ka, gaya ng isang dalubhasa
sa ahedres na nagsusulong matapos magbúlay
at pigain ang posibilidad ng hakbang at pasiya.
Mauuna marahil ang iyong mga liham at tula
na tumatawid sa maaliwalas na himpapawid.
Susunod ang iyong mga pangarap na nakaipit
sa kuwardernong gulanit, at ang isang pabatid,
nagmula man sa hari o hukom o hunghang.

Matutulog ako para kita makita. Matutulog ako,
at ikaw ang pupukaw sa daigdig kong giniginaw.

Impong Polinesyo, ni Talosaga Tolovae

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Polynesian Old Man,” ni Talosaga Tolovae ng Samoa
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Impong Polinesyo

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
kung bakit umiiwas sumulyap ang mga mata mong kaypula
kapag lumabas akong magara ang suot na Amerikana,
at kumikinang ang pares na metalikong botang Italyana.

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
kahit iniuwi sa iyo ang tatlong-taóng titulado ng lahing puti,
ay taglay mo pa rin ang nababalisâ, duguang mga mata.

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
na bago ka tuluyang yumao’y tinanggihan mo ang itim
na botang Italyana, ang bagong itim na Amerikana,
ang salaping pilak na pampagamot sa duguang mata
na marangyang handog ng iyong edukadong kadugo.

Nagtataká ako kung bakit,
. . . . . . . . . .O, impo,
itong kutob ko’y kabado kang makatagpo ang maputla
at mababaw na kayumanggi mong Polinesyong anak—
na may kutis ng puting lahing maángas kung maglakad.

Elehiya para kay Khalil Hawi, ni Abdul Wahab al-Bayati

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Abdul Wahab al-Bayati ng Iraq
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Elehiya para kay Khalil Hawi

I
Habang naghihintay ang makata’y
Namatay si Aisha sa pagkadestiyero
At naging tala sa umaga:
Ang kintal nina Lara at Khuzama, Hind at Safa,
Reyna ng mga reyna,
Lagablab ng apoy sa mga tore ng langis
At sa mga saknong ng Awit ng mga Awit;
Dugo sa mga taludtod ng Torah
At sa noo ng mga magnanakaw ng mga himagsikan.
Siya ang naghunos na Nilo at Ewfrates,
Ang mga panata ng maralita
Sa Kabundukan ng Atlas;
Isang liriko sa tula ni Abu Tammam.
Siya ang naging Beirut at Jaffa
Isang Arabeng nasugatan sa mga lungsod ng malikhain
Na sumumpa ng pagmamahal
At sinapian ng apoy.
Siya ay naging si Ishtar.

II
. . . . . . Nang lumisan ang makata,
. . . . . . Ang kaniyang mga bakás ay nagmapa ng mga bagay.

III
. . . . . . Nang magpatiwakal ang makata’y
. . . . . . Nagsimula ang kaniyang dakilang paglalakbay.
. . . . . . Ang kaniyang mga bisyon ay natupok sa laot;
Nang ang sigaw niya’y tumagos sa kaharian ng destiyero,
Ang mga tao na nagmula sa disyerto’y nagsimulang umibig
Upang wasakin ang mga diyos na hinubog sa luad
At nang maitatag ang Kaharian ng Maykapal.

Elehiya sa aking kamatayan, ni José María Valverde

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Elegía para mi muerte,” ni José María Valverde ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Elehiya sa aking kamatayan

Ikaw, Kamatayan, ay nasa aking katauhan.
Lamig mo ang naghahari sa aking puso
at ikaw ang hantungan ng mga hakbang.
Saan ako patutungo, kung ang lahat ng landas
ay magwawakas sa iyong panganorin?

Ngayon ko biglang naramdamang
ang ulo’y sapupo ng mesa.
Sariwang lupa ang pumasok sa nakabuka kong bibig.
Ang katawan ko’y hinihigop ng gutóm na sahig.
.  .  . Oo, mamamatay ako; marahan,
malayo mula sa ginagawa ng aking búhay ngayon,
at pinananatili, sa pakikipagtuos sa kamatayan,
ang tanging akin lamang.
At nararamdaman ko ang iyong batóng
pinagyeyelo nang dahan-dahan ang aking laman.
At nadarama ko ang kamay mong bumibigkis sa akin.
.  .  . At pagdaka, o kamatayan, ang kabilang panig!
Iiwan ko ang katawan gaya ng sugatang kabayo.
Oo, nahihindik akong iwan ito, makabalik man ako.
Natatakot ako sa pagwawakas ng mga bagay,
sa banging tinalikdan at kalulugmukan ng lahat.
Maraming hangin ang nanunuot sa bangkay,
at upang lusawin ito’y kailangan ang libong ulan!
Ang mga paa kong napakalayo ay wala nang bigkis
at magiging gaya ng dalawang bato
na ipinukol sa hungkag na hukay.
At lahat ng aking kasama’y titindig, gusgusin, maangas,
gaya ng mga tore ng simoy
na tumitistis sa loob nang walang sinusunod na batas
ng búhay,
at mag-uunahang tangayin ang lawas kong naaagnas.

II
Maraming pag-aari ko ang magtataka sa aking paglalaho.
Na magpapatuloy sa aking kalungkutang naglalakad
sa mga sulok ng anino.
Sa paborito kong silya at mesang nasa gilid ng bintana
ay magpapatuloy ang parehong mga okasyon,
At ang hardin ng naga, na lumago sa paningin ko,
ay mamamatáy at muling mabubuhay gaya noon.
Banayad uusal ang mga tula ko sa labis na panlulumo.
Unti-unting matutuyot ang mga aklat kong
may samyo wari ng huklubang prutas.
Mga munting relikya ng aking búhay
—bulaklak na nakasipit sa aklat, isang tula kung kanino—
ang susunod, gaya ng mga batong ipinukol,
at pawang sisinop ng aking lakas sa daigdig na ito
kapag ganap na naglaho na ako.
.  .  . At mananatili kayo, mga babae, ngunit isang araw
ay magsisialisan din ngunit sa dagat ng kamatayan
ay matatagpuan ang ating mga alon.
Maglalaho ang inyong mga labì, balát, at lamán.
Ngunit palaging mananatili kayo gaya noong dati.
Hindi ba sapat ang pag-iral sa isang pagkakataon lámang?
Mananatili ang inyong mga puwang sa haba ng espasyo,
samantalang tatangayin ng dayaray ang inyong halimuyak.
.  .  . Isang araw iyon na pipirmi ang inyong pag-iral.

III.
Ginoo, Ginoo, ang kamatayan!
Napapangiwi ako kapag binigkas ito,
kaypait ng aking dila, at kaydilim ng paningin. . .
Mabuti’t walang nakakikita sa kaniya nang harap-harapan
maliban kung hinahanap niya tayo.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katulad lamang ito ng panaginip.
Higit na makapangyarihan ang kamatayan sa ating hukbo.
Kung mahina ka lamang!
Kung hindi ka tumawid sa bangin ng iyong mga yakap.  .  . !

Ngunit walang silbi ang anuman; natatakot ako!
Aso akong bahag ang buntot sa tabi ng isang tao,
dahil hindi kailanman mauunawaan ang nais ng amo!
Tákot ito sa di-mababatid,
tákot sa bayang wala ni isang nakababalik.  .  .
Natatakot ako sa gayong hungkag na hukay,
sa walang hanggahang gabi, kahit nasa likod ang Diyos!
Taglay ang malakas, madilim na kutob
ng hayop, ng punongkahoy, ng bato,
natatakot akong mamatay.  .  .
O, Ginoo, pamanhirin ang aking kamatayan
gaya sa maraming pinaggagawa mo sa buhay.

Ulo, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ulo

Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo

Nagpapakilala ka sa daigdig tulad ng pagsuot sa karayom, at sinusukat ang iyong nakaraan at kasalukuyan sa gunita at guniguni. Ang hugis mo ang katwiran ng pamihiin; ang nunal ang mapa ng propesiya. Mahimalang nahuhulaan sa puyó mo ang direksiyon ng bagyo ng bungo; at ipuputong sa iyo ang koronang ipamamana ng pambihirang bálat at balát.

Sisinagan ka, at maiisip na pumapasok wari sa bumbunan ang kaluluwa. Huhugasan ka sa ngalan ng pananalig, hahagkan sa paggalang, at kukutusan sa inis kung kinakailangan. Sapagkat ikaw ang mukha ng umaga at mukha ng takipsilim, at mababanaag sa iyo ang demograpiya ng tuwa o lungkot, at ang pilosopiya ng enerhiya at moda ng panahon.

Ikaw ang pinuno; ikaw ang balita. Nag-iisa ka ngunit dalubhasa sa multiplikasyon: Kilala mo ang libong silid at napararami mo ang sarili tulad ng iba pang masunuring anak ng tupa na pumipila sa atas ng palengke at hukuman. Sa ngalan ng proteksiyon, magsusuot ka ng helmet o kondom. Sa ngalan ng proteksiyon, magpapabago-bago ka ng sombrero at maskara. Sa ngalan ng proteksiyon, magtutukop ka, bago harapin ang lubid o palakol na lumuluha sa pawis.

Bibilugin ka sa doktrina ng modernisasyon at nagbabangayang uri. Malulula ka sa mga inaakalang tagumpay, at maliliyo sa  samot na sabunot, kung hindi man pagkapanot, dahil sa problema ng daigdig. Mabubura sa noo mo ang wika ng magulang, at mahihigop ka ng mga pangako na pawang nakatundos sa bukirin ng mga pakò o kung hindi’y nakalista sa mga imahen ng selfon. Maliligo ka ngunit mananatili ang mga kuto sa kukote, at hindi maglalaon ay malilimot mo dahil sa katí ang sariling pangalan at ang pangalan ng lupang tinubuan.

Gayunman, ituturo sa iyo ng tadhana ang bisa ng untog, bigwas, dura, sampal. Didilat ka nang nakangudngod sa maraming pagkakataon, at didilat  isang araw nang nakatihaya na waring kumakausap sa mga desperadong anghel. Itatanong mo kung nasaan ka, sasalatin ang mga bukol o sugat, at itatanong ang lahat ng tanong sa kamukha mong ano’t wari’y halimaw. Mababaliw ka sa oras na niyanig ng mabibilis na tibok ang puso, at kung ikaw ay tunay na umiibig, ang bibigkasin mo ay higit sa maidudulot ng buto at lamán. Lulundag ang iyong lohika sa espasyo, at makakikita ka ng bahaghari kahit nakatindig sa gilid ng bangin.

At kapag nawala ka sa dami ng tinig na kumakausap sa iyo, ang kakambal mo sa ibabang espero ang babangon mula sa malaong pagkakahimbing—upang mangaral sa kapisanan ng mga robot at mortal.

Pagkanegro, ni James Emanuel

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Negritude,” ni James Emanuel ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagkanegro

Itim ang unang pakò na aking niyapakan;
Itim ang kamay na pumawi sa aking luha.
Itim ang unang matandang aking napansin;
Itim ang pamatok ng kaniyang mga taon.

Itim ang naghihintay sa pook ng karimlan;
Itim ang sahig na kinalugmukan ng mga siga.
Itim ang kuwentong tigmak sa pighati;
Itim ang kapatiran ng mga pagdurusa.

Itim ang tahimik na pintong yari sa bakal;
Itim ang landas ng dumarako sa hulihan.
Itim ang paglikô sa paglipas ng mga taon;
Itim ang mga talaarawan ng isipan.

Itim ang mga kamao ni Gabriel Prosser;
Itim ang lastag na dibdib ng Manlalakbay.
Itim ang patay na ina ng batang mag-aaral;
Itim ang batang namumukod sa iba pa.

Itim ang paggaralgal ng isang motor;
Itim ang tapak kapag naging berde ang ilaw.
Itim ang bukbuking papel ng nakaraang taon;
Itim ang ulong-balitang hindi pa nababása.

Itim ang pasaning magiting na inihihimig;
Itim ang krus na pawis sa pagbangon ng bayan.
Itim ang batang kilala ang kaniyang mga bayani;
Itim ang paraan ng pagyao ng bayang bayani.

Stop weaponizing the law. No to Chinese invasion. Yes to people power. Yes to human rights. Yes to humanity!

 

Sa isang kabataan, ni Nancy Morejón

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “A un muchacho,” ni Nancy Morejón ng Cuba
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa isang kabataan

Habang unti-unting lumalatag
ang dapithapon,
umahon ang kaniyang likod
na taglay ang bulâ ng alon at taog.

Kinuha ko ang itim niyang mga mata,
gaya ng batotoy sa gulaman ng pasipiko.

Kinuha ko ang maninipis niyang labi,
gaya ng asín na nadarang sa buhangin.

Sa wakas, kinuha ko ang balbasin niyang
babà na kumislap sa sinag ng araw.

Isang kabataan ng mundong gaya ko:
ang mga awit ng bibliya
ang humubog sa kaniyang mga binti,
bukong-bukong, at ubas ng kasarian.
Mga himig na tigmak sa ulan ang umagos
sa kaniyang bibig na bumilibid sa amin,
na tunay na pagmamahal,
gaya ng mga magdaragat na naglalayag
sa walang katiyakang karagatan.

Nabubuhay ako sa kaniyang mga yakap.
Ibig kong mamatay sa matipuno niyang bisig,
gaya ng isang nalulunod na kanawáy.

Ang araw ng liwanag, ni Bjørnstjerne Bjørnson

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Bjørnstjerne Bjørnson ng Norway
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Araw ng Liwanag

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Gumalà ako sa kahuyan, humiga sa damuhán,
At sa duyan ng kaluguran ay nagpabíling-bíling;
Ngunit laksa ang langgam, nangangagat ang mga lamok,
Mabagsik ang mga niknik, at putakti’y nag-aamok.

“Mahal ko, gusto mo bang magliwaliw ngayong maganda
ang araw?” ani inang nasa hagdan at kumakanta.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Sumapit ako sa párang, humilata sa damuhan,
At inawit ang ibinulong sa akin ng damdamin;
Gumapang ang ulupong na sandipa ang habà,
Nagbilad sa araw, at tumakbo ako nang magitlâ.

Sa ganitong araw, puwedeng magyapak, ani ina,
Habang hinuhubad niya ang medyas sa mga paa.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Kinalag ko ang tali’t humilata ako sa paráw
At masayang nagpaanod saka biglang napahimbing;
Ngunit nakapapasò ang sinag, sunog ang ilong ko,
Ayoko na, dadaong na ako sa pasigan dito!

“Ito ang panahon para mangalaykay,” ani ina’t
Isinudsod ang kalaykay sa dayami ng mandalá.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Umakyat ako sa puno’t naglaro nang walang humpay,
At ang malamig na simoy ang nagpakalma sa akin.
Ngunit nangalaglag ang mga uod sa aking batok,
Napalundag ako’t humiyaw: “Yawang umiindayog!”

“Kung hindi malilinis ang mga baka,” ani inang
nakatitig sa buról, “huwag umasang lilinis pa.”

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Nagtungo ako sa talón, naglaro kahit maginaw,
At natamo ang kapanatagan sa angking damdamin.
Nakita ako ng sinag-araw nang nalunod at yumao—
Ikaw ang kumatha ng awit na ito’t hindi ako.

“Tatlong maliwanag na araw na lamang,” ani ina,
“at lahat ay handa na,” at inayos ang aking kama.

Abiku, ni Wole Soyinka

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Abiku,” ni Wole Soyinka ng Nigeria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Abiku

Batang lagalag. Ang parehong batang namatay at paulit-ulit nabubuhay upang  salantain ang ina. —Paniniwalang Yoruba

Walang saysay ang mga borloloy na galáng ninyo
Na paikid na gumagayuma sa aking mga paa;
Ako si Abiku, na nanánambítan sa una
At paulit-ulit na pagkakataon.

Dapat bang itangis ang mga kambing at báka
Kapalit ng langis ng niyog at inihasik na abo?
Hindi nagpapasibol ng agimat ang mga ube
Upang tabunan ang mga galamay ni Abiku.

Kapag sinunog ang balát ng isang susô’t
Pinatalas ang nagbabagang piraso, sakâ itinatak
Nang mariin sa aking dibdib, dapat batid na ninyo
Kung muling nanánawágan sa inyo si Abiku.

Ako ang ngipin ng tapilak, na kumalag-kalag
Sa palaisipan ng palmera. Tandaan ninyo ito:
Ihukay pa ako nang malalim na malalim
Tungo sa namamagang paa ng bathala.

Minsan at sa paulit-ulit na yugto, di ako tumatanda
Bagaman nákasusuká na, at kapag ibinuhos ninyo
Ang tagay sa anito, bawat hintuturo’y tinatangay
Ako malapit sa aking pinanggalingan, sa pook

Na tigmak ang lupain sa luha ng pagdadalamhati.
Hinihigop ng puting hamog ang mga tigmamanok,
Kinakaibigan ng gabi ang gagamba’t binibihag
Ang mga gamugamo sa mga bulâ ng tuba.

Gabi na, at sinisipsip ni Abiku ang natitirang langis
Sa mga tinghoy. Mga ina! Ako ang nanánawágang
Ulupong na pumupulupot sa inyong mga pintuan
At tumitilaok bago ang pagpaslang.

Ang pinakahinog na prutas ang pinakamalungkot
Na aking ginagapang. Ang init ay nakasusulasok.
Sa katahimikan ng mga sápot, umungol si Abiku,
At inihugis ang mga tumpok mula sa pulá ng itlog.

Stop weaponizing the law. Stop militarizing the bureaucracy. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights. Yes to humanity!

Sa Uxmal, ni Octavio Paz

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “En Uxmal,” ni Octavio Paz ng Mexico
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa Uxmal

1.  ANG BATO NG MGA ARAW

Araw ang oras;
Oras: araw ng bato;
Ang bato’y dugo.

2. TANGHALING-TAPAT

Dilát ang sinag.
Basyong minuto’ng oras.
Ibon sa eyre.

3. HÁPON

Pusyaw ang sinag,
Mga haligi’y gising,
Sayaw na pirmi.

4. GANAP NA ARAW

Bakát ang oras:
Di man kíta ang ibon,
Kulay ang awit.

5. MGA GINTONG KUSING

Ang ulan, sumasayaw, mahaba ang buhok,
May mga galáng ng kidlat ang bukong-bukong,
Ay lumusong sa saliw ng mga kalatong:
Dumilat ang mais, at marahang lumusog.

6. ANG AHAS NA UKIT SA MOOG
Huminga, nanginig, umalon ang moog sa araw
Ang fatek na buháy na kabiyak ng kalangitan:
Tinungga ng tao ang araw, ang tubig, ang lupa.
At lahat ng búhay ay taglay ng ahas na gigíl
Sa ulong sakmal-sakmal ng kaniyang mga pangil:
Lumalamon ng dugo’t tao ang mga bathala.

Hayaang Maganap, ni Faiz Ahmad Faiz

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tulang Urdu ni Faiz Ahmad Faiz ng Pakistan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,
batay sa bersiyong Ingles ni Sain Sucha

Hayaang Maganap

Kung ang habagat ngayong araw sa hardin ng gunita
ay ibig magkalát ng mga talulot, hayaang maganap.
Kung ibig ng kirot—na tulóg sa hukay ng nakalipas—
na muling pumutók at umantak, hayaang maganap.
Bagaman umaasta kang estranghera’y ano ngayon?
Halika’t maglaan ng oras, mag-usap nang magkaharap.

Kung palaring magtagpo muli tayo, pagkaraan nito’y
magiging marubdob ang pakiramdam ng pagkawala.
Ang palitan ng ilang salita sa pagitan nating dalawa
ay magpapalawig ng kalabuan ng di-mausal na salita.
Di huhugot ng anumang pangako ang sinuman sa atin,
ni tatalakayin ang gaya ng katapatan o pang-aapi.

Kung ang aking mga mata’y lapitan ka nang may luha,
upang hugasan ang naipong alikabok ng nakaraan,
maaari kang tumugon, o piliing ganap na manahimik.
At ang mga salitang nagtutulak na umiwas ng tingin
ay maaari mong tugunin, o kaya’y ibiging palampasin.

Mga Tagapulô, ni Nora Nadjarian

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Islanders,” ni Nora Nadjarian ng Cyprus
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Tagapulô

Lumaki silang pinanonood ang lipad ng kanaway na nakasasaboy ng asin,
ang panganorin, at ang ngitngit ng alon. Sa umaga, hinintay nila ang mga barko.

Tuwing gabi, kapag ang daigdig ay mahimbing na natutulog,
naglalakad sila patungo sa dagat. Tila iyon pagpasok sa kanilang nakalipas.
Naglalaho muna ang kanilang mga paa, pagdaka’y mga hita, leeg, at labì.

Ibig nilang isipin na sa kung saang malalim na karimlan
ay maaarok nila ang kanilang simula, na mapagiginhawa sila sa wakas.

aw

Sinta, ni Paul Éluard

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “L’Amoureuse,” ni Paul Éluard ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sinta

Nakatindig siya sa aking mga pilik,
At ang buhok niya ang aking buhok;
Taglay niya ang hugis ng kamay ko,
At ang kulay ng aking paningin;
Pumapaloob siya sa aking anino
Gaya ng bato sa lilim ng langit.
Palaging bukád ang kaniyang mata
At hindi niya ako pinahihimbing.
Umaga kung siya’y managimpan
At nilulusaw ang mga araw;
Pinátatáwa kundi pináiiyák niya ako,
At sumasatsat, kahit walang saysay.

Parabula ni Juan Wika, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Parabula ni Juan Wika

Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo

Wika ang limitasyon ng ating guniguni, kaisipan, lunggati. Nililinang natin ang wika, aminin man natin o hindi, sapagkat dumadako tayo sa dulo ng ating lansangan, ang lansangang inaakala nating magbubunyag ng daigdig, ngunit ang totoo’y putol na riles, o bangkay na naglalakad ngunit pipi, ang sumasalubong sa atin. Nananaginip tayo sa wika, at ngayon, sumasarap ang pagkain dahil sa wika, tumatangkad tayo sa wika, kumikinis ang kutis sa wika, bumabango ang ating hininga sa wika, at naiiwan ang halimuyak sa ating mga damit at singit dahil sa wika. Sumisikat tayo dahil sa wika, lumalakas tayo dahil sa wika, at yumayaman tayo sa utang o pautang dahil sa wika. Makasasakay tayo sa motorsiklo o submarino dahil sa wika, at makalilipad gaya ni Darna dahil sa wika. Subalit sa oras na masalubong natin ang ibang nilalang na bigo tayong maunawaan, at tumatangging umunawa sa atin, at nagggigiit na sila lámang ang may monopolyo ng alpabeto at alpabeto ng kasarian, umuuwi tayong dungo at tulala sapagkat minsan pa’y nalinlang sa kontrata, ninakawan ng titulo ng lupa at titulo sa propesyon, o kaya’y hinahagad ng batas sa ngalan ng seguridad at kaunlaran. Sapagkat ang wika ay hindi na atin; ang wika ay nagmumula sa apat na panig at hatid ng mga banyagang simoy. Nasisinghot natin ang simoy na ito na taglay ang awiwit ng mga barkong sakay ang tone-toneladang produkto at serbisyo, armado ng tratado at negosyanteng politiko, at kung ang mga ito rin ang alagad ng wika, ang wikang ito—na kinakanaw sa ating gunam at isinusuka ng ating puso—ang magpapahiwatig ng limitasyon sa pagbubuo ng sarili at milyon-milyong sarili, tawagin man itong katutubo, tawagin man itong Filipino.

Bakal at Goma, ni Magnús Sigurðsson

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Járn og gúmmí,” ni Magnús Sigurðsson ng Iceland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Bakal at Goma

Salagintong minamahal,

Gumapang ka
sa pagitan ng mga hanay
ng bagong sibol
na mga bulaklak:

Hindi ko matiis
ang pitong taon mong
kamalasan.

At lalong hindi masikmura
ang bigat ng yapak
ng mga gomang sapatos.

Panalangin sa mga Maskara, ni Léopold Sédar Senghor

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Prière aux masques” ni Léopold Sédar Senghor ng Senegal
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Panalangin sa mga Maskara

Mga Maskara! O mga Maskara!
Maskarang itim, maskarang pula, mga maskarang puti at itim,
Mga maskara mula apat na panig na pinagbubughan ng Diwa,
Binabati ko kayo sa katahimikan!
Kayo ang Ninunong may ulo ng leon, at nangunguna sa lahat.
Binabantayan ninyo ang pook na ito sa naghahalakhakang babae
At lumalaylay na mga ngiti,
Pinasisingaw ninyo ang eternal na hanging sinisinghot ko
na hangin ding sininghot ng aking mga Impó.
Mga maskarang lastag ang mga mukha, hinubdan ng bawat biloy
At bawat pileges,
Na hinubog ang anyong ito sa inyong hulagway, itong mukha ko
Na napasubsob sa altar ng hungkag na pahina,
Makinig sa akin!
Agaw-buhay ang kaawa-awang prinsesa, ang Africa ng mga imperyo,
Ang aming púsod ay nakatali sa Ewropang nasusukol ng kamatayan.
Ipakò ang di-nagbabagong paningin sa inyong tinipong mga anak,
Na nagbubuwis ng búhay gaya ng pulubing ibinigay ang huling damit.
Tugunin natin ang “kasalukuyan” sa pagpapabanyuhay ng daigdig,
gaya ng lebadurang nagpapaalsa sa puting arina na naging tinapay.
Sabihin sa akin, sino pa ang makapagtuturo ng ritmo sa libingan
Ng mga baril at makina?
O makahihiyaw nang masaya sa bukang-liwayway para pukawin
Ang mga ulila at ang mga namatay?
O makapagpapasiklab muli ng gunita ng búhay sa tao
Na natupok ang natitirang pag-asa?
Tinatagurian kaming mga tao ng bulak, ng kape, ng langis.
Tinatagurian kaming mga tao ng kamatayan.
Ngunit kami ang mga tao na nangagsisisayaw,
Na ang mga paa ay tumatatag sa pagsikad sa lupang naging tigang.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights. Yes to humanity.

Sa balikat ng aking panahon, ni Fatos Arapi

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Mbi supët e kohës sime,” ni Fatos Arapi ng Albania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa balikat ng aking panahon

Sa balikat ng aking panahon,
inihilig ko ang aking ulo.
Hindi ako natulog, umidlip.
Sa balikat ng aking panahon,
na tulad ng Kaniyang balikat,
napuspos ako sa pag-iisip.

Tatlong Klasikong Haiku

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng mga tula nina Ringai, Buson, at Basho ng Japan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Suplíng

Ringai

Itím na túbig
Mulâng nagyélong balón .  .  .
Kisláp-tagsiból.

Payapà

Buson

Tumindíg akó’t
Diníg sa takípsílim:
Hímig ng kókak.

Tagpô

Basho

Sayáw sa símoy:
Kambál na parupárong
Nagtálik-putî.

nature grass outdoor wing plant field meadow prairie flower petal animal cute spring green insect macro natural park butterfly yellow garden flora fauna invertebrate wildflower close up grassland nectar pieridae macro photography pollinator moths and butterflies lycaenid colias

Limang Paglalarawan, ni Jean Toomer

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Five Vignettes,” ni Jean Toomer ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Limang Paglalarawan

. . . . . . . . . . . . . .  . 1
Nangangatal ang mga barkong embaldosado
ng pulá na bumabánda sa salamin,
At natatakot sa mga ulap.

. . . . . . . . . . . . . .  . 2
Doon, sa alambreng sampayan,
Walang tinag habang sinisipit niya
Ang mga retasong isusuot ng hangin.

. . . . . . . . . . . . . .  . 3
Ang huklubang lalaki, na nobenta anyos,
Ay kumakain ng mga peras.
Hindi ba siya nangangamba sa mga úod?

. . . . . . . . . . . . . .  . 4
Isuot ang didal ng aking pagdurusa
At kapag nagsulsi ka,
Walang karayom ang makatutusok sa iyo.

. . . . . . . . . . . . . .  . 5
Sa labahan ni Y. Don,
Isang Tsinong sanggol ang nahulog,
At umiyak gaya ng iba pang nilalang.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. No to dictatorship. Yes to human rights. Yes to humanity. Yes to poetry!

Bayarang Politiko, ni Wasif Bakhtari

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ruspian-e Siasi,” ni Wasif Bakhtari ng Afghanistan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,                                batay sa bersiyong Ingles ni Qasem Ghazanfar

Bayarang Politiko

Libakin nawa ako,
sumpain nawa ako
kung hilingin ko ang ibang bagay;
ang tanging hiling ko sa iyo’y bigyan
ng pildoras para hindi na magkaanak
ang mga bayarang politiko
upang mapigil na dumami pa
ang kanilang lahing kasuklam-suklam.

Stop weaponizing the law. No to extra-judicial killing. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to bloody drug war! Yes to human rights. Yes to humanity!

Sa Tiendesitas, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Sa Tiendesitas

Roberto T. Añonuevo

Kung ako ang ama ng daigdig na ito, ikaw pa rin ba ang anak ko sakali’t magunaw ang kinatatayuan mo? Sasagutin mo ako ng ngiti, na waring ang ngiti ay pagsasabi na hindi kailanman magaganap iyon, na katumbalik ng alak na nasa hapag.

“Iba ang planeta ko,” isisingit mo, at tayo’y malalasing sa espiritu at salita. “Bakit mo inakalang ikaw ama ng daigdig na ito kung ang realidad na ito ay nasa loob lámang ng iyong guniguni? Paano kung ang daigdig na ito ay sirang plaka na paulit-ulit umiikot, at nagsasabing ang Ama ay hindi ang lumikha ng lahat, bagkus ang laláng ng Salita para lapatan ng katwiran ang adelantado at alibugha?”

“Anak ka talaga ng putang ama!” sambit ko sabay yugyog sa balikat mo, habang isa-isang humihiga ang mga bote ng wiski.

Stop weaponizing the law. Yes to humanity. Yes to human rights!

Pagtabo ni Allen Curnow

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Well Paid,” ni Allen Curnow ng New Zealand
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagtabò

Hindî na nágniníngas ang apóy sa loób ng salitâ.
Nagpakúnat sa rítmo ang paggámit, nagburá sa dupók
na hulagwáy na lumitáw at naglahòng gáya ng lagabláb.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Ang málaláwak na tubigán
ay natútuklasán sa daigdíg, at sadyâng malalamíg lahát,
di-alintanà ang yugtô ng pagsílang at pagkamatáy.

Stop weaponizing the law. Yes to humanity. Yes to human rights.

Saaremaa, ni Helga Jermy

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Saaremaa,” ni Helga Jermy ng UK at Australia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Saaremaa

Ninakaw ko ang iyong mga kuwento
sa paraang labis-labis ang paggalang.
Tila pamana iyon matapos akong mawalan,
binabati ng mga punongkahoy na naglalakad
sa mga pabula, sumisilang ang mga bathala
ng Saaremaa sa bumubulusok na bulalakaw,
lahat ng salaysay na ipinadpad mulang dagat.
Tinitingnan ko lamang ang heograpiya habang                                                                  nagmamaneho tungo sa puso ng lupaing ito,
at bawat puno’y may pahiwatig sa DNA nito.
Sinalubong ko ang nauupos-upos na liwanag
habang humihinto itong magpinta ng anino.
Maaabot ko sa wakas ang karimlan dito.
Maalab, matingkad na sípiya ang kulay,
na tila walang kamalay-malay sa kakayahan.

landscape nature rock person light sky night star milky way atmosphere sandstone formation dusk twilight scenic natural space darkness galaxy long exposure moonlight outer space lights astronomy geology stars universe utah midnight arches national park screenshot astronomical object

Matututuhan ng Magkasintahan, ni Cirilo F. Bautista

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Lovers Learn,” ni Cirilo F. Bautista ng Filipinas
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Matútutúhan ng Magkásintáhan

(para kay Arlene Babst)

Matútutúhan sa maláo’t madalî ng magkásintáhan
ang mapangánib na heograpíya ng pag-íbig
yámang ang síning ng págmamahál ay nakáraráos
úpang ipaliwánag ang intríga ng kirót ng loób,
ang tuwâng ni hindî kailanmán malilímot.
Mga karagatán, madidilím na bundók at halamanán,
mga ílog na hitík sa isdâ, mga ílog na walâng lamán
gáya ng pangárap—
pinupunô nitó ang mga puwáng sa mga mápa
ng mágsing-írog, naglalátag ng marikít na gayúma
at mabalásik na bítag.

Pinipigâ ng paglalakbáy ang pusò at kasarián
dáhil káyang sunúgin ng áraw ang mga damuhán,
at káyang lapátan ng mga kúlay ang kahuyán,
ngúnit ang túnay na pag-íbig ay naglalákbay at bulág
sa pahiwátig at pelígrong bumabaón sa ulirát,
nagpapatúloy itó at sumusúlong, hindî umíiyák
at nagpapatúloy, sumusúlong, lumalagô, tumatatág.

Ako, ni Imadeddin Nasimi

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng ghazal ni Imadeddin Nasimi ng Azerbaijan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ako

Nagkahugis ako na maging Maykapal, ako ang Maykapal,
Ang sukdulang diwa, salita ng Diyos, at sagradong Koran.

Ako ang nagwika ng lihim ng buról na lukob ng apoy,
Apoy ni Abraham. Ako rin si Moses, at ako ang Imran.

At ako si Hesus, at ang Alejandro, at ang matang-tubig.
Kung taglay ko itong walang hanggang búhay, ako itong búhay,

Ang dagat ay ako, ako ang baybayin. Ako rin ang perlas,
Ako ang takupis, ang mutya ng dagat at ng karagatan.

Ako ang isipan at ang kagandahan, katangian, mithi.
Mangingibig ako, ako ang larawang kinahumalingan.

Ako ang karimlan. Kamatayan ako. Supling. Pagkawasak.
Baha ng suwail. At ako si Nóah na pinánalígan.

Ako ang balsamo at ako ang doktor, ang kirot, ang gamot.
Ako ang maydusa, ako ang ginhawa sa nararamdaman!

Ang Buwan at ang Tagsibol, ni Teresa Colom

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “La lluna i la primavera,” ni Teresa Colom ng Andorra
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Buwan at ang Tagsibol

hindi tayo sumusulat hinggil sa kamatayan
bagkus tungkol lamang sa búhay
ang mga bangkay ay hindi nagsusulat
gaya ng manok na ngayon ay nasa kaldero
hindi nila alam ang resipi
sa bawat linyang isinusulat ko ukol sa búhay
magagawa ko ang gayon hinggil sa buwan
o mga ibon o tagsibol na langit ang salalayan
at may laan akong kahon
sa bawat araw na daratal
at kapag ang mga ibon, tagsibol o kaluguran
ay magtagumpay na bisuhin ako
ang mga ito man ang musa ng mga makata
ay pipiliin ko pa ring tumangging magsulat.

Takipsilim ng Banidad, ni Vyacheslav Kupriyanov

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Vyacheslav Kupriyanov ng Russia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,
batay sa bersiyong Ingles ni Albert C. Todd

Takipsilim ng Banidad

Tuwing gabi
marahang iniaangat nang bahagya
ng patay na tao ang takip sa nitso
at sinasalát-salát, upang tiyakin
kung ang kaniyang pangalan
ay nabura na sa rabaw ng lapida.

Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang pandaigdig

Disaster, ni Wasif Bakhtari

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Wasif Bakhtari ng Afghanistan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,                                batay sa bersiyong Ingles ni Qasem Ghazanfar

Disaster

Ang puso ko, gaya ng mga tuyong dahon sa hurno,
Ay nasusunog sa malungkot na kapalaran
. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .ng mga butó ng granada

Dahil sinumang tumulong na palayain ang mga ito
Mula sa mahigpit na pagkakabálot ng mga balát

Ay kinukuyom muna nang mahigpit ng mga palad
At pagdaka’y masayang ngangatain nang isa-isa.

Retrato mula kay Nathalie Jolie.

Malimit kitang mapanaginip, ni Robert Desnos

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “J’ai tant rêvé de toi,” ni Robert Desnos ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Malimit kitang mapanaginip

. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ higit ka sa pagiging tunay.
. . . . . . .May panahon pa bang matamo itong buháy na láwas at ilagda sa bibig nito ang pagsilang ng tinig na labis na matalik sa akin?
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ ang mga bisig kong dáting kumukulong sa anino mo ay nakadait na lamang sa aking dibdib at maaaring hindi na muling madama ang hugis ng iyong katawan.
. . . . . . .At sa harap ng tunay na anyo na bumabagabag at bumibihag sa akin nang kung ilang araw at ilang taon, walang pasubaling ako rin ay magiging anino.
. . . . . . .Ay, anung pihit ng kalooban!
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ nakatitiyak na wala na akong oras para gumising pa. Natutulog akong nakatayô, ang katawan ko’y lantad sa lahat ng itsura ng búhay at pag-ibig at ikaw, ang tanging mahalaga ngayon sa akin, mahihipò ko ang iyong noó at labì nang madali kaysa ibang labì at noó.
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip, at ako’y naglalakad, nagsasalita, natutulog nang madalas kasiping ang iyong multo kayâ marahil ang tanging makabubuti sa akin ay maging multo sa hanay ng iba pang multo at sandaang ulit ang dami ng anino sa iba pang anino na naglalakad at patuloy na maglalakad patawid sa kuwadrante ng iyong pag-iral.

Pagbabanyuhay, ni Carmen Alicia Cadilla

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Gradación,” ni Carmen Alicia Cadilla ng Puerto Rico
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagbabanyuhay

Ang dapithapon ay lagás sa mga layang-layang.
Naglalakad nang tulóg, ang kaparangan
ay inilapag ang mga pinsel nitong punongkahoy
sa panganorin ng analina.

Ang dagat ay waring langit na kagampan
na binabagtas ng mga nakatiwarik na anghel.

Nabalisa ang mga tinig
sa paglalim ng gabi
habang marahang nauupos ang tabako sa kirot.

Alimbukad; Wikang Filipino sa panitikang internasyonal

Madrigal, ni Nicolás Guillén

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Madrigal,” ni Nicolás  Guillén (Nicolás Cristóbal Guillén Batista) ng Cuba
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Madrigal

Mas malalim ang sinapupunan mo kaysa utak,
at mautak gaya sa pagitan ng iyong mga hita.
Iyan
ang matingkad na kariktang kamagong
ng iyong hubad na katawan.

Ikaw ang sagisag ng kagubatan,
kasama ang iyong mga puláng kuwintas,
ang mga ginintuan mong galáng,
at ang makutim-kutim na buwaya
na lumalangoy sa Zambèze ng iyong mga mata.

Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang internasyonal

 

Hunos Dagat, ni Allen Curnow

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Sea Changes,” ni Allen Curnow ng New Zealand
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Húnos Dágat

Nagharì sa ákin ang kakatwâng panahón,
Kakatwâng mgá dágat ang humígop-tanáw,
lumagô sa hápon sa ilálim ng álon:
Mulâ sa púsod, ako ay napápahiyáw.

Doón sa ningníng ng mgá tubigáng lungtî
Ang húgong-pagkabingí ng itím na láot,
Makúkulimlím na anák na luwalhatì
Ng pag-íbig at yélong bangkáy ang lumubóg:

Kung anó ang tinutúgis nilá’y kaylabò’t
Ang láhat ng pabugsô-bugsông pananálig;
Siláng humihipò’t tahás ay nangaglahò,
Ngunít walâ nang ibá kung saán papánig.

Stop weaponizing the law. No to foreign aggression. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights!

Sapinit sa Gubat, ni Ch’oe Song-yu

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Ch’oe Song-yu ng Korea
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,  batay sa bersiyong Ingles ni Graeme Wilson

Sapínit sa Gubat

Gumulapa ako sa aking kinatatayuan
Makalipas ang mahaba’t nakapapagal
Na martsa kagabi,
Nang walang ano-ano’y gulatin ako
Na nasa tabi ko lámang palá
Ang kulumpon ng sapínit na nag-aalab
sa pagkahinog sa gilid ng isang tuod.

Ay, lintik na digma! Dinaluhong ko
Ang mga bunga na parang ako’y bata.

Stop weaponizing the law. Resist Chinese occupation of the West Philippine Sea! No to foreign aggression!

Larawan, ni Bernard Noël

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Portrait,” ni Bernard Noël ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Larawan

nasaan ang titik?

tanong ng naghihingalong tao
bago tuluyang nanahimik

habang ang tao’y nabubuhay
hindi kailangang pangatwiranan ang kaniyang dila
kapag yumao ang isang tao
kailangan niyang magbalik sa kaniyang alpabeto

mula sa bawat kamatayan
hinihintay natin ang lihim ng búhay
ang pangwakas na hininga ay nagtataglay
ng nawawalang titik

naglalaho ito sa likod ng mukha
nagtatago ito sa likod ng pangalan

Alimbukad: Pagsasalin sa Filipino tungo sa pag-angkin sa panitikang pandaigdig

Hataw sa Tambol, ni Naana Banyiwa Horne

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Sounding Drum,” ni Naana Banyiwa Horne ng Ghana
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Hataw sa Tambol

May unibersong nakabaon sa loob ko.
Isang natutulog na balát
Ang sabik na sabik
Na mapatunog.
Mapatunog ng pangangatal na ikaw.

Ang loob ko’y lumalagabog na tambol.
Isang pumipitlag na kalátong,
Nakabitin,
Tumitibok-tibok,
Lumalalim ang tugtog
Sa lambing na ikaw ang makapagdudulot.

Ako ang uniberso.
Isang tambol na pinukaw sa palò ng indayog
Na katumbas mo.
Hinahataw ako ng puso mo para dumagudog.
Ang puso mo’y hinahataw ang aking tambol,
At sumasaliw na aking awit.

Sa wakas!
Ang tambol na walang iba kundi ako
Ay nanginginig, kumikinig
Sa indayog na walang iba kundi—ikaw.

Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang internasyonal

Mga Siraulo, ni Rainer Maria Rilke

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Die Irren,” ni Rainer Maria Rilke ng Austria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Siraulo

Tahimik sila dahil ang moog na humihiwà
doon sa utak ay nagsiguho at nangawasak;
ang mga oras na dapat silang nauunawà
ay nagsimula, at ngayo’y muling nagsisitakas.

Panatag sila kapag dumungaw sa may bintanà
sa gabing natal, at wala namang kakatwang asal:
Ang bawat bagay ay nadarama ng mga palad,
tibok ng puso’y bukás at handang muling magdasal,
naipapakò ang mga matang kalmanteng ganap

sa mga bagay na labis-labis sa aasahang
hardin sa plasang ano’t tahimik na umiinog;
at bawat pitlag nitong banyagang mundong sumilay
ay sumusukdol upang hindi na muling maupos.

Alimbukad: Rebolusyonaryong pagsasalin para sa lahat ng Filipino saanmang dako ng mundo!

Ang Tanong, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ang Tanong

Tula ni  Roberto T. Añonuevo

(Para kay Tatang Temyong)

Mga gusali sa kaliwa, mga barumbarong sa kanan,
ano na ang tahanan
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ng mga palaka at paruparo?
Isang retrato sa dingding o kaya’y mesang salamin.

Tila ba maasim na tsismis o diyabolikong pag-ibig:
Bulawang mga pakpak
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nagpapaguho ng metropolis
sa loob ng aklat.
Ang lumang peluka o pelikula sa antigong estante.
Ang fatek sa iba’t ibang timbang at katawan.
. .. . . . . . . . . . . . . . . . .. .Nakaririnding rak-en-rol ng kokak
sa selfon at Youtube. Maaaring punit na tisert
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .o pintadong pader sa Instagram.
Ang niresiklong notbuk para sa listahan ng utang.

Maidaragdag:
Ang botelya ng lason at halimuyak ng luwalhati.
Ang hinihimod na pook ng albularyo at adik.
Ang kasarian ng súpot o supót na pananalig.
Ang motel ng pag-ibig at motel ng pagtataksil.
Ang kongreso ng pataasan ng ihi at balatkayo.
Ang ruleta ng numero at kubeta ng suwerte.
Ang mapang ipinambalot sa lumpiya at bibe.

At marahil,
ang pinunong matapat sa resipi ng lutong makaw.

Ang magugunita
mong ipit sa buhok sa utak na natutulog sa tag-araw
ang magugunita
mong kumakain sa kulisap o tumatakip sa bulaklak.

Na marahil ay guniguni sa kagubatan ng kamalayan.

Tangkilikin ang mga aklat ng MBMR Publishing. Bili na!

Ang Ilahas na Lupain, ni T.S. Eliot

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng The Burial of the Dead na unang bahagi ng “The Waste Land,” ni T.S. Eliot
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Paglilibing ng Patay

. . . . . .Abril ang pinakamalupit na buwan, pinasusupling
Ang lila sa patay na lupain, pinaghahalo
Ang gunita at lunggati, pinupukaw
Sa ulan ng tagsibol ang marurupok na ugat.
Pinapag-alab tayo ng taglamig, tinatabunan
Ng ulyaning niyebe ang lupa, pinakakain
Ng mga tuyot na lamang-ugat ang búhay.
Ginulat tayo ng tag-araw, pagkagaling sa Starnbergersee,
Sa anyo ng tikatik ng ulan; huminto tayo sa balkonahe,
At naglandas sa sinag-araw, papaloob sa Hofgarten,
At uminom ng kape, at nag-usap nang isang oras.
Hindi ako Ruso, nagmula sa Litwanya, at tunay na Aleman.
Nang mga bata pa kami, habang naninirahan sa Artsiduke,
Sa aking pinsan, hinatak niya akong sumakay ng trineo,
At natakot ako. Aniya, Maria,
Maria, kumapit nang mahigpit! At dumausdos kami pababâ.
Sa mga bundok, doon mo madarama ang pagkamalayà.
Nagbasá ako, halos magdamag, at nagpatimog nang taglamig.

. . . . . .Anong ugat ang kumakapit, anong tangkay ang nupling
Mula sa walang silbing batuhang  ito? Anak ng tao,
Hindi mo masasabi ni mahuhulaan, dahil ang alam mo lámang
Ay talaksan ng baság na hulagway, na tinitibukan ng araw,
At ang tuod ay ni walang lilim, walang humpay ang kuliglig,
At ang tuyong bato ay walang himig ng tubig. Tanging naririto
Ang anino sa ilalim ng pulang bato,
(Halika sa lilim ng anino ng pulang bato),
At ipamamalas sa iyo ang kaibhan ng alinman
Sa iyong anino sa umaga na bumubuntot sa iyo
O ang anino mo sa gabi na bumabangon para salubungin ka;
Ipakikita ko sa iyo sa kuyom na alabok ang hilakbot.

…….. . . . . .Sariwa ang hihip
…….. . . . . .Ng simoy sa baláy,
…….. . . . . .Anak na Irlandes,
…….. . . . . .Saan mananahan?

‘Binigyan mo ako ng mga Tukál noong nakaraang taon;
‘Tinawag nila akong ang babaeng tukál.’
—Ngunit nang umuwi tayo, gabi na, mula sa harding tukál,
Kilik mo ang dalá, at basâ ang buhok, at nabigo akong
Umusal, at nanlabo ang aking paningin, hindi ako
Buháy o patáy, at wala akong alam,
Pagtitig tungo sa puso ng liwanag, ang katahimikan.
Tigang at hungkag ang dagat.

. . . . . .Si Ginang Sosostris, ang bantog na pithô,
Ay dinapuan ng matinding sipon, gayunman
Ay kilala na pinakamarunong na babae sa Ewropa,
Na hayop ang manghal ng baraha. Narito, aniya,
Ang baraha mo, ang nalunod na Fenisyong Marinero,
(Mga perlas ang kaniyang mga mata. Tingnan mo!)
Narito si Belladonna, ang Babae ng Batuhan,
Ang babae ng mga sitwasyon.
Heto ang táong may tungkong tungkod, heto ang Gulong,
At heto ang tinderong isa ang mata, at ang barahang ito,
Na blangko, ay ang bagay na kaniyang pinapasan,
Na ipinagbabawal sa aking masilayan. Hindi ko makita
Ang Binitay na Tao. Mangilag sa kamatayan sa tubig.
Nakikita ko ang lipon ng mga tao, naglalakad paikot.
Salamat sa iyo. Kapag nakita mo si Gng. Equitone,
Sabihin sa kaniyang dala-dala ko ang oroskopo:
Kailangang mag-ingat nang lubos sa panahong ito.

. . . . Guniguning Lungsod,
Sa lilim ng kalawanging ulop ng imbiyernong liwayway,
Umagos ang madla sa Tulay ng London, napakarami,
Hindi ko naisip na kinalag ng kamatayan ang napakarami.
Buntong-hiningang maiikli’t may patlang ang iniluwal,
At bawat tao’y ipinako ang mga mata sa mga paa niya.
Umapaw hanggang buról at pababa sa Kalye Haring William,
At doon si Santa Maria Woolnoth ay nakabantay sa oras
Na impit ang tunog pagsapit ng wakas na alas-nuwebe.
Nakita roon ang kilala ko, pinigil siya’t sumigaw: ‘Stetson!
‘Ikaw na kasama ko sa mga barko sa Mylae!
‘Ang bangkay bang itinanim mo noong nakaraang taon
Sa hardin mo’y sumibol na? Aalimbukad ba ngayong taon?
‘O ang biglaang pagyeyelo ang umistorbo sa kama nito?
‘Ilayo mo ang Aso, dahil kaibigan iyan ng mga tao,
‘O kakalaykayin muli ng mga kuko nito ang tábon!
‘Ikaw! Ipokritong propesor!—kasama ko,—aking kapatid!’

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. No to Chinese occupation. No to Chinese aggression.

Sandaling Paghuni, ni Visar Zhiti

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Cicerimat e çasteve,” ni Visar Zhiti ng Albania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sandaling Paghuni

Anong rikit umawit ang ruwisenyor
Sa pagitan ng mga rehas ng aking bintana,
Pinagbabanyuhay ang mismong mga bakal
. . . . . . . . . . Na malalagong sanga ng kalumpit.

Natakpan ng maraming uod ang sahig.

At ako, habang nakaluhod,
Ay isa-isang pinulot ang mga ito
Tulad ng mga mumo ng tinapay,
. . . . . . . . . . Tulad ng mga mumo ng búhay.

Stop weaponizing the law. No illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Uphold human rights at all costs!

Doon sa San Naum, ni Azem Shkreli

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Në Shën Naum,” ni Azem Shkreli ng Albania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Doon sa San Naum

Nagtungo ako rito
Upang binyagan nang walang pangalan.

Nagtungo ako rito
Upang pagpalain nang walang korona.

Nagtungo ako rito
Upang pabanalin nang walang insenso.

Nagtungo ako rito
Upang magsabáng ang dalawang landas.

Nagtungo ako rito
nang magdasal sa mundo alang-alang sa diyos.

greyscale photo of building

Monumento, ni Roberto T. Añonuevo

Tampok / Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Monumento

Robeto T. Añonuevo

Matatayog na basura, gunita kayo ng matatangkad
na bisyon, at ngayon ay ultimong bakas ng polusyon.
O yaon ay guniguni lamang ng bulag na si Borges?

Nabása marahil ito ng Komandante, at kung ang Cuba
ay Filipinas, ang rebolusyon ay pagtanggi sa parangal
na magpapasikip sa rotunda o plasa ng mga palaboy.

Sementeryo ang bantayog. Kung hindi kayo mga multo,
bakit iihian ng askal o dudungisan ng aktibista’t tambay?
Kulang para sa tindahan o terminal ng mga sasakyan,

memoryal kayo ng isla o kalabisan, ang palatandaan
kapag naliligaw, ang kabayanihan sa aming natatakot
humawak ng baril at laging tangan ang bagong selfon.

Ngunit babalâ kayo para sa inaasahang kapahamakan,
dulot man ng bagyo o sunog o digma, at tinatanggap
namin ang henyo ng eskultor o kontratista na kumikita

para iresiklo ang mga kamalayang lumulutang sa baha,
tinatabunan ng banlik at putik, at kung sakali’t magbalik
ay hindi mauunawaan ng mga batang naglalaro sa titik.

Pana-panahon kayong nililinis para ulanin ng bulaklak,
at kung minsan ng awit at tula at dula, sa selebrasyon
ng mga politikong artista o sotang bastos ng burukrata.

Sapagkat kayo’y mahal ngayon, at magmamahal lalo
kung artefakto ng kolektor: ang dambana ng papuri,
ang listahan ng pangalan at patina sa tansong tagumpay.

Kung ituring man kayong bilangguan ng dakila’t bathala
ay ano’t hindi namin ikinasisiya ang luwag at aliwalas?
Kahit ang gamot ay nagiging lason sa wika ng hinaharap.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Uphold human rights at all costs!