Itím na túbig
Mulâng nagyélong balón . . .
Kisláp-tagsiból.
Tumindíg akó’t
Diníg sa takípsílim:
Hímig ng kókak.
Sayáw sa símoy:
Kambál na parupárong
Nagtálik-putî.
. . . . . . . . . . . . . . . 1
Nangangatal ang mga barkong embaldosado
ng pulá na bumabánda sa salamin,
At natatakot sa mga ulap.
. . . . . . . . . . . . . . . 2
Doon, sa alambreng sampayan,
Walang tinag habang sinisipit niya
Ang mga retasong isusuot ng hangin.
. . . . . . . . . . . . . . . 3
Ang huklubang lalaki, na nobenta anyos,
Ay kumakain ng mga peras.
Hindi ba siya nangangamba sa mga úod?
. . . . . . . . . . . . . . . 4
Isuot ang didal ng aking pagdurusa
At kapag nagsulsi ka,
Walang karayom ang makatutusok sa iyo.
. . . . . . . . . . . . . . . 5
Sa labahan ni Y. Don,
Isang Tsinong sanggol ang nahulog,
At umiyak gaya ng iba pang nilalang.
Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. No to dictatorship. Yes to human rights. Yes to humanity. Yes to poetry!
Libakin nawa ako,
sumpain nawa ako
kung hilingin ko ang ibang bagay;
ang tanging hiling ko sa iyo’y bigyan
ng pildoras para hindi na magkaanak
ang mga bayarang politiko
upang mapigil na dumami pa
ang kanilang lahing kasuklam-suklam.
Stop weaponizing the law. No to extra-judicial killing. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to bloody drug war! Yes to human rights. Yes to humanity!
Kung ako ang ama ng daigdig na ito, ikaw pa rin ba ang anak ko sakali’t magunaw ang kinatatayuan mo? Sasagutin mo ako ng ngiti, na waring ang ngiti ay pagsasabi na hindi kailanman magaganap iyon, na katumbalik ng alak na nasa hapag.
“Iba ang planeta ko,” isisingit mo, at tayo’y malalasing sa espiritu at salita. “Bakit mo inakalang ikaw ama ng daigdig na ito kung ang realidad na ito ay nasa loob lámang ng iyong guniguni? Paano kung ang daigdig na ito ay sirang plaka na paulit-ulit umiikot, at nagsasabing ang Ama ay hindi ang lumikha ng lahat, bagkus ang laláng ng Salita para lapatan ng katwiran ang adelantado at alibugha?”
“Anak ka talaga ng putang ama!” sambit ko sabay yugyog sa balikat mo, habang isa-isang humihiga ang mga bote ng wiski.
Stop weaponizing the law. Yes to humanity. Yes to human rights!
Hindî na nágniníngas ang apóy sa loób ng salitâ.
Nagpakúnat sa rítmo ang paggámit, nagburá sa dupók
na hulagwáy na lumitáw at naglahòng gáya ng lagabláb.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ang málaláwak na tubigán
ay natútuklasán sa daigdíg, at sadyâng malalamíg lahát,
di-alintanà ang yugtô ng pagsílang at pagkamatáy.
Stop weaponizing the law. Yes to humanity. Yes to human rights.
Ninakaw ko ang iyong mga kuwento
sa paraang labis-labis ang paggalang.
Tila pamana iyon matapos akong mawalan,
binabati ng mga punongkahoy na naglalakad
sa mga pabula, sumisilang ang mga bathala
ng Saaremaa sa bumubulusok na bulalakaw,
lahat ng salaysay na ipinadpad mulang dagat.
Tinitingnan ko lamang ang heograpiya habang nagmamaneho tungo sa puso ng lupaing ito,
at bawat puno’y may pahiwatig sa DNA nito.
Sinalubong ko ang nauupos-upos na liwanag
habang humihinto itong magpinta ng anino.
Maaabot ko sa wakas ang karimlan dito.
Maalab, matingkad na sípiya ang kulay,
na tila walang kamalay-malay sa kakayahan.
(para kay Arlene Babst)
Matútutúhan sa maláo’t madalî ng magkásintáhan
ang mapangánib na heograpíya ng pag-íbig
yámang ang síning ng págmamahál ay nakáraráos
úpang ipaliwánag ang intríga ng kirót ng loób,
ang tuwâng ni hindî kailanmán malilímot.
Mga karagatán, madidilím na bundók at halamanán,
mga ílog na hitík sa isdâ, mga ílog na walâng lamán
gáya ng pangárap—
pinupunô nitó ang mga puwáng sa mga mápa
ng mágsing-írog, naglalátag ng marikít na gayúma
at mabalásik na bítag.
Pinipigâ ng paglalakbáy ang pusò at kasarián
dáhil káyang sunúgin ng áraw ang mga damuhán,
at káyang lapátan ng mga kúlay ang kahuyán,
ngúnit ang túnay na pag-íbig ay naglalákbay at bulág
sa pahiwátig at pelígrong bumabaón sa ulirát,
nagpapatúloy itó at sumusúlong, hindî umíiyák
at nagpapatúloy, sumusúlong, lumalagô, tumatatág.
Nagkahugis ako na maging Maykapal, ako ang Maykapal,
Ang sukdulang diwa, salita ng Diyos, at sagradong Koran.
Ako ang nagwika ng lihim ng buról na lukob ng apoy,
Apoy ni Abraham. Ako rin si Moses, at ako ang Imran.
At ako si Hesus, at ang Alejandro, at ang matang-tubig.
Kung taglay ko itong walang hanggang búhay, ako itong búhay,
Ang dagat ay ako, ako ang baybayin. Ako rin ang perlas,
Ako ang takupis, ang mutya ng dagat at ng karagatan.
Ako ang isipan at ang kagandahan, katangian, mithi.
Mangingibig ako, ako ang larawang kinahumalingan.
Ako ang karimlan. Kamatayan ako. Supling. Pagkawasak.
Baha ng suwail. At ako si Nóah na pinánalígan.
Ako ang balsamo at ako ang doktor, ang kirot, ang gamot.
Ako ang maydusa, ako ang ginhawa sa nararamdaman!
hindi tayo sumusulat hinggil sa kamatayan
bagkus tungkol lamang sa búhay
ang mga bangkay ay hindi nagsusulat
gaya ng manok na ngayon ay nasa kaldero
hindi nila alam ang resipi
sa bawat linyang isinusulat ko ukol sa búhay
magagawa ko ang gayon hinggil sa buwan
o mga ibon o tagsibol na langit ang salalayan
at may laan akong kahon
sa bawat araw na daratal
at kapag ang mga ibon, tagsibol o kaluguran
ay magtagumpay na bisuhin ako
ang mga ito man ang musa ng mga makata
ay pipiliin ko pa ring tumangging magsulat.
Tuwing gabi
marahang iniaangat nang bahagya
ng patay na tao ang takip sa nitso
at sinasalát-salát, upang tiyakin
kung ang kaniyang pangalan
ay nabura na sa rabaw ng lapida.
Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang pandaigdig
Ang puso ko, gaya ng mga tuyong dahon sa hurno,
Ay nasusunog sa malungkot na kapalaran
. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .ng mga butó ng granada
Dahil sinumang tumulong na palayain ang mga ito
Mula sa mahigpit na pagkakabálot ng mga balát
Ay kinukuyom muna nang mahigpit ng mga palad
At pagdaka’y masayang ngangatain nang isa-isa.
Retrato mula kay Nathalie Jolie.
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ higit ka sa pagiging tunay.
. . . . . . .May panahon pa bang matamo itong buháy na láwas at ilagda sa bibig nito ang pagsilang ng tinig na labis na matalik sa akin?
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ ang mga bisig kong dáting kumukulong sa anino mo ay nakadait na lamang sa aking dibdib at maaaring hindi na muling madama ang hugis ng iyong katawan.
. . . . . . .At sa harap ng tunay na anyo na bumabagabag at bumibihag sa akin nang kung ilang araw at ilang taon, walang pasubaling ako rin ay magiging anino.
. . . . . . .Ay, anung pihit ng kalooban!
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip kayâ nakatitiyak na wala na akong oras para gumising pa. Natutulog akong nakatayô, ang katawan ko’y lantad sa lahat ng itsura ng búhay at pag-ibig at ikaw, ang tanging mahalaga ngayon sa akin, mahihipò ko ang iyong noó at labì nang madali kaysa ibang labì at noó.
. . . . . . .Malimit kitang mapanaginip, at ako’y naglalakad, nagsasalita, natutulog nang madalas kasiping ang iyong multo kayâ marahil ang tanging makabubuti sa akin ay maging multo sa hanay ng iba pang multo at sandaang ulit ang dami ng anino sa iba pang anino na naglalakad at patuloy na maglalakad patawid sa kuwadrante ng iyong pag-iral.
Ang dapithapon ay lagás sa mga layang-layang.
Naglalakad nang tulóg, ang kaparangan
ay inilapag ang mga pinsel nitong punongkahoy
sa panganorin ng analina.
Ang dagat ay waring langit na kagampan
na binabagtas ng mga nakatiwarik na anghel.
Nabalisa ang mga tinig
sa paglalim ng gabi
habang marahang nauupos ang tabako sa kirot.
Alimbukad; Wikang Filipino sa panitikang internasyonal
Mas malalim ang sinapupunan mo kaysa utak,
at mautak gaya sa pagitan ng iyong mga hita.
Iyan
ang matingkad na kariktang kamagong
ng iyong hubad na katawan.
Ikaw ang sagisag ng kagubatan,
kasama ang iyong mga puláng kuwintas,
ang mga ginintuan mong galáng,
at ang makutim-kutim na buwaya
na lumalangoy sa Zambèze ng iyong mga mata.
Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang internasyonal
Nagharì sa ákin ang kakatwâng panahón,
Kakatwâng mgá dágat ang humígop-tanáw,
lumagô sa hápon sa ilálim ng álon:
Mulâ sa púsod, ako ay napápahiyáw.
Doón sa ningníng ng mgá tubigáng lungtî
Ang húgong-pagkabingí ng itím na láot,
Makúkulimlím na anák na luwalhatì
Ng pag-íbig at yélong bangkáy ang lumubóg:
Kung anó ang tinutúgis nilá’y kaylabò’t
Ang láhat ng pabugsô-bugsông pananálig;
Siláng humihipò’t tahás ay nangaglahò,
Ngunít walâ nang ibá kung saán papánig.
Stop weaponizing the law. No to foreign aggression. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights!
Gumulapa ako sa aking kinatatayuan
Makalipas ang mahaba’t nakapapagal
Na martsa kagabi,
Nang walang ano-ano’y gulatin ako
Na nasa tabi ko lámang palá
Ang kulumpon ng sapínit na nag-aalab
sa pagkahinog sa gilid ng isang tuod.
Ay, lintik na digma! Dinaluhong ko
Ang mga bunga na parang ako’y bata.
Stop weaponizing the law. Resist Chinese occupation of the West Philippine Sea! No to foreign aggression!
nasaan ang titik?
tanong ng naghihingalong tao
bago tuluyang nanahimik
habang ang tao’y nabubuhay
hindi kailangang pangatwiranan ang kaniyang dila
kapag yumao ang isang tao
kailangan niyang magbalik sa kaniyang alpabeto
mula sa bawat kamatayan
hinihintay natin ang lihim ng búhay
ang pangwakas na hininga ay nagtataglay
ng nawawalang titik
naglalaho ito sa likod ng mukha
nagtatago ito sa likod ng pangalan
Alimbukad: Pagsasalin sa Filipino tungo sa pag-angkin sa panitikang pandaigdig
May unibersong nakabaon sa loob ko.
Isang natutulog na balát
Ang sabik na sabik
Na mapatunog.
Mapatunog ng pangangatal na ikaw.
Ang loob ko’y lumalagabog na tambol.
Isang pumipitlag na kalátong,
Nakabitin,
Tumitibok-tibok,
Lumalalim ang tugtog
Sa lambing na ikaw ang makapagdudulot.
Ako ang uniberso.
Isang tambol na pinukaw sa palò ng indayog
Na katumbas mo.
Hinahataw ako ng puso mo para dumagudog.
Ang puso mo’y hinahataw ang aking tambol,
At sumasaliw na aking awit.
Sa wakas!
Ang tambol na walang iba kundi ako
Ay nanginginig, kumikinig
Sa indayog na walang iba kundi—ikaw.
Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang internasyonal
Tahimik sila dahil ang moog na humihiwà
doon sa utak ay nagsiguho at nangawasak;
ang mga oras na dapat silang nauunawà
ay nagsimula, at ngayo’y muling nagsisitakas.
Panatag sila kapag dumungaw sa may bintanà
sa gabing natal, at wala namang kakatwang asal:
Ang bawat bagay ay nadarama ng mga palad,
tibok ng puso’y bukás at handang muling magdasal,
naipapakò ang mga matang kalmanteng ganap
sa mga bagay na labis-labis sa aasahang
hardin sa plasang ano’t tahimik na umiinog;
at bawat pitlag nitong banyagang mundong sumilay
ay sumusukdol upang hindi na muling maupos.
Alimbukad: Rebolusyonaryong pagsasalin para sa lahat ng Filipino saanmang dako ng mundo!
(Para kay Tatang Temyong)
Mga gusali sa kaliwa, mga barumbarong sa kanan,
ano na ang tahanan
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ng mga palaka at paruparo?
Isang retrato sa dingding o kaya’y mesang salamin.
Tila ba maasim na tsismis o diyabolikong pag-ibig:
Bulawang mga pakpak
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nagpapaguho ng metropolis
sa loob ng aklat.
Ang lumang peluka o pelikula sa antigong estante.
Ang fatek sa iba’t ibang timbang at katawan.
. .. . . . . . . . . . . . . . . . .. .Nakaririnding rak-en-rol ng kokak
sa selfon at Youtube. Maaaring punit na tisert
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .o pintadong pader sa Instagram.
Ang niresiklong notbuk para sa listahan ng utang.
Maidaragdag:
Ang botelya ng lason at halimuyak ng luwalhati.
Ang hinihimod na pook ng albularyo at adik.
Ang kasarian ng súpot o supót na pananalig.
Ang motel ng pag-ibig at motel ng pagtataksil.
Ang kongreso ng pataasan ng ihi at balatkayo.
Ang ruleta ng numero at kubeta ng suwerte.
Ang mapang ipinambalot sa lumpiya at bibe.
At marahil,
ang pinunong matapat sa resipi ng lutong makaw.
Ang magugunita
mong ipit sa buhok sa utak na natutulog sa tag-araw
ang magugunita
mong kumakain sa kulisap o tumatakip sa bulaklak.
Na marahil ay guniguni sa kagubatan ng kamalayan.
Tangkilikin ang mga aklat ng MBMR Publishing. Bili na!
. . . . . .Abril ang pinakamalupit na buwan, pinasusupling
Ang lila sa patay na lupain, pinaghahalo
Ang gunita at lunggati, pinupukaw
Sa ulan ng tagsibol ang marurupok na ugat.
Pinapag-alab tayo ng taglamig, tinatabunan
Ng ulyaning niyebe ang lupa, pinakakain
Ng mga tuyot na lamang-ugat ang búhay.
Ginulat tayo ng tag-araw, pagkagaling sa Starnbergersee,
Sa anyo ng tikatik ng ulan; huminto tayo sa balkonahe,
At naglandas sa sinag-araw, papaloob sa Hofgarten,
At uminom ng kape, at nag-usap nang isang oras.
Hindi ako Ruso, nagmula sa Litwanya, at tunay na Aleman.
Nang mga bata pa kami, habang naninirahan sa Artsiduke,
Sa aking pinsan, hinatak niya akong sumakay ng trineo,
At natakot ako. Aniya, Maria,
Maria, kumapit nang mahigpit! At dumausdos kami pababâ.
Sa mga bundok, doon mo madarama ang pagkamalayà.
Nagbasá ako, halos magdamag, at nagpatimog nang taglamig.
. . . . . .Anong ugat ang kumakapit, anong tangkay ang nupling
Mula sa walang silbing batuhang ito? Anak ng tao,
Hindi mo masasabi ni mahuhulaan, dahil ang alam mo lámang
Ay talaksan ng baság na hulagway, na tinitibukan ng araw,
At ang tuod ay ni walang lilim, walang humpay ang kuliglig,
At ang tuyong bato ay walang himig ng tubig. Tanging naririto
Ang anino sa ilalim ng pulang bato,
(Halika sa lilim ng anino ng pulang bato),
At ipamamalas sa iyo ang kaibhan ng alinman
Sa iyong anino sa umaga na bumubuntot sa iyo
O ang anino mo sa gabi na bumabangon para salubungin ka;
Ipakikita ko sa iyo sa kuyom na alabok ang hilakbot.
…….. . . . . .Sariwa ang hihip
…….. . . . . .Ng simoy sa baláy,
…….. . . . . .Anak na Irlandes,
…….. . . . . .Saan mananahan?
‘Binigyan mo ako ng mga Tukál noong nakaraang taon;
‘Tinawag nila akong ang babaeng tukál.’
—Ngunit nang umuwi tayo, gabi na, mula sa harding tukál,
Kilik mo ang dalá, at basâ ang buhok, at nabigo akong
Umusal, at nanlabo ang aking paningin, hindi ako
Buháy o patáy, at wala akong alam,
Pagtitig tungo sa puso ng liwanag, ang katahimikan.
Tigang at hungkag ang dagat.
. . . . . .Si Ginang Sosostris, ang bantog na pithô,
Ay dinapuan ng matinding sipon, gayunman
Ay kilala na pinakamarunong na babae sa Ewropa,
Na hayop ang manghal ng baraha. Narito, aniya,
Ang baraha mo, ang nalunod na Fenisyong Marinero,
(Mga perlas ang kaniyang mga mata. Tingnan mo!)
Narito si Belladonna, ang Babae ng Batuhan,
Ang babae ng mga sitwasyon.
Heto ang táong may tungkong tungkod, heto ang Gulong,
At heto ang tinderong isa ang mata, at ang barahang ito,
Na blangko, ay ang bagay na kaniyang pinapasan,
Na ipinagbabawal sa aking masilayan. Hindi ko makita
Ang Binitay na Tao. Mangilag sa kamatayan sa tubig.
Nakikita ko ang lipon ng mga tao, naglalakad paikot.
Salamat sa iyo. Kapag nakita mo si Gng. Equitone,
Sabihin sa kaniyang dala-dala ko ang oroskopo:
Kailangang mag-ingat nang lubos sa panahong ito.
. . . . Guniguning Lungsod,
Sa lilim ng kalawanging ulop ng imbiyernong liwayway,
Umagos ang madla sa Tulay ng London, napakarami,
Hindi ko naisip na kinalag ng kamatayan ang napakarami.
Buntong-hiningang maiikli’t may patlang ang iniluwal,
At bawat tao’y ipinako ang mga mata sa mga paa niya.
Umapaw hanggang buról at pababa sa Kalye Haring William,
At doon si Santa Maria Woolnoth ay nakabantay sa oras
Na impit ang tunog pagsapit ng wakas na alas-nuwebe.
Nakita roon ang kilala ko, pinigil siya’t sumigaw: ‘Stetson!
‘Ikaw na kasama ko sa mga barko sa Mylae!
‘Ang bangkay bang itinanim mo noong nakaraang taon
Sa hardin mo’y sumibol na? Aalimbukad ba ngayong taon?
‘O ang biglaang pagyeyelo ang umistorbo sa kama nito?
‘Ilayo mo ang Aso, dahil kaibigan iyan ng mga tao,
‘O kakalaykayin muli ng mga kuko nito ang tábon!
‘Ikaw! Ipokritong propesor!—kasama ko,—aking kapatid!’
Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. No to Chinese occupation. No to Chinese aggression.
Anong rikit umawit ang ruwisenyor
Sa pagitan ng mga rehas ng aking bintana,
Pinagbabanyuhay ang mismong mga bakal
. . . . . . . . . . Na malalagong sanga ng kalumpit.
Natakpan ng maraming uod ang sahig.
At ako, habang nakaluhod,
Ay isa-isang pinulot ang mga ito
Tulad ng mga mumo ng tinapay,
. . . . . . . . . . Tulad ng mga mumo ng búhay.
Stop weaponizing the law. No illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Uphold human rights at all costs!
Nagtungo ako rito
Upang binyagan nang walang pangalan.
Nagtungo ako rito
Upang pagpalain nang walang korona.
Nagtungo ako rito
Upang pabanalin nang walang insenso.
Nagtungo ako rito
Upang magsabáng ang dalawang landas.
Nagtungo ako rito
nang magdasal sa mundo alang-alang sa diyos.
Matatayog na basura, gunita kayo ng matatangkad
na bisyon, at ngayon ay ultimong bakas ng polusyon.
O yaon ay guniguni lamang ng bulag na si Borges?
Nabása marahil ito ng Komandante, at kung ang Cuba
ay Filipinas, ang rebolusyon ay pagtanggi sa parangal
na magpapasikip sa rotunda o plasa ng mga palaboy.
Sementeryo ang bantayog. Kung hindi kayo mga multo,
bakit iihian ng askal o dudungisan ng aktibista’t tambay?
Kulang para sa tindahan o terminal ng mga sasakyan,
memoryal kayo ng isla o kalabisan, ang palatandaan
kapag naliligaw, ang kabayanihan sa aming natatakot
humawak ng baril at laging tangan ang bagong selfon.
Ngunit babalâ kayo para sa inaasahang kapahamakan,
dulot man ng bagyo o sunog o digma, at tinatanggap
namin ang henyo ng eskultor o kontratista na kumikita
para iresiklo ang mga kamalayang lumulutang sa baha,
tinatabunan ng banlik at putik, at kung sakali’t magbalik
ay hindi mauunawaan ng mga batang naglalaro sa titik.
Pana-panahon kayong nililinis para ulanin ng bulaklak,
at kung minsan ng awit at tula at dula, sa selebrasyon
ng mga politikong artista o sotang bastos ng burukrata.
Sapagkat kayo’y mahal ngayon, at magmamahal lalo
kung artefakto ng kolektor: ang dambana ng papuri,
ang listahan ng pangalan at patina sa tansong tagumpay.
Kung ituring man kayong bilangguan ng dakila’t bathala
ay ano’t hindi namin ikinasisiya ang luwag at aliwalas?
Kahit ang gamot ay nagiging lason sa wika ng hinaharap.
Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Uphold human rights at all costs!
