Masigla ang paglalathala ng mga pahayagan, magasin, at ibang babasahin sa wikang Tagalog noong 1946, isang taon makaraang mapinid ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ilan sa mga popular na arawang pahayagan noon ang Balita, Ang Bayan, Bagong Buhay, Malaya, Sinag-Tala, at ang mga magasing gaya ng Ang Mutya, Daigdig (Ang dating Hiwaga), Ilang-ilang, Movie Cavalcade, Literary Song-Movie Monthly, Cinema English-Tagalog Monthly, The Parent-Teacher’s Magazine, at Kayumanggi. Tanyag din noon ang mga babasahin sa Ingles, gaya ng Manila Daily News at ang Manila Daily News Sunday Magazine; ang The Manila Chronicle; at ang Filipino Youth na nagtataguyod ng Ingles.  

Napakamura ng bilihin noon. Ang Mutya ay nagkakahalaga lamang ng kinse sentimos bawat sipi. Ang Ang Bayan ay nagsimula sa diyes sentimos ngunit magtataas din ng presyo at magiging kinse sentimos. Ang Malaya at Sinag-Tala ay treinta sentimos ang halaga kada sipi; samantalang ang Daigdig ay beinte sentimos lamang kada sipi. Mataas pa noon ang halaga ng piso. Ang treinta sentimos noon ay kaya nang makabili ng sapat na ulam, kanin, at kape, at kung papalarin ay makaiisa pa ng istik ng sigarilyo.

Bawat babasahin ay sumasandig sa mga manunulat at editor na makukuha nito. Halimbawa, ipagmamalaki ng Ang Bayan si Aniceto F. Silvestre na punong patnugot nito, at ang tagapangasiwang panlahat na si Servando de Los Angeles. Si Silvestre rin ang punong patnugot ng Ang Mutya, at katulong na patnugot si Ruperto S. Cristobal.

Ibabantayog naman ng magasing Ilang-ilang si Iñigo Ed. Regalado na punong patnugot nito, at ang tagapamahalang si Mariano Jacinto. Sa kabilang dako, punong patnugot ng Kayumanggi si Alejandro G. Abadilla na katuwang ang mga makatang sina Manuel Car. Santiago at Manuel Principe Bautista. Punong patnugot ng magasing Pag-asa si Jacinto R. de Leon, na hahakot ng mga manunulat na gaya nina Leonardo Dianzon, Hilaria Labog, Liwayway A. Arceo, Pedro Reyes Villanueva, Jose Flores Sibal, at Cirilo Bognot.

Ang Ang Bayan ay may hinpamagat na “Pahayagang Ganap na Filipino.” Ang Ilang-ilang naman ay “Ligaya’t Aliw ng Bawat Tahanan.” Ang Pag-asa ay “Sulo ng Pag-unlad”; ang Pawis ay “Magasin ng mga Manggagawa”; ang Bisig ay “Babasahin ng mga Manggagawang Pilipino”; at ang Bagong Buhay ay “Malayang Pahayagang Pang-araw-araw.”

Pinakamaangas noon ang Kayumanggi, na tinawag ang publikasyon na “Ang Babasahin ng mga Babasahin.” Makapagyayabang noon si Abadilla dahil ang Kayumanggi ay de-kolor ang pabalat, at nagkakahalaga ng singkuwenta sentimos! Ngunit hindi magtatagal ang nasabing babasahin dahil napakamahal noong panahong iyon, at may halagang katumbas ng pagkain sa agahan at tanghalian, bukod sa tabako o sigarilyo.

Samantala’y nakahahatak ang Ilang-ilang, at ang mga tagapag-ambag na manunulat nito ay kinabibilangan ng mga batikang sina Lope K. Santos, Jose Domingo Karasig, M.P. Bautista, Teofilo E. Sauco, Gregorio F. Cainglet, Susana de Guzman, Luis M. Trinidad, Gemiliano Pineda, at Claro M. Recto. Si Recto, na hirap sa wikang Tagalog ngunit bihasa sa Espanyol, ay tinutulungan ni Regalado noon na maisalin ang kaniyang akda sa Tagalog upang maunawaan ng madla. Naisip marahil ni Recto na walang silbi ang kaniyang mga akda kung ang makaiintindi lamang niyon ay ang mga edukado sa Espanyol imbes na mga kapuwa Filipino.

Nakipagtagisan sa merkado ang Ang Mutya, at nakuha ang mga serbisyo ng gaya ng mga kuwentistang sina Jesus S. Esguerra, Brigido C. Batungbakal, Celso A. Molina, at Cirio Galvez Almario, at Miguel M. Cristobal; ang nobelistang si Ruperto S. Cristobal; ang kritiko at sanaysayistang sina Lope K. Santos, Leonardo A. Dianzon, at Felipe Padilla de Leon; at ang mga makatang sina M.P. Bautista at Mario Mijares Lopez, at iba pa. Sa mga pahina ng Sinag-Tala mababasa ang kombinasyon ng matatanda at kabataang manunulat, gaya nina L.K. Santos, Liwayway A. Arceo, Genoveva Edroza-Matute, Apolonio C. Arriola, Andrea Amor Tablan, Alberto S. Medina, Susana de Guzman, Rufino Alejandro, at iba pa. Pinamatnugutan ni Mar S. Torres, na isa ring mangangatha at sanaysayista, ang Sinag-Tala. 

Halos umiikot ang mahuhusay na manunulat sa iba’t ibang publikasyon, at malimit mag-ambag ng mga maikling katha, tula, nobela, at sanaysay, bukod sa pagsusulat ng balita o piling artikulo. Ang ilang akda sa mga pangunahing magasin at pahayagan noon ay magiging bahagi ng sangguniang aklat na Diwang Kayumanggi, Ikatlong Aklat, na antolohiyang binuo ni Juan C. Laya para sa mga estudyante, at maituturing nang klasiko sa panahong ito.

Ano ang makukuhang aral noong 1946? Na maisasalba ng sining at panulat ang mga mamamayan at ang mga manunulat. Na madilim man ang dinaanang yugto ng mga manunulat ay may mapipiga pa rin doong kahanga-hangang bagay. At iyon ay walang iba kundi ang makulay na guniguni at sigasig, bukod sa pananalig na ang panitikan at ang sariling wikang matalik sa taumbayan ang makapagbibigay ng pag-asa sa bawat tao para mabuhay at manaig.  

Lilipas pa ang 40 taon at magaganap ang di-inaasahang Aklasang Bayan sa EDSA.. Mauulit ang gayong tangkilik sa pamamahayag at panitikan, at mangangarap muli ang ilan na ililigtas sila ng panulat. May 22 taon na ang nakararaan mula nang sumiklab ang Aklasang Bayan sa EDSA ngunit ngayon pa lamang unti-unting nabubunyag na hindi dapat umasa sa ilang personalidad, gaya nina Corazon Aquino, Fidel Ramos, Juan Ponce Enrile, at Jaime Cardinal Sin. Ang tagumpay ng bayan ay wala sa simbahan o negosyo o militar o kilusan. Nasa hanay ng maláy, radikal, at organisadong taumbayan ang tagumpay, at ito ang ipinagugunita sa atin ng panitikan—na malimit nating ayaw paniwalaan, kung hindi man pilit iniiwasan.