Malikhaing Industriya at Kabuhayan

Pagkakakitaan ang sining at kultura, ito ang malinaw na lumabas sa nakaraang talakayang pinamagatang Global Prospectus for the Arts in the Philippines: Artists for the Creative Industries na ginanap noong nakaraang linggo sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman. Tinipon sa naturang kumperensiya ang mga alagad ng sining, at pinag-usapan ang dalawang mahalagang bagay: una, ang pagkilala sa komersiyal na kakayahan ng malikhaing gawaing makatutulong sa pambansang ekonomiya; at ikalawa, ang pangangalaga sa karapatang-isip ng indibidwal at pamayanan.

Sumasaklaw ang malikhaing industriya sa palitan ng mga bagay at serbisyo sa merkado, at ayon sa UNCTAD, ay inuuri sa sumusunod na kategorya: sining pagtatanghal; sining biswal; paglalathala, paglilimbag at panitikan; disenyo; awdyo-biswal at bagong midya; malikhaing serbisyo; at pook pangkultura. Ayon kay Nestor Jardin, Pangulo ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas (CCP), ang malikhaing industriya ang isa sa mga dinamikong sektor ng pandaigdigang ekonomiya. Mulang 2000 hanggang 2005, tumaas aniya ng 8.7 porsiyento kada taon ang pandaigdigang kalakalan sa larang ng Malikhaing Industriya. Ang mga iniluluwas na produkto ay umangat mulang $227 bilyon noong 1996 hanggang $424 bilyon noong 2005. Gayunman, nawawala ang Filipinas na dapat sanang makapag-aambag sa gayong industriya.

Hindi pa malay ang mga maykapangyarihan sa potensiyal ng malikhaing industriya bilang sektor ng ekonomiya ng Filipinas, sambit ni Jardin. At ito ang dapat lutasin sa ngayon ng kapuwa pribado at publikong sektor. Hinimok niya ang lahat ng Filipinong kabilang sa malikhaing industriya na panatilihin ang likas na katangian nitong makapagpahayag ng sining at kultura. Ngunit ipinaalala rin niya na napakanipis umano ng hanggahan ng komersiyalisasyon at ng malikhaing layong makaaapekto sa halaga ng pangkulturang produkto at serbisyo. Para naman kay Gilda Cordero Fernando, kailangang maging awtentiko ang mga alagad ng sining, at ibuhos ang “talento sa paglikha ng buhay na hinubog sa katapatan.”

Idinagdag ni Jardin na dapat maging malay ang mga artista at  pangkulturang tauhan sa kanilang karapatang-isip at kung paano makahuhugot ng ekonomikong benepisyo roon. Kailangan din aniyang ipatupad nang mahigpit ang mga batas ukol sa karapatang-isip, kabilang na yaong pamimirata sa mga malikhaing akda. Higit sa lahat, dapat umanong maitatag ang sistema ng pagkilala sa mga artistikong karapatan ng mga pangkulturang pamayanan at maisulong ang mekanismo para mabayaran ang karapatang-isip ng mga pangkat etniko.

Ang pagbabalikatan ng kapuwa gobyerno at pribadong sektor ang pinakamahalaga, ani Jardin. Kailangang mailatag ng gobyerno ang pundasyon sa paglago, sa pamamagitan ng mga reporma sa patakaran, tangkilik na impraestruktura, at programang pangkaunlaran. Samantala, hinamon din niya ang pribadong sektor na ipagpatuloy ang malikhaing gawain, kahusayan, at kabaguhan upang maitaguyod ang pangkulturang kapital at malikhaing nilalamang tunay na Filipino.

Ipinaliwanag ni Fr. Valentino Pinlac, Pinuno ng Dauis Heritage Renaissance Program ng Bohol, kung paano magagamit ang sining at kultura sa pagpapalago ng ekonomiya ng Bohol. Ikinuwento ni Pinlac ang ginawang rehabilitasyon ng mga lumang bahay na bato at simbahan, at ginamit iyon upang mapasigla ang turismo sa Bohol. Bukod dito, pinahusay din ng Bohol ang sining pagtatanghal nito, gaya sa musika at sayaw. Nakatuwang ng Dauis ang gaya ng Ayala Foundation para mapangalagaan ang mga pangkulturang pamana nito, at nalikom ang aktibong pakikilahok ng buong pamayanan ng Boholanon para maisulong ang malikhaing industriya at turismo.

Taliwas sa karanasan ng Bohol, mainit na tinatangkilik ng pamahalaang lokal sa Bulakan ang kultura at sining upang mapaunlad ang lalawigan, ani Armand Sta. Ana, na kasalukuyang Artistikong Direktor ng Barasoain Kalinangan Theater Group. Ikinuwento ni Sta. Ana na ang pamahalaang panlalawigan ng Bulakan ay nagbibigay ng tulong pananalapi sa mga pangkat pangkultura upang makapagtanghal ng mga dula, sayaw, at iba pang bagay na pawang makapagpapakilala sa ugat ng Bulakan. Bagaman hindi pa matibay na naiuugnay ang turismo sa mga programang pansining at pangkultura ng Bulakan, unti-unti na itong isinasagawa mula sa pagsasaayos ng plano ng pagtatayo ng mga impraestruktura sa antas ng barangay.

Samantala, isinalaysay ni Alfonso “Coke” Bolipata, na Executive Director ng Miriam College Center for Applied Music, ang karanasan niya sa pagtataguyod ng sentro ng sining sa kaniyang bayan ng Zambales. Itinaguyod ng pamilya Bolipata ang programa ukol sa pagtuturo ng klasikong musika sa mga dukhang kabataan, upang makatulong sa pag-unawa ng sining at sa pagpapalaganap ng musikang maaaring pagkakitaan balang araw.

Napili naman ng British Council ang Cebu na maging malikhaing sentro sa Filipinas. Bibigyan ng British Council ng pondo ang Cebu upang maitaguyod nito ang malikhaing industriya mulang sining biswal hanggang sining pagtatanghal, hanggang pagpapalago ng mga likhang-kamay na gaya ng muwebles, alahas, at iba pang disenyo sa internet.

Mag-iwan ng Tugon

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Baguhin )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Baguhin )

Connecting to %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.