Ipinagugunita ng isang matandang kawikaan ang tungkol sa pag-iral sa mundo: Madali ang maging tao, mahirap magpakatao. Maraming ibig sabihin ang kawikaan. Una, madali ang gumawa ng bata ngunit mahirap magpalaki ng anak; o kaya’y madaling magsilang ng bata ngunit mahirap magpalaki ng bata. Ikalawa, madali ang mag-anyong tao ngunit mahirap mabuhay nang may dangal ng tao. Ikatlo, ang pagpapakatao ay hindi laging taglay ng tao, dahil maaaring maging asal-hayop din siya. Ikaapat, ang tao ay hindi lamang pisikal na katawan, bagkus nagtataglay din ng diwang espiritwal at intelektuwal na magtatangi sa kaniya sa karaniwang hayop.

Maraming paraan kung paano babasahin ang nasabing salawikain. At ang mga pakahulugan ay maaaring alinsunod sa gumagamit nito, o kaya’y batay sa mga dating interpretasyon sa naturang salawikain. Nagkakatalo lamang kapag inuri ang pakahulugan ng mga salitang gaya ng “tao,” “pagpapakatao,” “madali,” at “mahirap.”

Halimbawa, ang tao ay maaaring sipatin bilang indibidwal na may pisikal na katawan. Magkakaroon ng kalipikasyon ang “tao” kapag isinaalang-alang na hindi sapat ang kaniyang pisikal na pag-iral, o kaya’y ang pagkakaroon ng pisikal na katawang walang pinsala o kapansanan. Ang tao na tinutukoy ay may kakayahang makapag-isip, at dumama ng mga bagay-bagay, at ang gayong mga katangian ay ipinalalagay na higit sa kayang gawin ng bato na ipinukol kung saan, o palumpong na sumisibol sa bukid, o kaya’y áso na maaaring ilahas sa parang o maamong alaga sa loob ng bahay.

Sa kabila ng kakayahang nakahihigit sa hayop, halaman, at bagay, ang tao ay maaaring gampanan ang kaniyang tadhana at tungkulin bilang tao sa tanging paraan lamang na nais niya, gaya ng ipinaaalingawngaw ng awit ni Frank Sinatra. Maaari ding talikdan ng tao ang kaniyang kalikasan, at gawin lamang ang makasariling nais na ikalulugod ng laman, gaya ng makamundong pakikipagkarat sa iba’t ibang tao, at tapos na. Maaaring hanggang doon lamang ang nais niya, at ang gayong kababaw na hangad—kung kababawan mang matatawag—ang magbubukod sa kaniya sa iba pang tao o nilalang sa daigdig.

Ang susi ng salawikain kung gayon ay sa pakahulugan o pahiwatig ng “pagpapakatao.” Ang “pagpapakatao” ay maaaring sipatin bilang panumbas sa “sibilisado,” “pino,” “nakapag-aral,” “sinanay sa kultura,” at iba pa. Ang “pagpapakatao” ay maaaring likas na katangian ng tao, ngunit mahihinuhang kinakailangang linangin pa rin ang ganitong gawi ng tao, dahil ang isang tao ay mababatid lamang ang “pagpapakatao” alinsunod sa itinatakda ng kaniyang lipunang may angking kaayusan, kaugalian, at kaisipan. Ano ang ibig sabihin nito? Ang tao ay makikita lamang ang kaniyang sarili sa piling ng iba pang tao, at ang mabubuo nilang pagsasanib at pagkakasundo ang magtitiyak ng maayos na samahan sa lipunan.

Kaya napakahirap magpakatao. Ang pagpapakatao ay mahabang proseso ng paghubog, at ang isang bata ay kinakailangang salinan ng paniniwala, kaugalian, karunungan, at iba pang kaugnay na bagay na pawang makatutulong sa kaniyang pag-iral bilang tao. Sa kabilang dako, ang bata ay maaaring masalinan din ng mga pamahiin, negatibong asal, katangahan, prehuwisyo, at iba pang kabalbalan mula sa panig ng matatanda, kaya ang bata ay posibleng lumaki na parang masahol pa sa retardadong hayop. Ang isang bata ay maituturing na hindi pa ganap na tao, yamang maaaring hindi pa niya batid ang “pagpapakatao” alinsunod sa pananaw ng mga nakatatanda, bukod sa hindi kayang arukin ng muslak ng isip ng bata ang malalim na konsepto ng pakikipagkapuwa. Ang bata ay maaaring nakatuon pa lamang sa kaniyang sarili, at habang lumalaon ay saka pa lamang niya matutuklasan ang ibang tao at ang bisa ng pakikisalamuha, na pawang makatutulong naman upang matuklasan niya ang pambihirang katangian niya bilang indibidwal.

Relatibo ang magiging pakahulugan ng “mahirap” at “madali” kung iuugnay sa “tao” at “pagpapakatao.” Kung may ibang babae na madaling mabuntis, o kaya’y lalaking mabilis makabuntis, may ibang tao na hindi kayang gawin iyon at maaaring may kinalaman sa pinsala sa panloob nilang organ. May ibang pagkakataon na hindi madaling mabuntis ang isang babae, dahil maaaring kulang sa semilya ang lalaki o may pinsala sa obaryo ang babae. Bagaman napapanghimasukan ng agham ang reproduktibong katangian ng tao, hindi nangangahulugan ito na ganap nang nangingibabaw ang tao sa kalikasan. May mga bagay na hindi maipaliwanag, kaya ang pagiging baog ay idinaraan sa pagsasayaw sa Obando, o pananalangin kay Santa Clara habang naghahain ng itlog. Ang pagbubuntis at pagsisilang ng sanggol ay higit sa pagtatagpo ng itlog at tamod. Kinakailangan ang elemento ng kemistri ng magkasintahan, mag-asawa, o magkaibigan upang lumikha ng supling na magluluwal ng pinagsanib nilang katangian.

Ang pagpapakatao ay maaaring subhetibo, at nagmumula ang gayong pagtanaw mula sa ibang tao. Halimbawa, ang pagpapakatao ni A ay maaaring batay sa kapisanan, kaugalian, at kalakarang ipinatutupad ng lipunang kinapapalooban din nina B, C, D, at iba pa. Ang buong kaisipan at katauhan ni A ay huhubugin ng kaniyang lipunan, at maaaring mamulat lamang si A sa ibang pag-unawa kapag natuklasan ang iba pang lipunang kinabibilangan nina E, F, at G, o kaya’y maliligaw sa ibayong-dagat na kinaroroonan nina X, Y, at Z.

Ang pagpapakatao ay magiging matagumpay lamang sa bisa ng pakikipagkapuwa. Ang indibidwalistang pag-iral ay hindi nangangailangan ng pagpapakatao, dahil bakit pa niya iisipin ang pagpapakatao kung higit niyang nanaising mag-isa at mamuhay nang tila ermitanyo? Maaaring ang pagbukod ng isang tao sa kaniyang lipunan at paglayo kung saan ay dulot ng hangaring “abutin ang makalangit na lunggati” gaya ng ginawa ng mga sinaunang mananampalataya. Ngunit kahit ang gayong gawi ay hindi nangangahulugan ng panghabambuhay, dahil ang paglayo sa kaniyang lipunan ay pagtalikod sa itinatakda ng kaniyang kalikasan bilang tao.

Mahalaga ang konsepto ng pagpapakatao, at mauugat ito hindi lamang sa panig ng relihiyon o kabutihang-asal, kundi sa pagbubuo at pagpapalakas ng kultura o kabansaan. Kaugnay ang pagpapakatao sa pakikipagkapuwa, na ang isang tao ay kabiyak ng iba pang tao, at ang pag-iral ng isa ay nakasalalay sa aksiyon at pagpapasiya ng iba pang tao. Sa pagpapakatao, sinisikap ng indibidwal na tuklasin ang kaniyang sarili habang tinutuklas ang misteryo ng kapuwa tao, at ang gayong proseso ay hindi lamang isahang daloy at paayon, bagkus maaaring maging magkasalungat o nagsasalimbayan. Ibig sabihin, ang pagdulog ay hindi dapat tingnan sa linear na pagdulog lamang, kundi sa sari-saring paraan.