Pawikan Roberto T. Añonuevo Pahiram ng puso nang mapalitan ang palyado kong puso. Lumalangoy, lumulutang ang panahon ngunit dibdib mo’y nananatiling artsibo ng mga barko at pulô—— hindi mamatáy-matáy, sagupain man ang daluyong o habulin ng mga taliptip. Pahiram ng puso na dukutin man ng kumatay sa iyo at minsang paglaruan ay pumipitlag pa rin sa palad at tila sumisigaw ng kalayaan. Pahiram ng puso ngunit ilihim ang luha sa asin. Marami akong dapat ibigin bilang destiyero sa laot ng dilim.
Salin ng “Shopping Centre,” ni Tendai Kayeruza ng Zimbabwe Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo Sentrong Pamilihan Nakasusulások ang panghi ng mga ihì sa likod ng mga tindahan ng alak; gabundok ang talaksan ng basura sa likod ng mga puwesto sa palengke, habang abala sa suki ang mga tindera. Isang bungangera ang bumuga ng mura sa isang lasenggo na sakál-sakál ang bote ng serbesa at nakalaylay sa mga labi nito ang halos maupos na sigarilyo, ngunit ni hindi ito makaganti ng salita. Sabik na pumalibot ang mga bata sa lasing, at ang iba’y pabirong pumukol ng bato. Malapit sa tabi ng siraulo’y may kung sinong abalang-abala sa trabaho, habang nililikom ang mga upos ng sigarilyo at hungkag na lata. Mag-ingat sa kaniyang walang habas na salita na puwedeng lumabas sa bibig niyang kakatwa. Doon sa sulok, lumitaw ang mga wáis kong ate, na hapít na hapít ang kahanga-hangang damít, kumekembot at pinaaalon ang mga puwit na pinalakpakan ng mga lalaking nag-iinuman, nang-uudyok ang mga titig na handang magpatomà at mag-ihaw ng karne. Mga kapatid ko’y paikot na nakaupo lahat sa abandonadong terminal ng bus, hali-haliling tumatagay ng bawal na serbesa mula sa marurungis na basurahan, samantalang nakikipagsugal at paldo-paldo ang perang nakalatag sa sahig. Hindi ko alam kung saan nila kinuha iyon, gayong lahat naman sila ay tatambay-tambay. Tumawid ako.
Ang Bayabas
Roberto T. Añonuevo
Ano ang nakita niya sa akin na hindi makikita sa iba?” Ito ang tanong ng bunga ng bayabas, nang minsang humilatâ ang isang binatà at lumílim sa yamungmóng ng mga dahon. Maaaring ang lalaki’y si Juan, at supling nina Fabio at Sofia, ngunit hindi mahalaga kung sino siya. Siya na nakahigâ, nakatítig, nakangangá ang marahil nag-iisip sa kaganapan ng punò o batas ng gravedad; ang nagninilay sa bilóg na bilóg, hinóg na hinóg na sukdulang pag-íral; ang nagugútom at tatangá-tangá ngunit humaharap sa pinakamapait na parusa ng uod at kaliwanagan. “Ang kaniyang bungangà ay sinlalim ng walang hanggang dilim,” sambit ng bayabas. “Ang kaniyang mga mata ay sumasalamin sa akin para mapigtal sa tangkáy at sumanib sa bituka o lupain. Hindi ako sintatág ng tagâ-sa-panahong bodhi, at ni walang budhî, para sa sinumang tumitingala sa akin. Gayunman, siya na titíg na titíg sa akin ay wala nang ibang nakikita, walang ibang naririnig, walang ibang nadarama, kundi ako na nakabitin, at sasayáw-sayáw sa himig ng hangin. Kung siya ang aking kamalayan, kung siya ang aking kapalaran, hindi ko ba pipiliing pumaloob sa kaniyang katawan, at maging bahagi ng kaniyang katauhan?”
Antibak Roberto T. Añonuevo : : S Si Si Si Sin Sino Sino ba Sinibak Sino bak Sin, o bak? Sino bakla Sin! O bak! Si, no vac! Si, on back! Zino vackhla Zino babakli Zino titibak Zino babakbak Zino babakuna Zino babakulaw Zino bak kik ba Zino kik Vak va Si! Sisi, sisi! si Vi! Veerus! Viktori! No! O, Nono, No! No! Bá! Ba? Babâ! Bababà! Ku! Ku! Kuku! Kukurakot! Go! Go, Bak! Agogo! Go bak! Bakla, bakli, bakuna, sino vac- Lah, sino ang bakunadong babagsak?
Ang Banyaga Roberto T. Añonuevo Sampung libong wika ang dumaan sa aking dila, bawat isa’y bantayog ng lupain o hukay na napakalalim. At nang minsang masalubong ko ang pugad ng mga hantik ay kinagat ako ng mga lintik. Tumakbo ako, at bumanggâ sa teritoryo ng mga putakti. Napamulagat ako. Ibig kong tumakas subalit binigo ng namimitig na binti. Wala akong nagawa kundi pumikit at humalukipkip. At tinanggap ko nang maluwag ang lastag na kamangmangan sa wika ng simoy at katahimikan, habang tumitikatik at nagpuputik ang daigdig.
Salin ng tula ni Hafiz [Shams-ud-din Muhammad Hafiz] ng Iran Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo, batay sa halaw sa Ingles ni Daniel Ladinsky Pag-usapan natin ang bagay na ito May isang Marikit na Nilalang na namumuhay sa guwáng na hinukay mo. Kayâ tuwing sasapit ang gabi, naghahandog ako ng mga prutas at butil at mumunting palayok ng alak at gatas sa tabi ng iyong tumpok ng lúad, sakâ magpapakawala ng aking awit. Ngunit aking sinta, ayaw mong dumungaw man lang sa bútas. Nahulog ang aking loob sa isang Tao na nagkukubli sa kaloob-looban mo. Dapat pag-usapan natin ang bagay na ito. At kung hindi magkakagayon, babantayan kita rito sa habang panahon.
Ulo Roberto T. Añonuevo Nauuna kang lumabas sa mundo, at kapag nahanginan ay tumitigas ang buto, umaangas na wagas, para ipagmagara ang utak na pagdating ng araw ay itatawag sa iyo sa dami ng mga balak. Maaaring taglay mo ang bumbunan na paliparan ng lamok; ang buhok na kung hindi pintado ng bahaghari ay pugad ng ahas; ang kambal na puyó na sirkito ng simbuyó; ang malapad na noo na kaiinggitan ng tanga; at ang mukha na kapilas ng maskara upang ilihim ang lalim at budhi. Magsisilang ka ng mga sinag o sungay gaya ng higanteng busto, bibiruing kulót o unát sa ngalan ng uri, mag-iiwi ng mga planeta ng gunita o kamalayan, at putungan man ng gintong lawrel o tinik ay korona pa rin ng iyong dunong o bait sa kabila ng pagtataksil ng matatapat na kaibigan. Tatawagin kang sira para kutusán kung ayaw maging utusán, o para hugasan ka sa likás na kasalanan. At kapag sinuway mo ang utos ng pangulo, magtataka ba kami sa tadhana ng palakol o tinitingalang bibitayan? Pugutan ka at lalo kang darami; barilin ka sa pilipisan at mauutas ang salarin; at kung sakali’t tistisin ay magpapasikat ka pa ng mga doktor at bayani. Manggugulo ka sa ngalan ng bayan o dahil sa kasintahan, ngunit mauuntog sakâ matatauhan—— na taliwas sa kakambal mo sa ibaba na pumipintog lalo kapag ginagalit o ibig na manloob. Hampasin ng tubo sa harap ng publiko ay wala sa iyo kung sintigas ng bato—— habang ang mga saksi ay panatag na naghihinguto.
Wally’s Blues (Paumanhin kay WG) Roberto T. Añonuevo Nilalagnat ang huklubang lungsod, at ngayong gabi ay hinihila ng mga anino ang mga pangalang binaklas at tinastas sa mga bilbord at ospital, at kumakalas sa diskurso ng simbahan at motel. Humihishis ang siyansi at gasera ng tindera, at napakatumal kung bibili ng isang kausap. Sinisinok ang makina ng pagal na dyip at katawan, tumitiktok ang gusgusing musmos na amoy-alak, at ako na hinahanap mo ay naghahanap ng trabaho’t kabalbalan, sa krosword ng pulis, tekas, at mukhang adik, kumakain ng mga titik at sasaluhin kahit lintik sa pusod ng tag-araw, sapagkat ito, ito ang mundong bumabaligtad ang pang-unawa. Wala akong alam na politika, walang alam ang sikmura kundi maghanap ng pamatay-gutom at pamatay-lungkot, at hindi ba ito ang rotunda na iniikot-ikot para sabihing may silbi ang umaasang imburnal at pusali samantalang hinihintay ang tag-ulan, may kahulugan ang mga gusali, na dati’y siksik, liglig, umaapaw ngunit ngayon ay hungkag at simbigat ng ampaw? Ang mga bangketa, na dating pinaghalong perya at palengke, ay sinlamig ng mga nitso—— tuliro, lutáng, nakanganga—— na waring kakainin ka para sabihing, “Halika, nagugutom ako!” Kay linis ng lungsod, at nawawala ako o narito ako at walang-wala ang mundo. Nagugutom kahit ang bangketa sa ngalan ng kuwarentena, at nananabik sa mga kaluluwa ng empleado’t emperatris, sa mga isinusukang estudyante’t propesor, sa molino ng kutsero’t kuwentong kutsara. Sinasamyo dati ang pares o mami o kape, habang nagpapaypay ng lumang diyaryo ang pagod na mag-inang kay sipag maglako, nagsusunog ng baga sa nagyoyosing kotse, upang pagsapit ng hatinggabi ay maging maluwag na dormitoryo ng palaboy at puta ang sementadong kalye, magpapaubaya sa mga bagitong marinong sumasandal sa pag-asa at pagsakay sa barko habang rumoronda ang mga lamok, at inaantok ang namumuwalang mga trak ng basura. Kung ito ang unibersidad, ito ang imperyal, pontinpiko, at selestiyal na utak, ang nanamnamin ko sa plasa ng mga baligtad na pangarap, ang laberinto ng aklatan at pagsisikap, para sa bayan para sa hangal na gaya kong umaasa para mapaghilom ang sugat sa puso at guniguni, nang matagpuan ang kamalayan nang higit sa paggising at paghinga, nang higit sa ulat ng pangulo’t panaderya. Nananatiling nakapirmi ngunit kumakawag ang kalooban, sino ako para ambunan ng mga tinapay o ayuda? Kahit sino'y aayaw sa sopistikadong buwakaw, sasalatin ang kabuluhan sa mga poster at poste ng ilaw, uusisain kung iyon ba ang katumbas ng politiko na simple kung mangulimbat na parang nagparetrato nang nakahubad, sasagutin ang sulat sa pader at tatanggapin ang kubeta sa likod o tadyang ng bantayog, na kumikindat sa iyo, o kumikindat sa akin, at nagbubunyag ng pagkatiwalag sa Bagumbayan, para sa lahat at para sa isang gaya kong iiling kahit sa salitang “mahál.”
Wika ng Impostor ni Daedalus mula Myanmar Roberto T. Añonuevo Iharang ang pader ng milyong sundalo, Itutok ang baril, sindakin ang mundo; Pigiling lumakad ang galít na plakard, Dakpin ang sumuway sa huntang mataas. Ikulong ang bawat politikong pulpol Na handang magwika ng mga pagtutol. Itutok ang kanyon sa mga pantalan, Barko’y palubugin kung ito’y kaaway. Negosyo ng dayo’y ipahintong bigla, Kung makikialam sa kawsa ng madla. Radyo’t telebisyon ay pilit kamkamin Kung ayaw ihinto ang ulat ng lagim. Taglay man ni Minos ang lakas at ngitngit Hindi niya hawak ang lawak ng langit!
Salin ng “Epitaphe, temps de guerre,” ni Marguerite Yourcenar [Marguerite Antoinette Jeanne Marie Ghislaine Cleenewerke de Crayencour] ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Epitapyo sa panahon ng digmaan
Sinalpok ng bakal na hulog ng langit
Itong babasaging estatwang marikit.
Alimbúkad 