Damdámin

Roberto T. Añonuevo

Kapág nakíta mo ang saríli sa palígid, isusúka ka ng Bitúkang Pulô túngo sa kaléydoskópyo ng mga damdámin. Hindî kataká-taká kung matawá ka hábang umíiyák, o sumípol hábang napópoót. Báwat hakbáng mo’y may katumbás na págtataká, báwat hingá’y may báhid ng paghangà o pangambá, at magninílay ka kung bákit tíla naturál sa iyóng magdisényo ng entabládo na isá ring bibitáyan pára sa payásong kamukhâ mo. Kapág nakáamóy ng krúdo, masásabík ka sa disyérto at mga impéryo. Kapág nakásinghót ng asóge, manánagínip ka ng limón, o kung hindî’y dalóm. Anumáng malasáhan mo ay nanaísing hamígin, gaya ng bónsay na gúbat o akwáryum na dágat. Anumáng mariníg mo ay áangkinín, sa akalàng iyón ang magpapáginháwa sa útak at pusò. Ngúnit walâng damdámin ang útak at pusò, bagaman nakátatandâ. Ang limáng pandamá mo ay makásaságap kung anó ang dápat mong marámdamán, halimbawà, kung may ikinákasál o ipinápanganák, at ang gunitâ ng iyong lamán ang magíging tuláy sa gunitâ ng iyóng diwà. Mag-uútos ang ísip at baít kung ano at kung paano kumábig, ngúnit paná-panahóng pagtatáksilán ng úten at dibdíb. Bibilís ang tibók ng iyóng pusò at bábaligtád ang sikmurà mulà sa ináakalàng lagím at rimárim; hindî pa rin iyán ang kaganápan ng damdámin. Ang damdámin ay hindî lámang búnga ng mga pangyayári, bagkús anumáng pangyayáring naganáp na sa kalawákan bágo pa yaón magánap sa kalupàan. Itó ang kimíkong timpláng sumísikláb, sumasábog—na walâng hanggá ang pormúla; at dáhil mapangánib, makáhahánap ng teoríya lában sa anúmang simbuyó o pagkagúnaw. Kayâ bágo sunúgin ang ísang báryo, o bágo lipúlin ang ísang lahì, ang damdámin ay lumálagánap sa anyô ng mapágkandilìng pág-aglahì úpang manátilìng masiglá at maringál ang ibá pang urì at lahì. At sa paghupà ng ágos ng dugô, pagkáraán ng paggúlong ng mga úlong pugót, ang damdámin ay magdarámit ng ilahás na tulisán sapagkát hindî itó mananátilìng nakásilíd sa intramúros ng maykapángyaríhan. Ang damdámin ay malíkmatá—tawágin man itóng mahíka sa labóratóryo ng mga bágay—na kailángan mong igpawán kung ibig maratíng ang paróroónan.