Wikà ng Lárgabísta sa Manlálakbáy

Roberto T. Añonuevo

Ang panahón ay panahón ng hulagwáy. Malakí man o maliít, ang mánsanas ay tumátaták sa paningín úpang isádulâ ang karunúngan at pagtátaksíl, sabíhin mang banyagà sa iyó ang kúlay at lása nitó, na inangkát kung saán ngúnit walâ kang pakíalám kung dugtungán man itó ng pahiwátig hinggíl sa pagkagúnaw ng daigdíg o pagkagitlâ sa lastág na katawán. Kung mínsan, ang mánsanas ay isasálin na bayábas na pinágniniláyan úpang makíta ng ibá ang tamád at kay bágal sa búkid, biníbigkás nang paiwaráng hanggáng magíng katawá-tawá, ang búngang-káhoy na ináasintá ng tiradór at tinátapyás ng íbon, hinihípan ng hángin hanggáng mapigtál, nalálaglág sa lupà úpang magpáliwánag ng batás ng grávedad. Lakás na maráhil ay katumbás ng dóble at dóbladong timbáng ng isáng bágay na walâng tiyák na húgis, lumálagpás sa bilís ng sínag at lumálagpás sa bilís ng tunóg, ang anyô nitó’y maáarìng magkápirá-pirasó ngúnit nanánatíling prútas, prútas na bumabánat sa hanggáhan ng térestríyal at sélestíyal, kaínin man o maagnás ay magíging prútas ang sumaságap, at ang sumaságap ay madáragdagán ng katás at timbáng at sústansiyá, o iyón ang akalà mo, higít sa pagkatáo at higít sa pagkaprútas, ngúnit isáng yugtô at isáng panahón na maígugúhit sa kámbas, mapipigâ sa guníguní, maílilípat sa pelikúla at makálaláson sa dilág at magpapáluhà sa mga dúwendeng ang natátangìng laráwan ay pagtandâ kung hindî man ataúl. Ang hulagwáy ang túlin, sinusúkat nang patuwíd o pakúrba ngúnit magpapáhintô sa káyang ipaliwánag ng matématiká, timbangín ngunit kúlang sa iyóng inaasáhan, nagpápabánda ng sínag bágo kaínin ng balón ng dilím, at ang panahón ay magbabágo ang tábas alinsúnod sa tumátanáw. Kung ang tumátanáw ay nása labás ng hulagwáy, maáarìng itó’y lumiít nang lumiít sa tanáw ngúnit hindî nagbabágo ang pagkabágay nang walâng nakabábatíd. At kung ang tumátanáw namán ay nása loób ng hulagwáy, maáarìng maglahò ang panahón. Ang panahón ang éspasyo sa mga pangyayári, o sa mga íbig mong mangyári, at kung matitípon ang lahát, gáya ng mga prútas na naíiníp sa básket, ang panahón ay gágampanán ang tungkúlin ng éspasyo at naroón ang aníno: na isá ring hulagwáy, isáng pangálan, at maáarìng mapánatíli, gáya sa estátikong deláta, at pagnasáhan ng áking gutóm na gutóm na pagkámatá.