Isáng Lahók sa Talâarawán

Roberto T. Añonuevo

Nasalúbong ko mínsan ang ísang dilà, kumákawág-kawág, at sa rabáw nitó’y nakálimbág ang sándosénang nobéla, na isinálin sa sanlíbong wikà. Naísip ko ang pámparikít sa dapúgan at panáderyá, at kailángang mágmadalîng umuwî. Labás-mások sa bibíg, ang dilà’y hindî nagtátalúmpatì ngúnit naglálawáy ng pagkámatwíd, tiyák na tiyák sa saríli na tumpák at hindî tópak, na itó ang daigdíg, ang dakilà sa lahát ng salitâ, ang últimong halímbawà ng pagkathâ. Ináasáhan maráhil niyáng babatìin ko siyá káhit sa pagtátaás ng kílay o pagtátaás ng góra, subálit dáhil akó’y nagmámadalî, siyá’y gáya lámang ng nágdaráang símoy. Nang mágpatúloy akó sa paglálakád ay may kung anóng humampás sa ákin. “Bastós!” múwestra niyá, at mulî itóng naglawáy, naglawáy ng pinághalòng láson at pulút, at warì bang íbig niyáng akó’y yumukód gaya ng milyón-milyón niyáng tagásunód. Ang ináakalà kong bantóg, bákit ngayón ay poót na poót? Pinális ko sa ísip ang gayóng tanóng, nágpatúloy sa paglálakád hábang sumisípol-sípol pa sa mélodíya na síntunádo at kakatwâ. Hindî ko namaláyang may bumúbuntót sa ákin, at kung hindî pa sa sitsít ng palígid ay hindî mabábatíd na ang dilà ang humahábol sa ákin. Nagsípalakpák ang madlâ sa násaksihán, nagsípalakpák na kung itó man ay págkilála sa dilà, o sa ákin, ay hindî ko maúnawàan ni ináasám. May kung sínong nagtanghál ng plákard na “Mabúhay ang Dilà!” Umílaw náman sa elektrónikong bílbord ang “Abangán ang bágong nóbela—pamána ng óligarkíya at aklásan ng mása!” Umulán ng papúri; nanlamíg ang buô kong katawán.  Nang ipinágpatúloy ko ang paglálakád ay humampás sa áking balíkat ang kung anóng mabigát na bágay at natigmák sa malagkít na líkido ang tísert ko. Paglingón ko’y tumambád ang dilà, ngúnit walâ akóng latóy pára sa kaniyáng mga akdâ. Naglakád mulî akó, at sa sandalîng iyón, naglakád nang pigtás ang mga taingá, at tumulâ-tulâ pa gáya ng uhúging batà. Ang dilà pagkáraán ay pára bang nagíng matandâng kalabáw, na anyông ngumángawâ nang mapúkaw ang ináantók na búkid. Walâ akóng taingá; at walâng panahón pára gawíng pamalít sa pandiníg ko ang dilà. Umáambón at magináw, at kailángan ng áking kalán ang gátong at parikít.