Monólogo ng Lansángan

Roberto T. Añonuevo

Kapág may nagsábing “Ang dískurso hinggíl kay Charlie Chaplin ay isá talagáng pananáw na isinábalátkayô bílang pilósopo na isinábalátkayô bílang ístoryadór na isinábalátkayô bílang sosyólogo na isinábalátkayô bílang ártista na isinábalátkayô bílang Charlie Chaplin,” maníniwalà ka ba? Dápat bang mag-íngat o maníwalà sa mga pagsasábalátkayô? Si Chaplin sa rólyo-rólyong pelíkula ay táo ngúnit hindî túnay na táo na kung may pangálan man ay lumakíng hindî naríriníg ngúnit nakikíta. Si Chaplin, sa kaniyáng hényo (na mukhâng gágo), ay maáarìng may katangìan ng pilósopo ngúnit humáhantóng sa katángìan ng ístoryadór na humáhantóng sa katangìan ng sosyólogo na humáhantóng sa katangìan ng ártista na may katangìan ng pagká-Chaplin. Maáarìng ihakàng siyá’y sibúyas, na may sapín-sapíng balát, ngúnit dáhil sa pagsasábalátkayô, ang pagsípat sa sínematógrapíya ay pagsílang ng ísang pilósopo na ang karunúngan ay lumalálim dáhil sa pagninílay sa palí-palígid at bágay-bágay; at sa gayóng paraán ay kailángang gumanáp siyá bílang ístoryadór na nagtátalâ ng angkíng kasaysáyan at grápikong ídyoma pára sa madlâng manónoód. Maálam sa síngit at súlok ng nakáraán, bukód sa kapâdo ang kasálukúyan, makágaganáp pa siyáng sosyólogo na sumúsurì at nanghíhimások sa lipúnan; at úpang malubós itó’y kailángang pumapél din sa sukdúlang yugtô bílang aktór, ang ártista sa pinakámatáyog na pakáhulugán, si Chaplin na nilaláng  ng kunwarì’y ibáng Chaplin, nang hindî ipatápon ng áwtoridád doón sa kalabóso o kayâ’y pugútan ng úlo ng mga bérdugo. Yámang ang pagigíng ártista ang penúltimang pagsasábalátkayô, si Chaplin na pumápapél na hindî na dáting Chaplin, kumbagá sa pag-anínaw ni Heráklitus, ay maáarìng sipátin na hindî bastá aktór bagkus sírkerong alagád ng síning, sa hánay ng ibá pa, ang umaárteng pilósopong gusgúsin at malungkútin ngúnit umaárte ding ístoryadór ng kaniyáng búhay na umaárteng sosyólogo na gulanít ang damít, warák ang sápatos, nakásombréro o nakátungkód, sa kabilâ ng pangyayáring walâng tókis at itím at putî ang pelíkula. Si Chaplin, alinsúnod sa bisyón ng iskripráyter at dírektor, ay hindî na ang oríhinál na táo bagkús ang walâng pangálang paláboy, óbrero, káwal, boksingéro, kargadór, préso, péryante, katúlong, pulúbi at kung síno-síno pa, nag-íibá ng silbí o gawâin ngúnit isáng táo na mulâ sa guníguní at kumíkilitî sa guníguní na kung ibabátay sa reálidád ay maáarìng totoó sa ísang poók subálit pósibleng lumitáw sa ibáng poók, o sa ibáng daigdíg, lálo kung isásaálang-álang ang paglagánap ng módernong makinasyón at pag-apúhap sa umánidád. Kung ísang pananáw si Chaplin, si Chaplin na últimong payáso na mahírap maíkahón ay hindî Éwropéo o Ásyano, bagkús maáarìng ang milyón-milyóng sawimpálad na tinátanggiháng pakinggán at untî-untîng nililípol sa ngálan ng negósyo, ang iníingúsan at pinagtátawanán dáhil sa préhuwisyó, ngúnit sa bandáng hulí’y iníiyakán, pinápalákpakán, dáhil sumásapól silá sa pusò, sumásapól sa noó, sumásapól sa pagkatáo. Totoó, ang dískurso kay Chaplin ay isáng pananáw; ngúnit dáhil sa kapaní-paníwalàng pagtátanghál ay maítutúring na taták Chaplin—na dápat husgahán sa pagigíng Charlie Chaplin—na gáya níto’y nagkúkunwâng tulâ ng kalbóng payáso na nagsísigâ para sa iyo, kung nanlálamíg ang mundó.