Wikà ng Kariktán

Roberto T. Añonuevo

Tumatayô ang magandá sa karaníwan, at itó ang matátagpûan mo sa hátag ng mga kakáibá. Ang magandá ay mánggagáya, na hinúhuwád, halímbawà, ang húni ng sábukót sa angkíng melodíya, kákabitán ng palámutîng mga nóta, máglalarô sa pariralà, kóntrapúnto, at téma, maláy na maláy sa simetríya, ngúnit ang halígi ay karaníwan, túlad sa mga aralín ni Bach o ni Kasilag. Sapagkát batíd ang úbod ng itínakdâng normál, ang magandá kapág pumások sa pandiníg at pumitlág sa loób at ikínabít sa kung anóng pahiwátig o ugát, ay nagíging siyám na pusò ng harì, ang harìng iníwan ang kaniyáng kumíkináng na palásyo úpang tahakín ang dalawámpû’t ápat na báyan at harapín ang papáratíng na hukbó ng mga banyagang mándirigmâ. Maninímdim ang harì sa kaniyáng paglálakbáy, sakáy man ng benáwa o élepánte; maiísip ang lahát ng láyaw at líbog na tinálikdán maipágtanggól lámang ang lupàng sinilángan, ang ságradong pananálig, ang laksâ-laksâng mamámayán. Sa kaniyáng pángungúlilà sanhî ng malayòng paglálakbáy, ang harì’y susúlat ng mga áwit, halímbawà, kung paáno siyá natigátig at napáhangà sa liblíb na náyon na kung tawágin ay Súpladang Maramdámin. Ngúnit ililíhim niyá kung paáno siyá nagpáyong ng kalaság at dasál nang umulán ng kamandág mulâ sa mga sumpít at palasó, o nagtagò sa ilálim ng mésa sámantálang yumáyaníg ang lupà sa lagabóg ng mga katawáng bumuwál sa larángan, hábang ang kaniyáng matátapát, mabábangís na hukbó ng mandírigmâ ay sinásagupà ang himpílan ng mga gusgúsing kaáway. Lálaktawán niyá ang détalye hinggíl sa pagsúnog sa mga kamálig at kuból, o sa pagláson sa mga balón, o sa páglapastángan sa mga babáe. Nang magíng talaksán ang mga bangkáy at magíng alípin ang mga bíhag, magpúpulásan kung saán-saán ang mga sindák na kaáway, iíwan ang kaniláng mga sandáta at kagámitán, at ang harì ay púpuríhin ang tagumpáy ng kaniyáng mga hukbó na warìng pagbúbuhát ng saríling tróno. Magbábalík sa kaniyáng guníguní ang hárem sa pálasyo, at siyá’y gisíng na gisíng na tandáng pára sa bágong salpúkan. Ngúnit bágo pa man makáuwî, makatátanggáp siyá ng umuúsok na balità at igúgupò ng panlúlumò, maráhil dáhil sa inggít o paníbughô, kung bákit ang mga bíhag ay higít na napábantóg, at itínanghál pang bayáni doón sa kaniláng báyan. Tumátayô ang magandá sa karaníwan, at ang karaníwan, na hinúhuwád túlad nitó, ay may estétikang silbí sa ánggulo ng tatsulók na ídeolohíya-míto-kasaysáyan.