Wikà ng Sastré sa Manlálakbáy

Roberto T. Añonuevo

Kumikítid, sumisikíp ang kinalálagyán mo, at gáya ng bágong sóneto ay kailángan ang éspasyo. Ginawâng ínmortal ni José García Villa, ang éspasyong itó ang katáhimíkan, ang alamís na walâng pagkapánis, gayúnman ay nakápagwíwikà sa haráya ng mga salitâng kung warìin ay tagabúlag sa hanggáhan ng páhina at típograpíya, isáng anyô ng malíkmatá sa pánig ng mga tútang lóyalísta pára bihísan ang émperadór ng kung anóng papúri at pang-urì, ang díbinong oradór na biníyayàan ng awtokrátikong tínig na lumálampás sa uliníg ng panahón pára ikámulágat ng madlâ. Ang éspasyo, na magtátakdâ ng lunán at sérye ng mga pangyayári, ang sisidláng tumátanggí sa siksík, liglíg, umaápaw, at nayáyamót sa mapágmagarà, mapágmataás na walâng kapáris. Tinátahî warì ang talínghagà nitó sa pamámagítan ng sálamángka ng mga pékeng sastréng búmebérso mulâng ibáyo hanggáng kabilâng báryo, ngúnit marúnong magpamálas ng bigát o lálim na hindî agád maáarók, halímbawà, ang aliwálas—na kay gaán sa pakíramdám—kapág bukás ang mga bintanà o ulirát. Kailángan ba ng isáng sutíl na ánghelíto na humáhagikgík pára mabatíd ang lastág at kagilá-gilalás? Ang éspasyo ang luwág sa préhuwisyó ng pagkákahón at kumákalás sa alusyón ni Hans Christian Andersen, ang panándalîng hintô sa élegansíya ng rítmo at tumbalík tugmâan, maáarìng gumágaralgál o pupugák-pugák subálit walâng pagkápagál, kusàng nakikipágsapálarán nang tíla tiwalág-sa-saríli o tiwalág-sa-daigdíg, at lábis ang katapátan sa pagsísinúngalíng úpang mapigâ ang katótohánan, lumilíkom sa natítiráng pásensíya ng mga nahiráti sa rómantíkong kariktán, nang magíng ganáp ang kabáliwán ng buông káharìán. Ang éspasyo, tawágin mang éterno ang kahúngkagán, ang lálakbayín mo, itúring ka mang sirâúlo.