Kuwénto ng Ártsibísta sa Manlálakbáy

Roberto T. Añonuevo

Sa isáng nabínbing pélikúlang tátampukán ni Tony Falcon, minálas umánong putúlin ang éksena ng kaniyáng kalában, ang dóble-kárang áhenteng nasukól at isínakdál sa kásong pagtátaksíl sa báyan at síndikáto. Ang éksena, na kinúkutyâng hinangò sa Ságradong Bódabil, ay higít na angkóp sána pára kay Agent X-44, ngúnit natátalísod siyá sa pagbigkás ng bérso, kayâ minabúting ipása ng direktór sa kung sínong kasabwát ng síndikáto ang sigáw ng págsalungát:

Aniyá sa ákin: sabunútan man akó hanggáng lumitáw ang ánit,
Hindî ko ibúbunyág sa iyó ang áking pángalan at págkatáo,
Malíban kung sadyâng púpukpukín mo ang úlo ko nang sanlíbong úlit!

Ang bérso, na mulâ sa anónimong traduktór, ay matutúlog nang iláng dékada, hanggáng mulîng sipìín at lumitáw na epígrape sa tulâ ng isáng rétirádong alagád ng batás. Magkakároón ng bintanà ang nasábing tulâ, at kung ikáw si Beatrice, mahihímok kang ibunyág ang isáng líham na nakaípit sa aklát na Divina Commedia at karápat-dápat, sa pakíwarì ng músa, na gawíng désklasípikádong dókuménto ang pahábol na talâ ng líham:

Kopyadór

Nagtítimplá ng kapé ang gabí, at papálapít ang mga yabág 
na warìng nagpápahatíd:
“Ang espíya ay umíindák sa mga títik,
	       umíindák paloób sa páaralán, at dumudúkot
ng líbong ísip, bágo tumulóy sa paléngke ng mga baít!”
Walâ, walâ na akóng mukhâ sa inagáwan ng kálinangán.

Ang iniháing kapé ng karimlán at nása áking tabí
ay tumatápak sa talaksán ng mga péryodíko.
“Ang espíya ay íbig matúlog sa áking kandúngan.”
At naglahò biglâ ang áking aníno at kasaysáyan. . .

Nilagók ko ang gabí, ngúnit hindî maúbos ang kapé sa tabí,
        at akó’y napáigtád:
“Ang espíya ko’y sumásayáw sa mga salitâ, áraw-áraw
nagbábalità pa-símoy, at naglúluwás ng mga ísip,
at umáangkát kung saán ng pérya bílang áking kapalít.”

Nagtítimplá ng gabí ang áking kapé, at pabigát
nang pabigát hábang lumaláon ang áking mga pilík,
at ang lumálakí, binibílog kong úlo’y
íbig saluhín ng mga únan at mabábangóng salapî.

“Walâng panagínip ang gabí,” ang espíya na nagkákapé
ay patúloy na nagsayáw 
nagsayáw nang nagsayáw sa sáliw ng reggae at jazz
upang makíta sa wakás
                                                          ang sarili.
At naliyó akó, at nahúlog sa kaniyáng alindóg at sayáw
hábang pápalapít ang mga yabág at saklólong
					                                               humíhiyáw. . . .

Magíging panátiko ka sa pelíkula hanggáng lumabò ang mga matá. At kung palárin ka mang magíng artísta o direktór, matútuklásan mo, gáya ni Tony Falcon, ang líhim ng traduktór sa mga kopyadór.