Ang Páyo sa Éstranghéro

Roberto T. Añonuevo

“Ang kuwintás na háwak mo,” sásambitín sa iyó ni Francisco Roca, ang máalamát na kúra na mahílig dumakò sa bambáng, “iyán ba ay yarì sa mga butó ng dúgong?” Mapapáilíng ka, at kúkuyumín ang mga bútil. Mabábalisá ka sa tanóng, kung nagdárasál páloób sa saríli at hindî pálabás sa kaligíran; at káhit ikáw ay hindî matátandâan kung bákit nása iyóng pálad ang kung anóng bágay. “Palitán mo na iyáng háwak mo!” Sakâ iníabót niyá ang kay putîng rósaryo, na yarì sa mga butó, na áyon sa kúra’y katumbás ng dalawáng súpot ng dúkado. Warìng tinamàan ka ng sibát na lumálagós sa bátok o tiyán, ni walâng maítugón, hanggáng pumások sa pandiníg ang atúngal kung saán na makabúbulábog sa buhángin ng tangwáy. “Nakápipígil,” sambít pa ng kúra, “ang mga dinúrog na butó sa matindíng pagdúrugô. . . .” Tatangó ka na lámang, na párang siyá ang iyóng pinágpalàng médiko, at lalangóy sa iyóng guníguní ang isáng sírena, hanggáng gisíngin ka ng tapík sa balíkat. Iuúnat mo ang mga butó, at kikirót ang iyóng balágat at síngit. “Saán ka ba nágmulâ, ginoó?” Sásagutín mo siyá sa kumpás ng mga kamáy, at ang nangungúsap mong kílay at pamúmutlâ ay tútumbasán niya ng ibá pang salaysáy. “Isáng áraw, may Indiyó akóng nakíta na naghíhintáy ng dúgong,” aniyá nang maráhan, “doón sa gílid ng ílog.” Ikáw na kaniyáng kaharáp ay warìng lutáng na lutáng makáraáng itilápon ng buhawì, ngúnit magpápatúloy ang kúra sa kaniyáng íbig ibída. “Tuwíng hápon, nátuklasán ko, umaáhon ang dúgong sa pampáng, ang diyábolíkong nilaláng na may malalakíng súso ng dalaga, pára makípagtálik sa Indiyó!” Mapápangísi ang kúra, at ikáw na tumátanáw sa kaniyá ay tátamàan ng hindík at suklám. “Maniníwalà ka ba, ginoó, na ánim na buwán siláng nagsisíping? Kung hindî pa mangúngumpisál ang laláki, pagkáraáng hipùin ng Diyós ang kaniyáng pusò, parého siláng mahuhúlog sa ímpiyérno!” Hindî mo maáarók ang winikà ng kúra, ngúnit titiím sa iyó ang kaniyáng mga salitâ. “Kasínglakí ng gúya ang dúgong,” may pagmamáyabáng nitóng bigkás, “at ang lamán ay may lása ng tadyáng ng báka!” Mapapáluhà ka na lámang, at sa yungíb ng iyóng ulirát ay aáhon ang iyóng músa, na may kung anóng súgat sa dibdíb, hábang kuyóm mo nang mahigpít ang mga bútil ng kaniyáng alaála. “Huwág kang lalápit sa pampáng,” páyo ng kúra, “baká akítin ka ng dúgong at hindî na mulî pang makíta. . . .”