Hánapbúhay sa Patáy

Roberto T. Añonuevo

“Magugúnaw ang mundó, ngúnit lalagô pa ang négosyo!” Itó ang masakláp na birò na karaníwang ipinúpukól sa iyó ng mga dî-kakilála, at mapapáilíng ka na lámang na tíla nagdaáng multó hábang abalá sa trábaho. Hindî ka kailánman natínag, sapagkát sa iyóng pananáw, ang krématóryo ang pangwakás na pagtítiyák na ang katawáng taó ay magíging mumuntîng butó, na malímit putî ngúnit itím ang ilán kung mínsan, maráhil alinsúnod sa budhî at gátong, hanggáng magíng pínong alabók at isilíd sa úrna. Kapág may nagtanóng ng “Anó ang kaibhán ng dúyan sa libíngan?” ay sásagutín mo ng malutóng na “Walâ po!” sakâ ngingitî nang may pakikirámay sa sinúmang mapág-usisà o nagdádalámhatì. Kumíta na sa takílya ang asuwáng, zómbi, at drákula; at pára sa iyó’y ni walâng kurót ang mga itó úpang sindakín ka, túlad maráhil ng nadamá ni Baudelaire hábang nagbábasá ng mga walâng latóy na akdâng diyabóliko. Kumakáyod ka nang masiglá dáhil mahál at pinaháhalagahán ang tungkúlin; at kung matigátig ka man dáhil sa awà ay maráhil násulyapán mo sa bintanàng salamín ang mga náulilà na lumúluhà o humáhagulgól, at likás ang mágmalasákit, hábang ipinapások ang bangkáy sa kórtina ng apóy. Walâng dápat ikáhindík sa kamatáyan, sábi ngâ ni Epictetus, o kung hindî’y ibá ang magíging pagságap díto ni Socrates bágo lagukín ang láson, o ni Rizal bágo isátulâ ang pahimakás sa kolonísasyón. Panátag ka dáhil matagál nang tinanggáp ng loób mo na bahagì ang pagwáwakás úpang umandár ang síklo ng búhay, túlad ng paghíhiwaláy ng ípa at bigás nang sumílang ang sináing; o kayâ’y pára sa kaluwágan ng sangkátaúhan sa gitnâ ng digmâan at pándemya. Kung mabábagábag ka pa, maráhil sisikíp ang mga mórge, mababálam ang négosyo, at tataás ang implasyón kasabáy ng pátong-pátong na ataúl. Sapagkát natítigátig ka hindî dáhil sa multó ng bangkáy, o sa guníguníng lagím na dáratíng, o sa násaksiháng madugông pangyayári, bagkús sa tagláy na mga pananáw hinggil doon, kung híhiramín ang dilà ng pílosópo. Madalîng maninghál o manísi o manlibak, wikà ngâ, kung walâ kang alám sa tinamóng kamalásan ng bangkáy na buông íngat na pinagsísilbihán ng krématóryo ngayón; at kung sakalì’t may alám ka ngâ, maráhil ay itútuwíd ang saríli at hihingî pa ng paúmanhín sa sinúmang naságasàan ng iyóng dilà at préhuwisyó. At kung ganáp nang natamó ang karunúngan hinggíl sa pag-íral, walâ kang sísisíhin o sísinghalán o lílibakín, nang lantáran o palihím, káhit tumingín mulî sa salamín. Umuwî ka man sa báhay ay magaán ang pakíramdám; sapagkát pára sa iyó’y trábaho ang lahát—na marangál at propésyonál kung tútuusín—at dápat lámang na nakápuwésto sa isáng tumpák na pagságap, sa angkóp na pagsípat.