Pangáral sa Isáng Sísiw

Roberto T. Añonuevo

Matútuklasán mo, isáng áraw, kung paáno magíng ítik na iníwan ng kaniyáng káwan, ang ítik na ánimo’y iikâ-ikâ, ngawâ nang ngawâ ngúnit hindî makákampáy ni makagápang, sapagkát palapít nang palapít ang wakás ng pananáhan sa Ílog ng Malabánan. Ang kánang kamáy mo’y nagkusà nang gawín ang mga pángseremónyang tungkúlin: makipagpúlong sa matátapát, natítiráng kawaní, o kayâ’y dumaló sa mga pigíng úpang mag-íwan ng hulíng habílin o pangitàín sa mga trópang bantáy-salákay. Nagpulásan kung saán-saán ang mga dáti mong kabalíkat, na ang karamíhan ay nangibáng-báyan at nagbágo ng pangálan kung hindî man nagpalít ng kúlay ng pananálig pagkáraáng mangúmpisál at magtíka sa kinasangkútang eskándalo. Kung maglálakád ka nang mag-isá sa abenída, maráhil púpukulín ka ng matatálas na tingín, na ikáwawásak ng maringál mong damít at sápatos, at tatagós ang talím hanggáng kaloób-loóbang banyagà sa anumáng bakás ng budhî, bágo mo mamaláyang may isáng támbay na dáting ipinátokháng mo ngúnit máhimalâng nakáligtás ang sasapák sa iyó, pasabúnot kang hihiláhin doon sa damuhán at itátalì sa likód ng tráysikel, sakâ kakaládkarín paikót nang siyám na úlit sa baranggáy pára tunghayán ng táumbáyang sinindák mo sa baríl at batás. Pumikít ka man ay warìng nakátakdâ ang ulán ng mga káso na magbíbigáy ng sakít ng úlo sa mga hinírang mong mahístrado. Naniníwalà ka, na dáhil sa útang na loób, pósibleng hindî ka salingín ng hukúman, na utúsan man ang púlisya úpang dakpín ka’y hindî rin tátalimà sa batás, at lahát ng hátol ay papánig sa iyóng palusót at kasínungalíngan. Maráhang sasagì sa iyóng útak ang tagpông naligáw ka sa paléngke at inúusisà ng isáng matadéro na kung tawágin ay si Horatio: “Alám mo ba kung anó ang Tóro at ang Óso at ang Piláy na Páto?” Ngúnit bágo pa man makapágsalitâ’y sasálubúngin ka agád ng laksâng plákard ng mga anákpáwis—ipamúmukhâ sa iyó ang kulimbát ng iyóng mga kasáma’t kaibígan may bagyó ma’t may sálot, ang pámbihiràng digmâan sa pamámagítan ng própagánda’t káutusán, ang pamímigáy sa dáyo ng pamánang lupâín at karágatán, ang plátapórmang ang tangìng katupáran ay paggantí sa iyóng mga kóntrapélo o krítiko, ang saíd na kabáng-yáman na kung may líhim man ay listáhan ng útang at umáalingásaw mong kábulukán. Maráramdamán mo kung paáno pahagíngan ng mga bála o bóla, at ang madlâ’y pára bang nanónoód sa hardín ng mga bangkáy, nagsisípalakpák at háyop kung manlibák, na warìng íbig gumantí makáraáng magoyò silá ng isáng butangérong polítiko. Magréretíro ka sa kung saáng liblíb na bundók, hihingî ng isá pang pabór mulâ sa itínalagáng Anák ng Maykúpal kung hindî man Anák ng Maykapál, pára págalingín ka at mulîng manumbálik ang lakás, nang makáupô mínsan pa, sa ginintûáng inidóro. Ngúnit dáhil isá ka nang baldádo, wikà ngâ, na walâng saysáy káhit itím ang balahíbo at itím ang butó, mangangárap ka na ang isáng anák o apó mo ay pápalít sa iyóng tróno, úpang hindî ka na hántingín pa ng mga ásintádong gérero, naníniráhan man silá doón sa métabérso. Ngayón pa lámang, mágsimulâ nang magpákapál ng mukhâ, na warìng ni hindî makabásag-pinggán.