Ikálabíngsiyám na Aralín

Roberto T. Añonuevo

Ang panahón ang magbúbunsód sa bangkâng pangulóng, at walâng subáskong makápipígil úpang mákilála ang kaloóban mo’t hulagwáy.  “Ang túbig ma’y malálim,/ malilírip kung libdín/. . . .Pápaláot ka mulî bágo yumáo nang dilát sa tigáng na lupâín; mag-íisíp kung paáno lumútang o lumangóy sa gitnâ ng bugháw o pangláw; at kung katabí mo si Schopenhauer—ang timonéro—ipápanukalà niyáng ang katotohánan ng bosadór ay nása pagsísid sa budhî at ang pasípikó ang répresentasyón ng láwak o dálom na hindî káya ng buslô at búlos ngúnit maitátansî sa guníguní, halimbawà, ng isáng tagá-Polillo. Makíkilála mo ang mga aryadór—walâ ni singsíng o pulséras o híkaw—na kung maglátag ng lambát samantálang sumísipà ang mákiná ay katumbás ng masagánang pigíng ng buông báyan at magpapásiglá sa kalakalán ng ibáyo. Túturûan ka niláng limútin ang saríli, maghintáy ng tumpák na sandalî, magpalútang-lútang na bóya sa pag-íisá, o mánanghalìan sa lílim ng trapál, at magtuón sa Dakilàng Isdâ. Mga palapà ng bulí’y sásayáw sa iyóng balintatáw—kúlang na lámang na gayáhin mo ang mga tambákol, mahì-mahì, at gulyásan na pawàng náligáw sa páyaw at hindî makáiíwas kumagát sa tuksó ng pamiwás. Anó ang itinátagò ng álon úpang ilaráwan nang pábaligtád ang árkitektúra ng págang at éstruktúra ng salábay? Hindî ba itó ang súbmarínong kasiyáhan, bagamán nakasísindák sa únang tingín? Matútunugán ng buông katawán mo ang pánsamantaláng espásyo, na sa lábis na lamíg ay nagpapákalmá ng butó’t lamán, at tíla pakíkiníg kung hindî man pagninílay sa limáng tínig ng madrigál. Ngúnit dáhil walá itóng pagdamá sa iyó o sa kápuwâ mo, bagkús nakapágdudúlot pa minsán ng nakatútulíg na habágat at dalúyong kapág ikinúkublí ang pagkáligálig, o kayâ’y pangúngulilà pagtingalâ sa talampád ng mga talà, kinákailángan ang kamalayán—túngo sa burhíng magalíng. Ang burhíng magalíng, sa wikà ng timonérong Schopenhauer, ang ináasáhang galák ng pamayánang sumásalúbong sa pag-uwî ng pangulóng na namúmuwalán sa isdâ; ang tagumpáy ng lambát at kabísig na makápagpápalayà sa kagutúman ng líbo-líbong bibíg na umaása sa biyayà ng láot; at ang paghuhúgas ng kataúhan sa espíritu ng sariwàng lambanóg o tubâ. Mapápawì káhit ang anumáng kirót at pagkábató ng pagkatáo sa yugtông magbalík ka kapíling ang buông trópa ng mga magdáragát, at kung sakalì’t mamálakáya ka mulî ng mga talinghagà kung saáng lupálop mulâ sa iyóng panahón, magíng tapát sa mga mithî at magíng tapát sa budhî, na umáaryá sa unibersál na síning ng masantíng at magalíng.