Ikaápatnapû’t dalawáng Aralín: Ang Kolaborasyón

Roberto T. Añonuevo

Túlad ng ibáng manlálakbáy, malíligáw ka rin sa sámot na palíhang pámpanitikán nang matuklás ang saríling tínig na laán sa iyóng músa at minámahál. Makíkiníg ka sa báwat ipukól na salitâ ng mga panelísta, at aápaw sa iyóng dibdíb ang paghangà at panánabík. “Himúkin ang lahát sa proyéktong unibersál,” sambít ng lawreádong manunulát sa isáng intérnasyonál na talakayán, “ang últimong hakbáng ng panulâan!” Sásambúlat ang palakpákan at hiyáwan sa buông bulwágan, at ikáw na matamáng nagmámasíd sa isáng tabí ay mapapáigtád, sakâ sásapól sa pusò ang gayóng paníniwalà—na warìng úrong-súlong na paglunók sa katotohánan kung hindî man kabulastugán—samantálang inaágaw ka ng guníguní mo pabalík sa Daigdíg ng Tralalá.

“Mabúbuô ang pinakáabánseng tulâ,” maángas na pahayág ng kalbóng tagapágsalitâ, “alinsúnod sa álfanumérikong átas at hulà ng Karunúngang Artipisyál, sa kolaborasyón ng ibá’t ibáng sektór, na ang sektór A ay mag-áambág ng másalimuót na bangháy sa sektór B; ang sektór B ay magháhandóg ng serbísyong mekániká, gáya ng pámbihiràng talâsalitâan at ékstra-terestriyál na páhiwátig, sa sektór C; ang sektór C ay magsusúlong ng kumbénsiyonál na intrumentasyón at kómikong ilustrasyón sa sektór D; ang sektór D ay magpápanukalà ng mga hakbáng na makábubúti umanóng sundín, gáya ng arkitektónikóng balangkás ng ideolohíya at sikodélikong hímig na hindî lámang pakíkinabángan ng sektór E, bagkús ng ibá pang sektór; ang sektór E ay magbúbukás ng sopístikádong nétwork ng produksiyón, pálimbágan at merkádo, na hindî lámang ikasísiyá ng sektór F, bagkús áalingawngáw hanggáng umabót sa pagpigâ ng pinakámaínam na kalidád ng X, Y, Z na pawàng maglúluwál ng eksótikong tulâ, na katanggáp-tanggáp sa alpabéto ng kasarìán, at kapaná-panabík hulàan ang resúlta gáya sa lótto at iskór sa básketbol. . . . Ang makatà, sa hangád nitóng pakinabángan ang tulâ na magíng legál at hánapbúhay, ay dî-makátatákas sumúlat nang may bisyón ng direktór, iskripráyter, potógrapo, at aktór, bukód sa láging nakátuón ang ísip bílang promotór, manédyer, at ahénteng magpapátabò sa takílya. Ang tagumpáy ng tulâ, kung gayón ay hindî na lámang pag-áarì ng makatà, sápagkát nakátakdâ ang sanlíbo’t isáng rebisyón alinsúnod sa panghíhimások ng mga dalúbhasà, publisísta, panátiko, anunsiyánte, at mirón. Itó ay pag-áarì din ni Síri at ng bodéga ng mga míto at kasaysáyan, at konstelasyón ng maramiháng úlo at salimbáyang naratíbo, tawágin man itóng bayaniháng selestiyál. Ang makatà ay hindî na bastá makatà bagkús pinághalòng alkimísta, konduktór, at barísta ng mga talinghagà, ánimo’y alagád ni Mídas na úpang patúloy na manaíg at magkamál ng salapî at manatíli ang gahúm ay kinákailángang magtagláy ng pihíkang panlása kung hindî man paghipò at pagtanáw na walâng kapáris bílang pábriká ng Alfapoétika. Ang tulâ sa bandáng hulí ay hindî na rin magkákasiyá sa orihinál nitóng puwésto at pagkakákilála, gáya ng sonéto at ghazál, sápagkát itó ay may eléktrisidád at tumátanggí sa tagurî na kung bábasáhin mo nang malakás ay kúkuryénte sa iyóng ísip at bayág!”

Kúkusutín mo ang iyóng paningín, sakâ itátanóng sa saríli kung ikáw ngâ ay buháy pa o patáy.