May-akda: Roberto Añonuevo

Pagkanegro, ni James Emanuel

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Negritude,” ni James Emanuel ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagkanegro

Itim ang unang pakò na aking niyapakan;
Itim ang kamay na pumawi sa aking luha.
Itim ang unang matandang aking napansin;
Itim ang pamatok ng kaniyang mga taon.

Itim ang naghihintay sa pook ng karimlan;
Itim ang sahig na kinalugmukan ng mga siga.
Itim ang kuwentong tigmak sa pighati;
Itim ang kapatiran ng mga pagdurusa.

Itim ang tahimik na pintong yari sa bakal;
Itim ang landas ng dumarako sa hulihan.
Itim ang paglikô sa paglipas ng mga taon;
Itim ang mga talaarawan ng isipan.

Itim ang mga kamao ni Gabriel Prosser;
Itim ang lastag na dibdib ng Manlalakbay.
Itim ang patay na ina ng batang mag-aaral;
Itim ang batang namumukod sa iba pa.

Itim ang paggaralgal ng isang motor;
Itim ang tapak kapag naging berde ang ilaw.
Itim ang bukbuking papel ng nakaraang taon;
Itim ang ulong-balitang hindi pa nababása.

Itim ang pasaning magiting na inihihimig;
Itim ang krus na pawis sa pagbangon ng bayan.
Itim ang batang kilala ang kaniyang mga bayani;
Itim ang paraan ng pagyao ng bayang bayani.

Stop weaponizing the law. No to Chinese invasion. Yes to people power. Yes to human rights. Yes to humanity!

 

Advertisements

Sa isang kabataan, ni Nancy Morejón

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “A un muchacho,” ni Nancy Morejón ng Cuba
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa isang kabataan

Habang unti-unting lumalatag
ang dapithapon,
umahon ang kaniyang likod
na taglay ang bulâ ng alon at taog.

Kinuha ko ang itim niyang mga mata,
gaya ng batotoy sa gulaman ng pasipiko.

Kinuha ko ang maninipis niyang labi,
gaya ng asín na nadarang sa buhangin.

Sa wakas, kinuha ko ang balbasin niyang
babà na kumislap sa sinag ng araw.

Isang kabataan ng mundong gaya ko:
ang mga awit ng bibliya
ang humubog sa kaniyang mga binti,
bukong-bukong, at ubas ng kasarian.
Mga himig na tigmak sa ulan ang umagos
sa kaniyang bibig na bumilibid sa amin,
na tunay na pagmamahal,
gaya ng mga magdaragat na naglalayag
sa walang katiyakang karagatan.

Nabubuhay ako sa kaniyang mga yakap.
Ibig kong mamatay sa matipuno niyang bisig,
gaya ng isang nalulunod na kanawáy.

Ang araw ng liwanag, ni Bjørnstjerne Bjørnson

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Bjørnstjerne Bjørnson ng Norway
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Araw ng Liwanag

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Gumalà ako sa kahuyan, humiga sa damuhán,
At sa duyan ng kaluguran ay nagpabíling-bíling;
Ngunit laksa ang langgam, nangangagat ang mga lamok,
Mabagsik ang mga niknik, at putakti’y nag-aamok.

“Mahal ko, gusto mo bang magliwaliw ngayong maganda
ang araw?” ani inang nasa hagdan at kumakanta.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Sumapit ako sa párang, humilata sa damuhan,
At inawit ang ibinulong sa akin ng damdamin;
Gumapang ang ulupong na sandipa ang habà,
Nagbilad sa araw, at tumakbo ako nang magitlâ.

Sa ganitong araw, puwedeng magyapak, ani ina,
Habang hinuhubad niya ang medyas sa mga paa.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Kinalag ko ang tali’t humilata ako sa paráw
At masayang nagpaanod saka biglang napahimbing;
Ngunit nakapapasò ang sinag, sunog ang ilong ko,
Ayoko na, dadaong na ako sa pasigan dito!

“Ito ang panahon para mangalaykay,” ani ina’t
Isinudsod ang kalaykay sa dayami ng mandalá.

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Umakyat ako sa puno’t naglaro nang walang humpay,
At ang malamig na simoy ang nagpakalma sa akin.
Ngunit nangalaglag ang mga uod sa aking batok,
Napalundag ako’t humiyaw: “Yawang umiindayog!”

“Kung hindi malilinis ang mga baka,” ani inang
nakatitig sa buról, “huwag umasang lilinis pa.”

Iyon ang pinakamarikit na liwanag ng araw,
Ang baláy at bakuran ay ni hindi ako mapigil;
Nagtungo ako sa talón, naglaro kahit maginaw,
At natamo ang kapanatagan sa angking damdamin.
Nakita ako ng sinag-araw nang nalunod at yumao—
Ikaw ang kumatha ng awit na ito’t hindi ako.

“Tatlong maliwanag na araw na lamang,” ani ina,
“at lahat ay handa na,” at inayos ang aking kama.

Abiku, ni Wole Soyinka

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Abiku,” ni Wole Soyinka ng Nigeria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Abiku

Batang lagalag. Ang parehong batang namatay at paulit-ulit nabubuhay upang  salantain ang ina. —Paniniwalang Yoruba

Walang saysay ang mga borloloy na galáng ninyo
Na paikid na gumagayuma sa aking mga paa;
Ako si Abiku, na nanánambítan sa una
At paulit-ulit na pagkakataon.

Dapat bang itangis ang mga kambing at báka
Kapalit ng langis ng niyog at inihasik na abo?
Hindi nagpapasibol ng agimat ang mga ube
Upang tabunan ang mga galamay ni Abiku.

Kapag sinunog ang balát ng isang susô’t
Pinatalas ang nagbabagang piraso, sakâ itinatak
Nang mariin sa aking dibdib, dapat batid na ninyo
Kung muling nanánawágan sa inyo si Abiku.

Ako ang ngipin ng tapilak, na kumalag-kalag
Sa palaisipan ng palmera. Tandaan ninyo ito:
Ihukay pa ako nang malalim na malalim
Tungo sa namamagang paa ng bathala.

Minsan at sa paulit-ulit na yugto, di ako tumatanda
Bagaman nákasusuká na, at kapag ibinuhos ninyo
Ang tagay sa anito, bawat hintuturo’y tinatangay
Ako malapit sa aking pinanggalingan, sa pook

Na tigmak ang lupain sa luha ng pagdadalamhati.
Hinihigop ng puting hamog ang mga tigmamanok,
Kinakaibigan ng gabi ang gagamba’t binibihag
Ang mga gamugamo sa mga bulâ ng tuba.

Gabi na, at sinisipsip ni Abiku ang natitirang langis
Sa mga tinghoy. Mga ina! Ako ang nanánawágang
Ulupong na pumupulupot sa inyong mga pintuan
At tumitilaok bago ang pagpaslang.

Ang pinakahinog na prutas ang pinakamalungkot
Na aking ginagapang. Ang init ay nakasusulasok.
Sa katahimikan ng mga sápot, umungol si Abiku,
At inihugis ang mga tumpok mula sa pulá ng itlog.

Stop weaponizing the law. Stop militarizing the bureaucracy. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights. Yes to humanity!

Sa Uxmal, ni Octavio Paz

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “En Uxmal,” ni Octavio Paz ng Mexico
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa Uxmal

1.  ANG BATO NG MGA ARAW

Araw ang oras;
Oras: araw ng bato;
Ang bato’y dugo.

2. TANGHALING-TAPAT

Dilát ang sinag.
Basyong minuto’ng oras.
Ibon sa eyre.

3. HÁPON

Pusyaw ang sinag,
Mga haligi’y gising,
Sayaw na pirmi.

4. GANAP NA ARAW

Bakát ang oras:
Di man kíta ang ibon,
Kulay ang awit.

5. MGA GINTONG KUSING

Ang ulan, sumasayaw, mahaba ang buhok,
May mga galáng ng kidlat ang bukong-bukong,
Ay lumusong sa saliw ng mga kalatong:
Dumilat ang mais, at marahang lumusog.

6. ANG AHAS NA UKIT SA MOOG
Huminga, nanginig, umalon ang moog sa araw
Ang fatek na buháy na kabiyak ng kalangitan:
Tinungga ng tao ang araw, ang tubig, ang lupa.
At lahat ng búhay ay taglay ng ahas na gigíl
Sa ulong sakmal-sakmal ng kaniyang mga pangil:
Lumalamon ng dugo’t tao ang mga bathala.

Hayaang Maganap, ni Faiz Ahmad Faiz

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tulang Urdu ni Faiz Ahmad Faiz ng Pakistan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,
batay sa bersiyong Ingles ni Sain Sucha

Hayaang Maganap

Kung ang habagat ngayong araw sa hardin ng gunita
ay ibig magkalát ng mga talulot, hayaang maganap.
Kung ibig ng kirot—na tulóg sa hukay ng nakalipas—
na muling pumutók at umantak, hayaang maganap.
Bagaman umaasta kang estranghera’y ano ngayon?
Halika’t maglaan ng oras, mag-usap nang magkaharap.

Kung palaring magtagpo muli tayo, pagkaraan nito’y
magiging marubdob ang pakiramdam ng pagkawala.
Ang palitan ng ilang salita sa pagitan nating dalawa
ay magpapalawig ng kalabuan ng di-mausal na salita.
Di huhugot ng anumang pangako ang sinuman sa atin,
ni tatalakayin ang gaya ng katapatan o pang-aapi.

Kung ang aking mga mata’y lapitan ka nang may luha,
upang hugasan ang naipong alikabok ng nakaraan,
maaari kang tumugon, o piliing ganap na manahimik.
At ang mga salitang nagtutulak na umiwas ng tingin
ay maaari mong tugunin, o kaya’y ibiging palampasin.

Mga Tagapulô, ni Nora Nadjarian

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Islanders,” ni Nora Nadjarian ng Cyprus
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Tagapulô

Lumaki silang pinanonood ang lipad ng kanaway na nakasasaboy ng asin,
ang panganorin, at ang ngitngit ng alon. Sa umaga, hinintay nila ang mga barko.

Tuwing gabi, kapag ang daigdig ay mahimbing na natutulog,
naglalakad sila patungo sa dagat. Tila iyon pagpasok sa kanilang nakalipas.
Naglalaho muna ang kanilang mga paa, pagdaka’y mga hita, leeg, at labì.

Ibig nilang isipin na sa kung saang malalim na karimlan
ay maaarok nila ang kanilang simula, na mapagiginhawa sila sa wakas.

aw

Sinta, ni Paul Éluard

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “L’Amoureuse,” ni Paul Éluard ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sinta

Nakatindig siya sa aking mga pilik,
At ang buhok niya ang aking buhok;
Taglay niya ang hugis ng kamay ko,
At ang kulay ng aking paningin;
Pumapaloob siya sa aking anino
Gaya ng bato sa lilim ng langit.
Palaging bukád ang kaniyang mata
At hindi niya ako pinahihimbing.
Umaga kung siya’y managimpan
At nilulusaw ang mga araw;
Pinátatáwa kundi pináiiyák niya ako,
At sumasatsat, kahit walang saysay.

Parabula ni Juan Wika, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Parabula ni Juan Wika

Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo

Wika ang limitasyon ng ating guniguni, kaisipan, lunggati. Nililinang natin ang wika, aminin man natin o hindi, sapagkat dumadako tayo sa dulo ng ating lansangan, ang lansangang inaakala nating magbubunyag ng daigdig, ngunit ang totoo’y putol na riles, o bangkay na naglalakad ngunit pipi, ang sumasalubong sa atin. Nananaginip tayo sa wika, at ngayon, sumasarap ang pagkain dahil sa wika, tumatangkad tayo sa wika, kumikinis ang kutis sa wika, bumabango ang ating hininga sa wika, at naiiwan ang halimuyak sa ating mga damit at singit dahil sa wika. Sumisikat tayo dahil sa wika, lumalakas tayo dahil sa wika, at yumayaman tayo sa utang o pautang dahil sa wika. Makasasakay tayo sa motorsiklo o submarino dahil sa wika, at makalilipad gaya ni Darna dahil sa wika. Subalit sa oras na masalubong natin ang ibang nilalang na bigo tayong maunawaan, at tumatangging umunawa sa atin, at nagggigiit na sila lámang ang may monopolyo ng alpabeto at alpabeto ng kasarian, umuuwi tayong dungo at tulala sapagkat minsan pa’y nalinlang sa kontrata, ninakawan ng titulo ng lupa at titulo sa propesyon, o kaya’y hinahagad ng batas sa ngalan ng seguridad at kaunlaran. Sapagkat ang wika ay hindi na atin; ang wika ay nagmumula sa apat na panig at hatid ng mga banyagang simoy. Nasisinghot natin ang simoy na ito na taglay ang awiwit ng mga barkong sakay ang tone-toneladang produkto at serbisyo, armado ng tratado at negosyanteng politiko, at kung ang mga ito rin ang alagad ng wika, ang wikang ito—na kinakanaw sa ating gunam at isinusuka ng ating puso—ang magpapahiwatig ng limitasyon sa pagbubuo ng sarili at milyon-milyong sarili, tawagin man itong katutubo, tawagin man itong Filipino.