May-akda: Roberto Añonuevo

Sa Labas, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Sa Labas

Roberto T. Añonuevo

Ang lumbay ay eskaparate ng mga segunda manong
Sapatos, na maaaring pagpapahalaga kay Imelda
Marcos o Yao Ming, ngunit hindi kailanman ruta
Ng Ang Tibay sa lumang museo ng mga sapatero.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . O iyon ang hinala mong tumatamà.

Bawat pares ay talaan ng mga pakikipagsapalaran;
At bawat destinasyon ay piling kúlay balát tahî taták
Sa alaala, na posibleng nagmula sa mga gasgas
na karanasang hango sa ibayong-dagat o pabrika,
ngunit hindi kailanman mahahalata ng pandama.

Kontaminado ng alikabok, ang salansan ng sapatos
Ay maaaring tumakbo palayo sa pananagutan o rali;
Tumadyak sa mga busabos o sumipa sa isang bola;
Umiwas sa di-mapigil na panlulumo o panlalamig;
Hinubad dahil sa tuwa at ipinamigay sa kaawa-awa;
Ipinukol sa kinamumuhiang politiko o bagamundo;
Itinapon ng mga baldado at pilay sa basurahan;
Sinagip bago lumutong mula sa resiklong regalo;
Nagbabalatkayo na orihinal at puslit sa adwana;
At ngayon ay naririto para gampanan ang kambal
na papel na uso-at-laos:
Ang replika ng prestihiyo at artefakto ng kalabisan.

. . . . . . . . . . . . . . .Sapagkat ukay-ukay din ang lungkot
Na naghuhunos na lugod kapag napasakamay
Ng sinumang lumaki nang nakayapak, o tumanda
Para sumaksi sa taas at lagitik ng mga takong;
O nakatagpo ng sinumang muling nakatindig
at nakalakad matapos maratay nang napakatagal.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Himala, hindi man himala?

Tatanawin ang eskaparate sa laki at lapad ng paa,
O sa kalidad ng goma o gaan o katad o disenyo,
alinsunod sa presyo na maididikta ng merkado.
Sakali’t isukat sa haraya ang pinili sa mga displey
ay asahan mong ipagpapalit ang ipon at ang hiya
ituring mang tulak ng dibdib dahil kabig ang bibig.

Ang eskaparate ay iba’t ibang panahon ng lakad
ngunit makakalap ang mga bakás sa mga ngalan
ng estetikong silbi at inaakalang pangangailangan:
Kumakaway ang lumbay nito sa likod ng salamin;
Kumakaway, at ang ganti mo ay pag-iling-iling.

Hindi ba ang salamin ay humihikab ding sapatos
Tuwing ihahakbang?

Marahil, o kung hindi’y ngumangangá sa pagod.

Ang lumbay ay eskaparate ng mga segunda manong
Sapatos sapagkat may katwiran ang isang kuripot
Ngunit malayaw,
Sapagkat may katwiran ang pagtitipid at basura
Sapagkat may bago na sasabihing pangmayamang

Kagila-gilalas ang landas na minsan pa’y pipiliin mong
Talikdan.

Advertisements

Wakas ng Tag-araw, ni Günter Eich

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ende eines Sommers,” ni Günter Eich ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Wakas ng Tag-araw

Walang ibig mamuhay nang malayo sa lilim ng mga puno!

Mapalad na tayo, at naging mortal silang nilalang!

Pinipitas ang mga peras, tumitingkad ang sirwelas
Habang dumadagit ang oras sa ilalim ng tulay.
Ibinahagi ko ang panlulumo sa kawan ng ibong patimog.

Panatag nilang sinukat ang kanilang bahagi sa eternidad.
Ang kanilang ruta
Ay lumitaw bilang madilim na pagpipilit sa kayabungan.
Ang pumapagaspas na mga pakpak ay kumulay sa bunga.

Kailangan nating magtiyaga.
Mauunawaan balang araw ang sulat-sa-langit ng mga ibon.
Hindi mo ba nalalasahan ang tansong kusing sa ilalim ng dila?

Prometheus, ni Johann Wolfgang von Goethe

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Prometheus,” ni Johann Wolfgang von Goethe ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Prometheus

Takpan sa makakapal na dagim
Ang iyong langit, O Zeus!
At gaya ng paslit
Na pumipigtal ng mga dawag,
Magsanay sa mga roble at tuktok
Ng mga bundok
Kailangan mo pa ring lisanin
Ang aking mundo na buong-buo,
At ang aking munting kubol
Na hindi mo naman itinayo,
At ang aking dapugan
Na ang naglalagablab na init
Ay sadyang kinaiinggitan mo.

Wala na akong alam na hihigit pa
Na kasuklam-suklam sa balát ng lupa
Kundi kayong mga bathala!
Masinop mong pinakakain
Ang iyong dakilang kamahalan
Mula sa mga buwis ng sakripisyo
At hininga ng panalangin
At magdurusa sa kakulangan
Ngunit hindi sa mga bata at pulubi,
O sa mga kaawa-awang hangal!

Minsan, noong bata pa ako’y
Hindi ko alam kung saan susuling,
Tumingala ako sa araw, na tila ba
May taingang makikinig sa hinaing,
Na may pusong gaya sa akin
Na mahahabag sa mga inaapi.

Sino ang tumulong sa akin
Laban sa kahambugan ng mga Titan?
Sino ang sumaklolo sa akin
Mula sa kamatayan, sa kaalipnan?
Hindi ba ang banal at nagniningning
Kong puso ang gumanap ng lahat
Kahit ni walang isang tumulong?
At hindi ba ang musmos at mabuti
Na nandaya ang nagpasalamat
Dahil sa pagkupkop sa kaniya,
Dahil natutulog ang nasa kaitaasan?

Magpupugay ako sa iyo? Para ano pa?
Pinagaan mo ba kahit minsan
Ang pasaning hinagpis ng tao?
Pinahimasmasan mo ba kahit minsan
Ang sindak na taglay ng mga luha ng tao?
Hindi ba ang omnipotenteng Panahon
Ang pumanday sa aking pagkatao,
At ang walang hanggahang Kapalaran
Ang kapuwa natin mga panginoon?

O naiisip mo rin ba marahil
Na kailangan kong kapootan itong buhay,
Tumakas tungo sa mga disyerto
Dahil hindi lahat ng sumisibol
Na pangarap ay ganap na nahihinog?

Narito akong nakaupo, hinuhubog
Ang mga tao mula sa aking hulagway—
Isang lahing kahawig ko:
Ang magdusa, ang tumangis,
Ang magsaya, ang magdiwang
Dahil ni minsan ay hindi ka pinakinggan
Tulad ko!
(1773)

Pamagat: Prometheus Bound. Artist: Frans Snyders. 1618.  Oleo sa kambas.Taas: 242.6 cm (95.5 ″); Lapad: 209.5 cm (82.4 ″) Museo: Philadelphia Museum of Art

Arawang Pitak, ni João Cabral de Melo Neto

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Espaço jornal,” ni João Cabral de Melo Neto ng Brazil
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Arawang Pitak

Sa arawang pitak,
nilulunok ng anino ang kahel at ang kahel ay lulundag sa ilog, na hindi talaga ilog,
bagkus dagat na umaapaw sa aking mga mata.

Sa arawang pitak
na bunga ng orasan, nakikita ko ang mga kamay
hindi mga salita; napanaginip kagabi ang babae, at napasaakin ang babae at isda.

Sa arawang pitak,
nalilimot ko ang bahay at dagat
nauupos ang gana ko’t gunita. Walang silbing nagpapatiwakal ako sa arawang pitak.

Pagtitika sa anumang pagyao, ni Jorge Luis Borges

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Remordimiento por cualquier defuncion,” ni Jorge Luis Borges ng Argentina
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Pagtitika sa anumang pagyao

Malaya sa ating taglay na gunita at sa pag-asa—
walang hanggan, abstrakto, halos hinaharap—
ang patay ay hindi patay: ito ay ang kamatayan.
Gaya ng Bathala ng mga mistiko,
na anila’y kabaligtaran ang mga ipinapahayag,
ang patay saanman ay wala kundi pagkawasak
at kawalan ng mundo. Ninakawan natin ito ng lahat,
at ni hindi nag-iwan ng isang kulay o isang pantig:
heto ang bakurang tinanggihang pukulin ng tanaw,
ang landas na inililigaw ang taglay na pag-asa.
Kahit ang iniisip natin ay maaaring iniisip din nito;
pinagsasaluhan natin, gaya ng mga magnanakaw,
ang kagila-gilalas na yaman ng mga gabi at araw.

Ukit sa Puntod, ni Jorge Luis Borges

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Inscripcion sepulcral,” ni Jorge Luis Borges ng Argentina
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ukit sa Puntod

Para kay Koronel Isidoro Suárez, ang aking lelong

Lumampas sa Andes ang kaniyang katapangan.
Nakihamok siya laban sa mga bundok at hukbo.
Kapangahasan ang gawi ng kaniyang espada.
Ganap niyang winakasan sa Junín ang bakbakan
at itinigis sa mga sibat ng Perú ang dugong Español.
Itinala niya ang listahan ng pambihirang tagumpay
sa prosang mahigpit gaya ng pandigmang trumpeta.
Yumao siyang bilanggo sa kay lupit na destiyero.
Heto siya ngayon—isang kuyom na abo at dakila.

Mito, ni José Antonio Ramos Sucre

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Mito,” ni José Antonio Ramos Sucre ng Venezuela
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mito

Batid ng hari ang mga pag-aaklas at kaguluhang ginatungan ng pagkadismaya sa buong kabisera. Sa bawat hakbang niya’y sumasalubong ang mensahero ng madidilim na pangitain. Nagpasimuno siya ng nakagugulat na diyalogo hinggil sa isang malabong balita.
. . . . . . .Pumasok sa guniguni ng soberano ang pagkawasak ng sonang mataba ang lupain at ang pagkalipol ng mga magsasaka nito. Isang ilahas na tribu ang nakasilip ng pagkakataon nang mabulabog ang kaharian, at sinakop yaon sa pamamagitan ng mga karitong kargado ng mga karit. Ang ilang walanghiyang mangkukulam, na tagapayo ng mga barbarong pinuno, ay pabulalas na inihayag ang kanilang mga hula sa gitna ng nagliliparang alipato ng siga. Sa hihip ng maalinsangang simoy, ang duguang araw ay umahon mula sa mainit na nayon.
. . . . . . .Inilipat ng mga lalaki ng ilahas na tribu ang ilang tolda na yari sa balát na isinakay sa kanilang mga despiguradong aso, na uhaw sa dugo, at sumiping sa piling ng kanilang mga babae, nang panatag at magaan, sa loob ng mga yungib na pinagsanayan. Inilaan nila ang mga tolda para sa kanilang mga hepe.
. . . . . . .Bigong sinangguni ng hari ang hanay ng matatandang kapitan hinggil sa lunas sa estado, ang hiwatig ng balbas na pontipikal, at ang mapipiga sa maiikling usapan.
. . . . . . .Ang prinsipe, na kaniyang anak, ay sumabat upang sumingit sa konseho, na pinangibabawan ng nakaririnding katahimikan. Umimbento siya ng maginhawang pamamaraan at nagmungkahi sa kanila ng madaling diskurso. Taglay niya ang makapangyarihang diwain at mapagsalbang pandiwa. Nilisan niya ang pangkat ng mga nagugulumihanan.
. . . . . . .Sumuko sa usapan ang mga beterano, at umasa at sumunod sa kaniyang mga utos. Ang presensiya ng kabataan ay sumupil sa urong-sulong na tagumpay, at ibinuwal ang mga pakana ng mga rebelde.
. . . . . . .Hinarap ng bayani ang panganib sa tulong ng masilakbong madla. Noong araw na magbalik siya, inihimig ng maririkit na babae, mula sa asotea ng mga palasyo ng kabisera, ang awit ng sinaunang sekular na pumupuri sa bahaghari.

Mga buhok ng mga bata, ni Gabriela Mistral

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Los cabellos de los niños,” ni Gabriela Mistral ng Chile
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Mga Buhok ng mga Bata

Malalambot na buhok, buhok na taglay ang lahat ng kalambutan ng daigdig: kung wala kayo sa aking kandungan, anong seda ang aking kalulugdan? Kay tamis ang paglipas ng araw dahil sa gayong seda, kay tamis ang pagkain, kay tamis ang antigong pighati, kahit sa ilang oras na dumulas yaon sa pagitan ng mga kamay.

. . . . . . .Idampi yaon sa aking pisngi; ipaikid-ikid yaon, gaya ng mga bulaklak, sa aking kandungan; hayaang itirintas ko iyon upang pabawahin ang aking kirot, upang palawakin ang liwanag na abot nito habang unti-unting nauupos sa sandaling ito.

. . . . . . .Kapag nakapiling ang Diyos isang araw, hindi ko ibig na paginhawin ng mga pakpak ng anghel ang mga gasgas sa aking puso; ibig kong isaboy sa bughaw na langit ang buhok ng mga bata na aking minamahal, upang hayaang hipan yaon ng simoy padampî sa mukha ko nang walang hanggan!

Bob Blues

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Bob Blues

Roberto T. Añonuevo

Kapag humahalik ang hangin sa iyong mukha,
naririnig ng mga bathala ang pinong saxófono
at kahit sila’y napapaindak sa elektromusika
ng basyo.
. . . . . . . . . . . . . Ang hangin ba ay isa ring musika
na ang ritmo ay nakapapawi ng libong buhawi
sa maghapong trabaho o paglubha ng trapik?

Sariwa man o marumi, ang hangin ay hangin
na iyong sisinghutin, at lalanghapin ng langit
ang saxófono na ano’t bumabangka sa hapag
na basyo.
. . . . . . . . . . . Humahalik ang hanging may mukha
sa iyo, at ang saxófono ay magiging bathalang
hubog sa Italya at maglalakad na elektromusika
ng basyo.

At ang hangin ay tatakas sa ibayo palapit dito
upang ibalita ang mukha mo sa pamamagitan
ng saxófono, na ang nilololoob ay bagyo sa loob
ng basyo.
. . . . . .      . . Sapagkat ang hangin ay ako rin  sa iyo
na tutugtugin sa saxofóno sa gabi ng kawalan:
Naririnig ng mga bathala ang mundo ng musika
sa basyo—tawagin man silang wala sa huwisyo.

Ang pinakamatinding sandali sa búhay, ni César Vallejo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “El momento más grave de la vida,” ni César Vallejo ng Peru
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang pinakamatinding sandali sa búhay

Winika ng lalaki:
“Naganap ang pinakamatinding sandali sa aking búhay sa digmaan sa Marne, nang masugatan nila ako sa dibdib.”
Ani isa pang lalaki:
“Naganap naman ang pinakamatinding sandali sa aking búhay nang dumaluyong sa Yokohama sanhi ng lindol, at mahimalang nakaligtas ako, at sumukob pagkaraan sa tindahan ng barnis.”
Sabat ng isa pang lalaki:
“Tuwing naiidlip ako kapag maaliwalas ang araw ang pinakamatinding sandali sa aking búhay.”
At ani isa pang lalaki:
“Nangyari ang pinakamatinding sandali sa aking búhay nang madama noon ang labis na kalungkutan.”
At singit ng isa pang lalaki:
“Pinakamatinding sandali sa búhay ko ang pagkakabilanggo sa kulungan sa Peru!”
At sabi ng isa pang lalaki:
“Pinakamatinding sandali naman sa búhay ko nang gulatin ang aking ama sa pamamagitan ng retrato.”
At winika ng hulíng lalaki:
“Ang pinakamatinding sandali sa aking búhay ay paparating pa lámang.”