Salin ng Tales from A Thousand and One Nights.
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo.

Pambungad

May nagsalaysay—ngunit ang Allah ang tanging marunong at nakaaalam sa lahat—na noong unang panahon ay namuhay sa mga lupain ng India at China ang hari ng Sassanid na nanguna sa malalaking hukbo at may napakaraming kortesano, tagasunod, at alipin. Nag-iwan siya ng magkapatid na lalaki—na kapuwa nakilala sa kanilang husay sa pangangabayo—lalo ang nakatatanda, na nagmana sa kaharian ng kaniyang ama at pinamahalaan yaon nang makatarungan at kaya minahal siya ng kaniyang nasasakupan. Tinawag siyang Haring Shariyar. Ang kaniyang nakababatang kapatid ay pinangalanang Shahzaman at naging hari ng Samarkand.

Nagpatuloy na namahala sa kani-kaniyang kaharian ang magkapatid, at makalipas ang dalawampung taon ay nadama ni Haring Shariyar na mangulila sa kaniyang nakababatang kapatid. Inutusan niya ang kaniyang Vizir na magtungo sa Samarkand at imbitahin sa kaniyang korte si Shahzaman.

Mabilis na naghanda ang Vizir sa kaniyang misyon at naglakbay nang maraming araw at gabi palagos sa mga disyerto at kagubatan hanggang makarating sa lungsod ni Shahzaman, at tinanggap naman ang kaniyang pagdating. Ipinaabot ng sugo ang pagbati ni Haring Shahriyar, at ipinabatid kay Shahzaman ang hiling ng kaniyang panginoon na makita siya. Labis na natuwa si Haring Shahzaman na madalaw ang kaniyang kapatid. Naghanda siya na lisanin ang kaniyang kaharian, at ipinabunsod ang mga tent, kamelyo, múlo, alipin, at alalay. Pagkaraan ay itinalaga niya ang kaniyang Vizir bilang diputado, sakâ lumisan pakaharian ng kaniyang kuya.

Nagkataon naman na noong hatinggabi ay náalaála niya ang handog  na naiwan niya sa palasyo. Nagbalik doon si Shahzaman nang walang pasabi, at pagkapasok sa kaniyang mga pribadong silid ay natagpuan ang kaniyang asawang nakahiga sa sopa at nasa bisig ng isang aliping Itim. Nagdilim ang paningin ni Shahzaman, at naisip: ‘Kung ito ay nagaganap nang halos hindi pa ako nakalalabas sa aking lungsod, ano pa ang gagawin ng taksil na babaeng ito kapag ay ako nasa malayo?’ Binunot niya ang kaniyang espada at pinaslang ang dalawang nakahiga sa sopa. Mabilis niyang hinarap ang kaniyang mga alalay, nag-utos para sa kaniyang pag-alis, at naglakbay hanggang marating ang kabisera ng kapatid.

Nalugod si Shahriyar sa balitang paparating na ang kaniyang kapatid, at lumabas para harapin siya. Niyakap niya ang bisita at tinanggap sa nagpipistang lungsod. Ngunit habang abala si Shahriyar na aliwin ang kaniyang kapatid, si Shahzaman— na bagabag sa pagtataksil ng asawa—ay maputla at nanlulumo. Naramdaman ni Shahriyar ang pighati ng kapatid at hindi na umimik, at inisip na baká nababagabag lámang si Shahzaman sa mga pangyayari sa sariling kaharian. “Makalipas ang ilang araw, winika ni Shahriyar sa kapatid: ‘Napansin kong maputla ka’t balisâ.’ Sumagot si Shahzaman: ‘Nababagabag ako’t mabigat ang loob.’ Ngunit hindi niya ibinunyag ang pagtataksil ng asawa. Pagkaraan ay inimbitahan ni Shahriyar ang kaniyang kapatid mangaso, umasa na ang gayong gawain ay makapapawi ng lungkot. Tumanggi si Shahzaman, at mag-isang nangaso si Shahriyar.

Nang umupo si Shahzaman sa isa sa mga bintana na katatanawan ng hardin ng Hari, nakita niyang nagbukás ang pinto ng palasyo, at naglandas ang may dalawampung babaeng alipin at dalawampung Negro. Naroon sa gitna nila ang reynang napakaganda ng kaniyang kuya. Dumako sila sa puwente, at naghubad lahat, sakâ umupo sa damuhan. Sumigaw ang kabiyak ng Hari: ‘Mass’ood, lumabas ka!’ at pagdaka’y lumitaw ang isang aliping Itim, at kinubabaw siya matapos siyang sibasibin ng yakap at halik. Gayundin ang ginawa ng mga Negro sa mga aliping babae, at nagpakasaya silang lahat hanggang gumabi.

Nang masilayan ni Shahzaman ang tagpo’y naisip niya: ‘Kay Allah, ang aking kamalasan ay nakapagaan kung ihahambing dito!’ Hindi na siya nalungkot pa, at kumain at uminom matapos ang mahabang pangingilin.

Nang magbalik si Shahriyar mula sa pangangaso ay nagulat siyang makita ang kapatid na napanumbalik ang kasiyahan at sigla. ‘Ano ang nangyari, kapatid,’ tanong ni Shahriyar, ‘at nang huli kitang makita’y namumutla ka’t namimighati, samantalang ngayon ay maayos ang anyo mo’t panatag?’

‘Hinggil sa aking pamimighati,’ tugon ni Shahzama, ‘ay masasabi ko ang dahilan, ngunit hindi ko maibubunyag ang ugat ng aking nabagong kondisyon. Alam mong matapos kong matanggap ang iyong paanyaya ay naghanda ako at nilisan ang aking lungsod; subalit nakaligtaan ko ang perlas na handog ko sa iyo, at nagbalik ako sa palasyo. Doon sa aking sopa ay nakita ko ang aking asawang nakahiga’t yapak ng aliping itim. Kapuwa ko sila pinatay at pagkaraan ay nagtungo sa kaharian mo nang madilim ang isip at masukal ang loob.’

Nang marinig ang gayong pananalita, hinimok ni Shahriyar ang kapatid na isalaysay ang karugtong na pangyayari. At ikinuwento ni Shahzama sa kaniya ang lahat ng kaniyang nasilayan sa hardin ng Hari noong araw na iyon.

Nagulantang ngunit bahagyang nagduda si Shahriyar at nagwika: ‘Hindi ako maniniwala hangga’t hindi nakikita ng aking mga mata.’

‘Ihayag mo,’ wika ni Shahzama, ‘na ibig mong mangaso muli. Magtago ka rito sa piling ko, at masasaksihan mo ang aking nasilayan.’

Pagkaraan nito’y inihayag ni Shahriyar ang kaniyang mithing bumunsod para sa bagong paglalakbay. Lumisan ang mga hukbo palabas ng lungsod nang tangay ang mga tent, at sinundan sila ng hari. At makaraang humimpil siya nang matagal-tagal sa kampo ay iniutos niya sa kaniyang mga alipin na walang sinumang makapapasok sa tent ng Hari. Nagbalatkayo siya at nagbalik nang hindi namamalayan sa palasyo, at doon ang kaniyang kapatid ay naghihintay. Kapuwa sila umupo sa isa sa mga bintana na tanaw ang hardin; at makalipas ang ilang sandali’y lumitaw ang Reyna at ang kaniyang mga babae na pawang kasama ang mga aliping itim, at kumilos ayon sa pagkakalarawan ni Shahriyar.

Halos mabaliw sa nakita, winika ni Shahriyar sa kaniyang kapatid: ‘Iwaksi natin ang ating maharlikang kalagayan at maglibot sa daigdig hanggang matagpuan ang isa pang hari na may gayong kasiraang puri.’

Sumang-ayon si Shahzaman sa panukala, at lihim silang umalis at nagbiyahe nang maraming araw at gabi hanggang sumapit sila sa párang na malapit sa baybay. Nagpaginhawa sila sa bukál at umupo sa lilim ng punongkahoy.

Maya-maya’y dumaluyong ang dagat at lumitaw mula sa kailaliman ang itim na haliging halos umabot sa ulap. Sa labis na sindak ay umakyat sila sa punongkahoy. Nang makarating sa pinakatuktok  ay nakita nila ang jinnee na napakalaki, na may putong na baul sa kaniyang ulo. Nagtampisaw ang jinnee sa baybay at pagdaka’y lumakad palapit sa punongkahoy na lumililim sa magkapatid. Pagkaraan, nang makaupo sa lilim ng punongkahoy na lumililim sa magkapatid, ay binuksan niya ang baul, kinuha mula roon ang isang kahon, na binuksan din niya; at mula sa kahon ay umahon ang isang magandang binibini na singningning ng araw.

‘Birhen at kapuri-puring dilag, na aking tinangay sa iyong gabi ng kasal,’ sabi ng jinnee, ‘iidlip muna ako.’ Inihilig niya ang ulo sa kandungan ng dilag, at mabilis nakatulog.

Biglang tumingala ang babae at natanaw ang dalawang Hari na nasa tuktok ng puno. Marahan niyang iniangat ang ulo ng jinnee at ipinatong yaon sa lupa, saka sumenyas sa dalawa na waring nagsasabing, ‘Bumaba na kayo, at huwag matakot sa jinnee.’

Nagmakaawa ang dalawang Hari na hayaan silang magtago sa kung saan ligtas, ngunit tumugon ang dilag: ‘Kung hindi kayo bababâ ay gigisingin ko ang jinnee, at marahas niya kayong papatayin!’

Bumabâ ang magkapatid sa labis na takot, at biglang winika ng babae: ‘Tusukin ninyo ako ng inyong mga patalim.’

Napaurong sina Shahriyar at Shahzaman. Ngunit galit na inulit ng dilag: ‘Kung hindi ninyo susundin ang aking utos ay gigisingin ko ang jinnee.’

Dahil sa takot sa maaaring mangyari, pumayag ang magkapatid na halinhinan siyang kantutin.

Nang manatili sila hangga’t ibig ng dilag ay bumunot ito ng malaking kalupi mula sa kaniyang bulsa, at hinugot doon ang siyamnapu’t walong singsing na tinuhog ng isang bagting. ‘Ang mga may-ari nito,’ halakhak ng babae, ‘ay kinalugdan ako sa ilalim ng sungay ng hunghang na jinnee na ito. Kung gayon, ibigay ninyo sa akin ang inyong mga singsing.’

Ibinigay ng magkapatid ang kani-kaniyang singsing.

‘Ang jinnee na ito,’ dagdag ng dilag, ‘ay tinangay ako sa gabi ng aking kasal at ibinilanggo pagkaraan sa kahon na ipinaloob niya sa baul. Ikinandado niya ang baul sa pamamagitan ng pitong susi at inilagak yaon sa pusod ng humahalihaw na dagat. Ngunit hindi niya alam kung gaano katuso ang mga babae.’

Napahangà ang dalawang Hari sa kaniyang kuwento, at winika sa isa’t isa: ‘Kung ang ganitong bagay ay nangyayari sa makapangyarihang jinnee, ang aming kamalasan ay sadyang napakagaan.’ At nagbalik sila sa lungsod.

Nang sandaling makapasok sa palasyo, ipinabitay agad ni Haring Shariyar ang kaniyang asawa, kapiling ang mga babae at aliping itim. Pagkaraan ay ginawa niyang kaugalian na kumuha ng birheng pakakasalan para makasaping sa gabi, at patayin ito pagsapit ng umaga. Ipinagpatuloy niya ang ganitong gawi sa loob ng tatlong taon, hanggang umangal ang mga tao, na ang ilan ay tumakas palabas ng bansa kasáma ang kanilang mga anak na dalaga.

Dumating ang araw nang maglibot sa lungsod ang Vizir para maghanap ng birhen na laan sa Hari ngunit wala siyang matagpuan. Dahil takot magalit ang Hari, nagbalik siya sa bahay nang mabigat ang loob.

May dalawang dalaga ang Vizir. Ang nakatatanda ay tinawag na Shahrazad, at ang nakababata’y si Dunyazad. Taglay ni Shahrazad ang maraming tagumpay, at bihasa sa karunungan ng mga makata at alamat ng mga sinaunang hari.

Napansin ni Shahrazad ang pagkabalisa ng kaniyang ama, at tinanong ito kung ano ang bumabagabag sa kaniyang loob. Inilahad ng Vizir ang kaniyang kalagayan sa dalaga, at tumugon ang babae: ‘Ipakasal ako sa Hari: mamamatay ako at magiging ransom para sa mga dalagang Muslim, o kaya’y mabubuhay at magiging sanhi ng kanilang paglaya.’

Mataos siyang nanikluhod laban sa gayong panganib; ngunit nakapagpasiya na si Shahrzad, at hindi susuko sa amuki ng kaniyang ama.

‘Iwasan,’ sabi ng Vizir, ‘na sapitin ang kapalaran ng asno sa pabula.’