Ikalabing-anim na Aralin, ni Roberto T. Aňonuevo

Ikálabíng-ánim na Aralín

Roberto T. Aňonuevo

Paglabás ng pintûan, tátanungín ka ng sínumáng masalúbong mo kung ikáw nga ba ang tulâ, gáya ng paglapastángan kay Draupadi. Ikáw, sa píling ng ibá pang tulâ at akdâng síning, ay walâng pasubalìng nagmulâ sa isáng kabihasnán; ngúnit ang kabihasnáng itó, sa paglípas ng panahón, ay nahuhúbog mo rin sa áyaw nitó at sa gustó, sa pamámagítan ng mga hulagwáy at salitâ. Maglálakád kang hubád sa pagnánasàng máunawàan. Magháhanáp ka ng makákatalamítam sa bodéga o aklátan o Ínternet. Makikíta mo, kapág pinálad ka, ang ibá pang hubád at malálaswâng tulâ—warìng hinúgot sa mga erótikóng magásin o wébsayt—at kung itó ang magbúbukás túngo sa pámbihiràng rubdób at líbog, doón sa pinakámatálik at pinakáilahás na kaloóban, ay sapagkát may kasarìán, at ang pakikípagtálik ay hindî lámang pára sa kalugúrang sensuwál bagkús sa layúning mágparámi at manaíg ang lahì. Lastág kang matigás ang úten at matigás ang mukhâ, o matambók ang púke at ang mga súso ay milón, at anumán ang edád o lahì o timbáng o taás ay magíging rékord ng baít, dilà at láyaw. Lastág ka at ang gayóng pagkámatapát ay isá nang páhiwátig o kahulugán, at hindî kataká-taká kung ikáw ay makaákit. Itutúring kang isáng anyô ng komunikasyón, bagamán may iláng tutútol, at kung gayón, ang sex ay pahíhintulútan o ipágbabáwal, isásailálim sa maáapóy na dískurso, alinsúnod sa panúto at kaluwágan ng lipúnan. Hindî ka nakátirá sa panahóng ang mga katawán ay iniúkit sa mga bató at itínampók na épikó sa mga padér ng palásyo. Náritó ka sa panahóng inilúluwâ ng pábrikáng umáangkín sa tagurîng síning at ibínibílang sa multí-bilyóng industríya ng alíwan. Kailán pa nagíng pribílehiyó ang pagtanghód sa iyó? Noóng palayásin ka sa repúbliká at paraíso? Kung ikáw ay isáng pángkultúrang fenómenó, hindî ba kalabisán kung mapabílang sa pornógrapíya? Ang pornógrapíya ay nag-úugát sa sex, wikâ ngâ, at ang sex ay tumátatág ang pundasyón sa ugnáyan ng mga kasarìán. Ngunit matútuklasán mo na ang sex ay hindî bastá sex bagkús “produksiyón ng mga répresentasyón ng sex at sexualidád.” Ang pornógrapíya, kapág itinúring na bágay ang babáe, áni Jacob M. Held, ang babáeng ito ay nawáwalán ng kákayaháng makapágsalitâ, bukód sa máipagkakámalî at náhuhúlog pa sa taíngang-kawali.   Pagtátalúhan ka, sa loób man ng barberyá o akademyá; at kung paáno nábibílog ng mídya ang milyón-milyóng úlo ay usapíng búbulábog sa búhay ng mga kumókonsúmo sa iyó. Ang tulâ, kapág minálas tátakáng pornógrapíya, ay mahúhubdán ng máskará at magíging kasíngdahás ng látigóng lumalátay hábang kinákabáyo sa mápanghámak, misóhinong panánalitâ ang kaúsap. Úpang makaíral at kumíta, kailángan mo ang ayúda ng líberalisasyón at pagpápaúso ng désregulasyón, bukód sa tangkílik ng máy-arì ng produksiyón at madlâng sumásang-áyon. Kung ang sex ay pággalúgad sa mga katawán, ang pornógrapíya ay pagsákop sa mga katawán, sa púntong nabúbusalán ang pag-íbig sa pagsupsóp ng burát, at nawáwalán ng kapangyaríhan ang sumúsupsóp dáhil hindî makapágsalitâ. Pinagsásalúhan ang sex at naglálahò ang kataúhan ng báwat kalahók sa lábis na lugód. Kung ang sex ay magíging pánsaríli lámang, at gágawín nang mag-isá, ang sex bílang tulâ ay walâng silbí sápagkát ang paglúlustáy ng tamód o itlóg ay tíla pagkaúsap sa saríli, at pagkaúsap sa rúrok ng kabaliwán, tawágin man itóng isáng katotohánan.

Alimbúkad: Epic silent poetry revolution. Photo by luizclas on Pexels.com

Salaysay ng Mangingibig, ni Roberto T. Añonuevo

Salaysáy ng Mangingíbig

Roberto T. Añonuevo

Lahát ng hinahánap mo’y títingalâín, gáya ng mga Madánika, na sa pagkakátaóng itó’y malayà mong tawáging Buláwang Talampád ng Butúan. Ápatnapû’t dalawáng binibíni, ánimo’y mga kabanatà siláng magkakátaníkalâ sa Chennakeshava, makapígil-hiningá ang elegánsiyá at umaápaw ang grásya, ngúnit hindî kailánman magtátangkâng uliítin ang saríli. Ipinágkaít ng díksiyonáryo ang mga páng-urì pára sa kaniláng urì, at áakalàin mong lahát silá’y diyósa sa báwat antás ng luwálhatì. Malantík na balakáng, anó’t tíla iniúkit sa lambák! Balantók na kílay, hindî ba iyón ang manipís na bahágsúbay pagkáraáng umulán? Mapípintóg na súso, walâng ipinágkaibá sa mga maníbaláng na pakwán! Mapápatdâ ka sa síning ng mga bató—may kémistri ng mga pabangó—na matápos pagpalàin ng mga éskultor at ilipád umanó ng vímana, ay warìng gumagalaw hábang umáandár ang iyóng pagtanáw. Malagô man o manipís ang buhók, lahát silá’y magtátakdâ ng pamantáyan sa mga párlor at salón, halímbawà sa mga tirintás na umaálon, o sa elegánteng gupít o húbog na magtátampók sa simetríya ng mukhâ at katawán. Anóng áwit ang sumisílang sa kaniláng bibíg? Anóng músika ang nagpapakémbot sa mga hulagwáy? Hindî nilá kailángan ang sérbisyo ng gáya niná Pitoy Moreno at Michael Cinco: Mga damít nilá’y warìng makálupàng bigkís na likhâ ng batikáng pandáy gintô, at kung nagkátaón mang kláro at manipís ay pára itanghál ang lastág na díbina’t karnál na alindóg. Náriníg mo ba ang kalansíng ng kaniláng mga bitík at híkaw? Nápansín mo ba ang súkat ng ilóng at kukó? Huwág itanóng kung gaáno kabigát ang kaniláng mga kuwintás o púlseras, at kung bákit kay liliít ng kaniláng mga alálay. Káhit isá kang prínsipe, luluhód ka sa kaniláng harapán úpang halikán ang kaniláng talampákan, sakâ idádampî sa noó ang kumíkináng na bítsiya. Hábang lumaláon, matutúlad ka sa isáng pílyong matsíng na humihíla ng tápis na sári, at lálagabóg na tamból ang pusò sakâ mapópoót ang tarúgo. Lapástangánin silá’t may alakdáng hahárang sa iyóng sungayáng bálak. Birùin silá, at lilipád ang mga palasó o magsasáulupóng ang lúbid o sásagutín ka ng bayáwak at lóro. Nása kanilá ang kariktáng líhim na kaíinggitán o sásambahín, at mangálay man ang iyóng bátok sa katítingalâ, mapápaíbig ka sa kanilá gáya ng pag-íbig mo sa iyóng músa. Hanápin mo’y lalòng umíiláp, at matagpûan man ay sadyâng kumákawalâ. Huwág siláng itúring na palámutî ng iyóng témplo’t pananálig. Huwág siláng itúring na trópeo úpang iráos ang iyóng líbog at lunggatî. Humíhingá silá, umiíral sa papél na silá lámang ang makagáganáp, at patúloy na umiíbig, lumípas man ang kung iláng mílenyo. Hindî silá yayáo hanggá’t may isáng tumútulâ—gáya ng túnay na trobadór káhit pa tomadór—na ipágdiríwang nilá sa éxtasis ng makukúlay na mísil at kuwítis.

Alimbúkad: Epic fluid poetry beyond Filipinas. Photo by Pixabay on Pexels.com

Pulo ng Puson, ni Roberto T. Añonuevo

Pulô ng Pusón

Roberto T. Añonuevo

Nasísirâan ng baít káhit ang pinakámabaít pagsápit sa Pulô ng Pusón. Ang Pulô ng Pusón, na tambáyan ng mga kabatàan, ang magpapábulkán sa lahát ng báwal, ang babaklî sa mga pangakò, ang mághuhubád sa pagbabántulót hinggíl sa pagdulóg sa katawán. Maráming nalígaw díto at áyaw nang umúsad sa paniníwalàng hindî silá kailánman tatandâ at haháwak ng tagâ sa panahóng tungkód. Tuwíng kabilúgan ng buwán, nag-iínit ang mga aníno sa kahuyán, ánimo’y mga músang na nagkákalmútan, nakikíramdám, nagkákagátan, umuúngol sa sukdól ng kalígayáhan, tagláy ang timyás ng musíka at rubdób ng pagsukò sa kung anóng síning, sa kung anóng balanì, ngúnit walâ ni isáng magsasábing siyá’y nabábató at íbig umuwî. Sapagkát sa Pulô ng Pusón, ang bumubúlas ay hindî kailánman napipígil, gáya ni Miguel Panggígil, at kung pigílin man ay kakawalâ sa panagínip na párang bagyóng tinátangkâng ilihís ng mga sinaúnang pangáral at panalángin. Kapág sumápit ka sa poók na itó, maaarìng makíta mo ang hinahánap na músa sa anyô ng líbong diwatà, na báwat isá’y aakítin ka úpang patunáyan ang saríli, halímbawà, sa paggúhit ng laráwan o pakíkihámok sa digmâ o pagtátayô ng báhay o paglílináng ng bukirín. Ngúnit hindî ka nilá aángkinín; hahabúlin mo silá subálit kisápmatá siláng mawáwalâ. Maglálakád kang isinísigáw ang pangálan ng minámahál mo. Pagnánasáhan mo ang sinúmang kahawíg, katínig, katindíg ng lamán ng iyóng pusò, at nagpápabángon sa ilahás mong silakbô. Sa gayón, hindî ka matatákot at lalòng magigíng matigás ang úlo. Walâng katwíran ang pusò kundî tumibók, at tumibók nang tumibók, hanggáng sumápit sa lunggatî’t pangárap, na sa ibáng salitâ’y pag-íral. Lilikhâ ka ng maráming pusò na iisá ang itinítibók. Sasápit ka sa hanggáhan ng bangín, tátanawín ang mga álon na kinaróroónan ng umpúkan ng mga butandíng, na kung isínakáy man at iníhatíd ang mahál mo sa kung saáng pampáng ay pílit mo pa ring hahabúlin ng tingín o alíngawngáw, na maráhil ay magwawakas lámang sa pagbalì at pagdúkot sa saríling tadyáng úpang lumikhâ ng bágo’t rumáragasâng balangáy.

Alimbúkad: Poetry walking the talk. Photo by ArtHouse Studio on Pexels.com

Ang Libingan ni Ibn Arabi, ni Abdelwahab Meddeb

Salin ng tatlong bahagi ng Tombeau d’Ibn Arabi, ni Abdelwahab Meddeb ng Tunisia at France

Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Libingan ni Ibn Arabi

Abdelwahab Meddeb

I

Mga guho, tandaan, mga tiwangwáng na lupain, alikabok, kanlungan ng mga lagalag, sumasanib ang tinig sa alingawngaw nito, masdan ang lalaki sa yungib, salamin ang bato, abandonado ang lahat, hinintay ko ang mga ulap na lumuha, hinintay ko ang mga bulaklak na magwika, sumigaw ako, ngunit walang tumugon, narinig ng bato ang aking pananabik, ilang buwan ang ipinukol sa balón, ilang araw ang umahon mula sa paglimot, inabót ng punongkahoy ang langit, at ang kislap ay binaybay ang bituin, gumuhit ng alpombra ang kidlat  sa mga anino, sa promontoryo sa timog, ang simoy ay humahaging sa kulog, sa bagnos, nagrosaryo ako ng mga perlas, ang mga itim na kamelyo’y dinoble ang mga bundok at buról, tinakpan ng buhangin ang mga bakás ko sa mga duna, naglagalag sa mga lilim ng hardin ang mga pitho, ang init ng tag-araw ay ngiti ng babaeng hinuhukay ang kaugalian sa mga manyika, kay dami ng malalabong daan, o gunita, o hiwaga, tila kisapmata ang liwanag, sa loob ng puso ay nakaukit ang sinaunang damdamin, na nakabibiyak.

II

Sa anong mga salita ko bibigkasin, saang palumpong tatawirin, sa kapayapaan, sa panganib, nalulunod ako sa pag-ibig, upang pagdaka’y tumakbo pabalik sa sariling mga bakás.

III

Kung gaano siya kabilis lumitaw ay gayundin kabilis umurong, dala-dala ang kaniyang mga pabango at sangkap pampalasa, sa madaling-araw ng mga paboreal, huwag mabahala sa oras, nakábibíghanì ang trono sa bisyon, umindak paikot sa kristal na sahig ang dalaga, inililis nang bahagya ang kaniyang bestido, siya ang araw na bumubúhay sa mga kulay ng araw, halimúyak niya’y nakapágpapálugód, búkong-búkong niya’y kumúkulilíng sa mga pinilakang bitík, nangángatál ang kaniyang mga binti sa bawat hakbang, siya ang nagháhatíd ng mga liham sa mga nauuhaw, ang mola ng hitano, ang baláy ng nagdaraan, kapag inihandog niya sa iyo ang pakikipagtalik, binubuksan niya ang sarili sa iyong alaala, at hinihíla ka palayo sa batas, sa isang gabi, mangunguna siya tungo sa lihim, at wawasakin ang lahat ng ritwal na humaharang sa pagnanasa, sa bawat tanyag na korte, sa bawat templo, siya ang kadakilàan ng bawat aklat, nawalang saysay ang panawagan ko sa kaniya nang paalis na siya, naglabas ako ng paldo-paldong salapi, nasaid ang aking pasensiya, pinánatilì ang kaniyang kariktán, na naglálagabláb sa pinakámarangyâ sa mga paglalakbay ko, at lumúkob sa akin ang pangínginíg ng isang anghel.  

Alimbúkad: Poetry power against culture of hate and intolerance. Photo by AG Z on Pexels.com

Ang Tinig na Hiram Ko sa Iyo, ni Pedro Salinas

Salin ng ikalabindalawang yugto ng “La voz a ti debida”  
ni Pedro Salinas ng España / Spain
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
  
 Ang Tinig na Hiram Ko sa Iyo
  
 12
 Hindi kailangan ang panahon
 upang mabatid ang kahawig mo:
 Magkakilala tayo gaya ng kidlat.
 Sino ang susubok na maarok ka
 sa mga salitang hindi sinasabi
 o kaya’y pinipigil mong sabihin?
 Sinumang naghahanap sa búhay
 na isinasabuhay mo ngayon ay taglay
 ang mga alusyon hinggil sa iyo,
 ang mga palusot na kinukublihan mo.
 Ang bumuntot sa iyo sa lahat 
 ng nagawa mo na, ang magdagdag 
 ng kilos para makuhang ngumiti,
 ng mga taon sa mga pangalan,
 ay paglapit para mawala ka. Hindi ako.
 Dumating ako sa iyo na bagyo.
 Nakilala kita, nang kay bilis,
 noong brutal na napupunit
 ang takipsilim at liwanag,
 na ang lalim na tumatakas
 sa araw at gabi ay nabubunyag.
 Nakita kita’t nakita ako, at ngayon,
 hubad sa lahat ng walang katiyakan,
 ng kasaysayan, ng nakalipas,
 ikaw, amasonang sakay ng kidlat,
 pumipitlag ngayon mula sa hindi
 inaasahang pagdating,
 napakasinauna ka para sa akin,
 kilala na kita nang napakatagal;
 na nakapipikit ako sa iyong pag-ibig,
 at nakalalakad nang tama at ligtas
 sa pagkabulag ko; walang may ibig
 sa gayong mabagal, tiyak na sinag
 na alam ng mga tao ang kahihinatnan
 ng mga titik, anyo, at pigura,
 at naniniwala na kilala ka nila,
 kung sino ka, ang aking tagabulag.
   
Alimbúkad: Ultra-passionate poetry beyond your textbook. Photo by Dave Morgan on Pexels.com

Tunog ng Ulan, ni Chu Yohan

 Salin ng tula ni Chu Yohan ng Hilagang Korea
 Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
  
 Tunog ng Ulan
  
 Umuulan.
 Marahang ibinuka ng gabi ang mga pakpak nito,
 at bumubulong sa bakuran ang ulan
 gaya ng mga sisiw na palihim na sumisiyap.
  
 Patunáw ang buwan na singnipis ng hibla,
 at bumubuga ang maligamgam na simoy
 na tila aapaw mula sa mga bituin ang bukál.
 Ngunit ngayon ay umuulan sa gabing pusikit.
  
 Umuulan.
 Gaya ng mabuting panauhin, umuulan.
 Binuksan ko ang bintana upang batiin siya,
 ngunit nakatago sa bulóng ang patak ng ulan.
  
 Umuulan
 sa bakuran, sa labas ng bintana, sa bubong.
 Nakatanim sa aking puso
 ang masayang balitang lingid sa iba: umuulan. 
Alimbúkad: Reconstructing ideas through translation. Photo by Ashutosh Sonwani on Pexels.com

Sagradong Erotika, ni Amaru

Salin ng dalawang klasikong tula sa wikang Sanskrit ni Amaru
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo,
batay sa bersiyong Ingles ni R. Parthasarathy

Sino ang mananawagan sa mga bathala?

Nagsalabid ang mga buhok, umalog-alog ang mga hikaw,
sakâ nilusaw ng mga pawis ang marka sa noo, ang babaeng
marikit ay ano’t hindi napigil ang mga matang mapatirik
dulot ng luwalhati nang sakyan ang kaniyang mangingibig.
Matagal pa bago ipagsanggalan ka ng kaniyang hulagway.
Brahmā, Viṣhṇu, at Śhiva—Sino ang mananawagan pa ngayon
sa mga bathala?

Laksang Pag-iwas

Nang humarap ako sa kaniya at mukha niya’y nakita
paiwas akong tumungó’t tumitig sa aking mga paa.
Nang nasabik ang mga tainga kong makinig sa kaniya, nagtukop ako.
Nang mamulá ang mga pisngi kong namamawis, tinakpan ko iyon
ng aking mga palad.
Ngunit ano ang magagawa ko, o aking mga kaibigan,
nang ang mga tahî ng aking kasuotan
ay natastas, at napunit ang hablón sa landas ng laksang pag-iwas?