tula ni Roberto T. Añonuevo

Kaarawan, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Kaarawan

Roberto T. Añonuevo

Bumukas ang pinto, at humigop ng mga bagwis at amihan
ang himpilan. Lumakad papaloob doon ang isang binata,
at nang lumabas siya pagkaraan ng apatnapung gabi,
ang paligid ay hininga ng hukluban, at ang lupain
ay alingawngaw ng kalembang ng mga banyagang batingaw.
Luminga-linga ang kabataan, sinamyo ang halimuyak
ng mga palumpong at punongkahoy na nakasalubong,
sinalat ng mga talampakan ang maligamgam na lupa,
at waring naramdaman niyang pumatak sa kaniyang maantak
na loob ang malagkit maitim nakalalangong pulut ng ilahas
na kagubatan.

Advertisements

Lovely, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Lovely

Roberto T. Añonuevo

Dumating si Marikit isang hapon
at ikaw na nakapiit sa dilim
ay nagliwanag gaya ng lungsod.
Si Marikit ay sarili mong tinalikdan,
at ngayon ay kausap mong walang kurap.
Gaano man kaikli ang inyong pagtatagpo
ay katumbas ng eternidad.
Iyan ang nadama ng may luhang simoy,
na parang kaganapan ng kalayaan—
at kaganapan ng payak na pagmamahal.

Tuwing dinadalaw kita, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Tuwing Dinadalaw Kita

Roberto T. Añonuevo

Tuwing dinadalaw kita, ang espasyo sa pagitan natin ay katahimikan. Nangungusap ang iyong mga mata sa aking mga mata, at ang pananabik ay nagbibihis ng mga papel na bulaklak na taglay ang kalungkutang walang kilalang ama at anak. Sa isang kisap, ang katahimikan ay atin na lámang ipagkikibit-balikat, at ngingitian. Salamat, ‘ika mo, ngunit ano ang dapat ipagpasalamat?

Ang anino mo at ang anino ko ba’y may bilis ng bagong anyo ng kalayaan? Paano susukatin ang panahon sa velocidad ng ating paghihiwalay? Marami pa akong tanong, at kung wala marahil ang iyong bantay, magpupukulan tayo ng mga tanong, maghahagikgikan, kahit wala, wala tayong masaló o masagót.

Kung kailan ka nagpapahinog sa selda ay sakâ mo unti-unting nauwaaan na ang lakas ay wala sa kamao o baril o salapi, bagkus nasa isipan at puso—na ang naratibo ay hindi madadampot at maililigpit ng mga tiwaling pulis. Natutuwa ako kung paano mo ipinapaliwanag ang bawat kaso ng ilang kakosa mo, na ang iba’y ni hindi makabása o makasulat, at kilalanin ka nilang Mayór (sa napakaikling panahon) at piliin nilang kahaliling abogado.

Ang iyong mga salita ay awit din na ang himig ay tumatawag ng pagtuklas ng sarili. Ang sariling iyan ay ako ring nagbabalatkayo sa ulam, damit, tubig, ilaw, at yakap na pinipigil ng rehas at batas. Ang sariling iyan ay hindi karaniwang nilalang, bagkus karaniwang Maykapal—na ni hindi nangangamba kung ano ang mabubuksang kapalaran ng iyong mga hakbang sa loob at labas ng kulungan.

Hindi kami magsasawà na dalawin ka. Pigilin man ng sakit ang ina mo’t kapatid, dadalawin ka nila sa iyong gunita’t guniguni. Dadalawin ka ng iyong mga tita at tito gaano man sila kaabalá sa trabaho. Dadalawin kita, at hindi mangangamba sa panganib. Habang tumatagal, ang katatagan mo ay tumatapang pagsapit sa akin, humakbang man ito sa hukay, at ang hukay ay kapuwa natin espasyo na tumitibok, at may enerhiya, na para lámang naghahabulang mga bola.

Ang paghihintay ay tinanggap mong bahagi ng katotohanan, na marahil ay nakutuban kahit ng iyong mga kalaban. Gaano man kahusay magsinungaling ang mga pulis, itatatwa sila ng mga hulagway at salita at pagkakataon. At ang kanilang superyor ay waring bumubulong sa pangulo doon sa Palasyo ng Malabanan, na parang dinadalaw ng mga multo mula sa umuúsok-úsok na damó.

Kaibigan, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / 7 mga puna

Kaibigan

Roberto T. Añonuevo

Dumarami sila, gaya sa bisperas ng pista, at magpapakilala, sakâ makíkipágsayá, habang ikaw ang bumabangkâ, ngunit biglang maglalahò kapag sumapit ka at tumindig o umupo sa gilid sa bangin. Hindi nila mauunawaan ang rikit ng panginorin, bagkus malululà sa panganib ng bato o alon na sasalo sa kanila sa kailaliman. Ikakatwiran nila ang kanilang seguridad, trabaho, pangalan, pamilya, at kung ano-ano pang bagay—iiwas sa iyong anyong sumasalungat sa agos na karaniwan—at hindi mo alam kung karapat-dapat sila sa taguring ibig. Ano ang kaibig-ibig sa kanila, at pagtalikod mo’y bumubukad ang kani-kanilang bibig upang magbunyag ng pangil, kamandag, o dilang lumalatay hanggang iyong anino? Mababait sila kung ikaw ay may silbi sa kanila, at iyan ang katotohanang ipagugunita ng iyong laptop o selfon. Masusubok sila sa alak o papel, at masusubok ang kanilang balak o koneksiyon, hanggang sa madamong lupaing kinatatayuan mo. Mabilis silang mapawi gaya ng usok mula sa kusina o sigâ, kapag dumarating ang maiitim na tsismis o balita. Ngunit ang totoo sa kanila’y hindi nang-iiwan, itaga mo sa bato, at hindi nangangambang maulingan ang mukha pagtabi sa iyo; o malangisan ang kamay, maghugas man siya ng kaserola’t pinggan, o kaya’y maghigpit ng lumuwag na tornilyo sa iyong pilipisan.

Stop illegal arrest. No to arbitrary detention.

 

Pi Juan , ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Pī Juàn

Roberto T. Añonuevo

Nagising ka isang araw, at ang presintong ito ay naging ospital. Nagagamot nito ang kanser ng lipunan, at may bakuna sa mga salot ng lansangan. Halimbawa, ang magnanakaw na pumasok dito ay lumalabas na nagtitikang pastor. Ang tigasing lumpen ay natitiklop na papel o gagambang bumibitin. Ang manyak ay nakakapon sa ehersisyo ng boksing o taekwondo. At ang tulak ay napaaawit habang nakaluhod at pinapupula ang talampakan. Paano silang lalaya kung abogado’y ampaw? Kailangang umamin agad sila sa krimen, o magagalit ang prosekyutor o hukom. Anumang pakiusap ng politiko ay matuwid, at sino kaming alat para sumuway o tumuwad? Lahat ng ibilibid dito ay makasalanan, hindi man litisin, at kung gayon, ay dapat iligtas para sa katarungan, kaligtasan, at kapayapaan. Mali ba ako, Mayór? Sumagot ka! Kailangan mo ng klirans? Bakit ka bumubulong ng areglo? Mababait kami rito! Magtanong ka sa aming mga reporter! Marami ka pang maririnig, at kung may kaso ka, sumunod ka lamang at madodoktor ang mga salita. Nadodoktor dito kahit ang mga papel na basang-basâ. Maraming doktor dito gayong walang titulo, at kung isa kang nars, makabubuti kung nasa tabi ng hepe ko.

 

Pulis Reporter, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / 1 Puna

Pulis Reporter

Roberto T. Añonuevo

Sumasaksi ka sa bagay na hindi mo naman nakita.
Sumasaksi sa pangyayaring pabor sa pulis patola.
Sumasaksi ka na parang ikaw ang siyang nakadroga,
Sumasaksi sa mga bulaan ang hulagway at lohika.
Sumasaksi ka gaya ng kasapakat na barangay kagawad,
Sumasaksi para tunghayan ang ebidensiyang huwad.
Sumasaksi ka sa suspek na ni hindi pa nalilitis,
Sumasaksi ka para siya’y kondenahin agad ng madla
At nang hindi na pumalag sa mga ibig ng alagad.
Sumasaksi ka ngunit hindi nagtatanong, nagsisiyasat,
Sumasaksi ka sa pabrika ng mga palsipikadong ulat.
Sumasaksi ka nang maikubli ang bugbog at banat;
Sumasaksi ka para maanggihan ng suhol ng tulak.
Sumasaksi ka gayong kasumpa-sumpang magsulat,
Sumasaksi ka para sa mga pagtatakip sa mga alat.
Sumasaksi ka, sapagkat nakasanayan ang trabahong
Medya-midya, sapagkat ganyan ang iyong midya-medya.

Patola, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Patola

Roberto T. Añonuevo

Kakainin ka nang múra, o tatanda para maging espongha.
Dahil alam ang batas ng mundo, lumulusog ka sa hardin
ng seguridad, at gumagapang na baging para sakmalin
ang bakod o poste o trelis na magbubunyag ng lakas.
Kinakatas sa iyong mga buto ang langis, at tanghalian
ng kambing o hito ang anumang tirang sapal o himaymay.
Pahahalagahan ka ng imperyo, at isasama sa paliligo.
Sabik ka sa suplay ng liwanag at sabik sa suplay ng tubig,
at waring ibig daigin kahit ang pinakamatigas na punò.
Makikilala ka sa mga palengke, at iisipin ang mga pulis—
mahabang tarugo na sapilitang pumapasok sa ibang puri,
o kung hindi’y pamalo ng berdugo na hepe ang pumupuri.

Sisiw, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Sisiw

Roberto T. Añonuevo

Bakit ka iiyak kung ang nasa harap mo
ay kalawanging mga rehas?
Masuwerte ka’t
. . . . . . . . . . . . . . . . . .  .hindi tumakas o pumalag,
sapagkat batid mo ang kisapmatang wakas.
Manok lámang ang pumipiyok
. . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .kapag ito’y
mangingitlog o ihahaing bagong pinikpikan.

Nakapaglalagos sa ating hanggahan
. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . .ang mga kargadong salita.
Ang lumang papel ay napaghuhunos mong
sariwang rosal,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .at lumalambing na awit
ang mga sentimiyento mong humihibik.
Kumain ka na ba?
. . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . .Paano ka naliligo?
Mahimbing ba ang iyong tulog?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mahaba ang litanya
ng mga tanong ng iyong ina,
samantalang ako’y ni walang maibubulalas
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . .na hinanakit o sermon.

Tinitigan kita, at mula sa iyong mga mata
ay lumitaw ang mga guru mong sumasayaw
sa layaw.
. . . . . . .  . . . . . . .Mga anghel silang naglalakad
sa lagablab: Walang mga bayag,
. . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . .at buntot ang bahag,
may sungay
. . . . . . . . . .. . . . .ngunit sumusuwag sa langaw.
Tinuruan ka nilang bumitin sa mga sapot,
at ang kamalayan mo’y unti-unting
pinalapot,
. . . . . . . . .. . . . . . . . . . .  .gaya ng tinunaw na pilak.
Lumalamon sila ng mga barya ng daigdig,
habang ikaw ay tinutuklas muli ang salitang
Pag-ibig.

light black and white white window glass dark san francisco bar line metal darkness black monochrome door security cage criminal justice captivity symmetry prison closed law crime jail shape locked alcatraz prisoner despair penitentiary imprisonment sentence prison cell monochrome photography lockup convict

Nang mawala ka, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Nang mawala ka

Roberto T. Añonuevo

Walong ibon ng karimlan
. . . . . . . .  . .  . .ang dumapo sa tulay.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gumapang sa kawad
ang dagim, at kidlat
. . . . . . . . .na humagip sa poste
. . . . . . . . .ang wakas ng bulate
. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . sa bupete.
Nakita kita sa malayo:
. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . Kabayong tumatakbo,
sakay ang hineteng pugot ang ulo,
. . . . . . . . . . . . . habang humihiyaw ang simoy
. . . . . . . . . . . .  .sa ikot at toki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .. ng neon sa patalastas
. . . . . . . . . . . . . .ng batas at dahas:
. . . . . . . . .. . . . . . . . . . Vooruitgang is ons streven*.

____________
*Progreso ang aming mithi.

man silhouette walking person light people white night escape urban alone tunnel dark male underground female mystery exit entrance shadow human darkness freedom black monochrome death lonely gate life dream one mysterious women infrastructure bright symmetry hope corridor way fantasy end

Pahatid ni Idyanale

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Pahatid ni Idyanale

Roberto T. Añonuevo

Mga ugat na bumaón nang napakalalim sa lupa ang kaliwanagan. At ang kaliwanagan ay napagkakamalang putik, kumunoy, bato, o buhangin ng sinumang hangal. Ang lupa, anuman ang anyo nito, ay maghuhunos na mga ugat ng tubig: Mga lupang ugatan, mga ugat ng kabaitan.

Ugat ang lahat. Lahat ay ugat.

Hukayin ang kanluran ng Kaliwanagan. Hukayin ang silangan ng Kaliwanagan. Hukayin ang timog ng Kaliwanagan. Hukayin ang hilaga ng Kaliwanagan. Hanapin ang mga ugat, ang ugat ng Kaliwanagan.

Ngunit bago tangkaing tuklasin ang mga ugat, ikatuwa ang mga balaybay o duklay at ipagdiwang ang mga sanga at bulaklak. Suriin ang mga punongkahoy, palumpong, damo, halamang-ugat, at iba pa. At malaya mong mababatid na tila mga kidlat na naglalagos sa mga ulap ang mga ugat.

Nasa ugat ang liwanag. Nasa liwanag ang Kaliwanagan. Gayunman, ang liwanag ay nakabubulag sa sinumang nahirating tumitig sa makislap o makinang. Itinuring na ginto ang Araw, at laksa-laksa ang nabubulag sa kanilang pananampalataya. Sinamba ang pinilakang Buwan, at nahilam ang paningin ng mga mapamahiin. Tiningala ang mga galáng na bituin, at lalong lumabo ang mga mata ng sakim. Bakit tititig sa punong Saging ng Kalawakanan, samantalang higit ang liwanag ng mga kamay at binting nangagkaugat dahil sa paglilinang ng bundok o kapatagan?

Ang kislap, ang kinang ay matatagpuan sa tubig na tumitighaw sa uhaw ng mga ugat. Walang silbi ang tubig kung walang mga ugat. Ang tubig ay mananatiling tubig hangga’t hindi ito pumapaloob sa mga ugat. Ang hamog, ang singaw, o ang nagsabatong tubig ay magbabalik bilang tubig dahil may mga ugat din ang tubig at ang lahat ng tubigan. At ang tubig na sinipsip ng mga ugat ay nagwawakas sa pagiging tubig upang maisakatuparan nito ang dakilang mithing maging mga ugat.

Liwanag ang mga ugat, at ugat ng bawat liwanag.

At ang hangin na hinihigop o ibinubuga ng mga dahon ay nagiging dahon. Ang liwanag na hinihigop o ibinubuga ng mga dahon ay nagiging dahon. Ang mga ibon na nakikisilong sa mga dahon ay nagiging dahon. At ang mga dahon na sumusupling o dili kaya’y nalalagas sa mga sanga’t tangkay ay sasapit sa hanggahan upang wakasan ang pagkadahon at nang mapuri ang mga ugat.

Anuman ang kulay ng mga dahon ay may ugat. Lumilitaw o napipigtal ang mga dahon dahil sa tunggalian ng bagwis at ugat. Mamumukadkad ang bulaklak, aakit ng mga kulisap, ibon, at hayop dahil may pandama ito hinggil sa Ugat. Kakapál, lulusog, didilim ang kagubatan dahil sa di-mabilang na ugat na pawang lingid sa paningin ng kaligiran. Totoo, maraming ugat ngunit nananatiling iisa lamang ang lumulukob sa kalawakan ng mga buto’t himaymay. Matutong gumapang gaya ng ugat. Huwag kalimutang magparami ng ugat. Gumapang at sumisid pailalim sa walang hanggang dilim. At makipagtalik nang ubos-lakas sa Dakilang Ugat, upang kahit paano’y pumasok sa loob ang Kadakilaan ng Ugat ng Kawalan.

landscape tree nature forest path grass light sky night sunlight morning leaf atmosphere evening jungle autumn darkness vegetation rainforest deciduous grove woodland midnight ecosystem phenomenon biome old growth forest computer wallpaper temperate broadleaf and mixed forest temperate coniferous forest spruce fir forest