Bayraktar
Roberto T. Añonuevo
Hindi nagkamali si Daedalus noong una pa man.
Sumasapit sa aming paningin ang mga makina
sa anyo ng kawan ng laksa-laksang balang,
at sa kisapmata,
ang larangan ay babangungutin sa impiyerno.
Laós na ang tangke at sopistikadong eroplano.
Noong magpalipad ng saranggola ang paslit,
aakalain ba ninuman na makapaghahatid ng apoy
ang hulagway na umaalagwa tungo sa ibayo?
Ngunit iba na ngayon, at nagbago ang laro.
Ang magkapakpak ay gahum ng hangin at ulap
sapagkat malawak ang kalangitan
ngunit tulad ng nakagawian ay hindi kontento
ang mga diyos sa maraming mapang sanggunian.
At kung isipin man ang pagtakas sa bilangguan
ay katumbas ng higit na matinding pagsalakay
o pagwasak o paglipol habang pakape-kape
ang mga heneral sa malamig na silid.
Mga laruan para sa tirano ng mga topograpiya,
ikakatwiran ang agham sa bundok ng mga butó,
at maglalakad ang mga kaluluwa na sinisípat
ng teleskopyo upang muling itanghal sa mundo.
Kapag naligaw sa aming bintana ang isang pipit,
kahit huni ng kapayapaan ay mapaghihinalaan,
gaya ng gutóm na uwak o sulat na nakalalason,
at maihahaka rin ang mga balatkayo sa anyo
ng mga lagás na balahibo.
Nakini-kinita na ito ni Elon nang titigan si Ikaro:
Hindi nagkamali si Daedalus noong una pa man.
Alimbúkad: No to war. Yes to Poetry. Yes to humanity. Photo by JESHOOTS.com on Pexels.com
Salin ng tula ni Miyazawa Kenji ng Japan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. AñonuevoPag-ibig at Lagnat
Napakaitim ng noo ko ngayon;
hindi ako makatingin nang tuwid sa mga uwak.
Ang aking kapatid, na sa sandaling ito’y
nasa malamig, malamlam, malatansong silid,
ay tinutupok ng malinaw, malarosas na apoy.
Totoo, kapatid,
randam na ramdam ko ang panlulumo, pasakit,
kayâ hindi na ako pipitas ng mga bulaklak
ng lumanay, at pupunta pa riyan.
Alimbúkad: World poetry translation upheaval at the heart of Filipinas. Photo by Maria Orlova on Pexels.com
Ang Salaysay ng Templo
Roberto T. Añonuevo
Kung paano nakapagsasalita ang templo
ay maaaring naitala noon ni Vyasa
at naging talinghaga mula sa lumilipad
na vimana at ugat ng laksang bathala:
Isda na lumalangoy sa kalawakan ng wala,
ang isdang naging huklubang pawikan,
at pawikang naging maliksing daga,
ang matatakuting dagang naging leon
at leon na nagbanyuhay na unggoy,
ang punong unggoy na naging tao,
ang tao na lumaboy na mangangaso,
ang mangangasong naging magsasaka,
ang magsasakang umangat na diktador.
Ang diktador, na kakatwang kahawig mo,
ay naging hunyango ang balát o kapisanan
(dilaw noon at berde mag-isip ngayon)
na tila biro ng masamang panahon.
Dumarami ang kaniyang galamay bawat saglit
at kumukulimbat ng mga planeta at bituin,
ang mga galamay ng tila pugitang dihital
sa loob ng utak na kabesado
ang milyon-milyong kahon at padron
ngunit nakalilimot sa taglay na puso
na wari bang pagbabalik ni Kalki
na lumabas sa antigong batong orasan.
Ang orasan ang huhula ng kalkuladong wakas
ng mga bulok, marahas, at gahaman;
at magsasauli ng katwiran at katarungan
sa paglalakbay tungo sa bagong kalawakan.
Hindi ka man si Darwin ay muling mamamangha
kung paano nakapagsasalita ang templong ito.
Alimbúkad: World-class Filipino poetry. Photo by Navneet Shanu on Pexels.com
Salin ng “En son de paz,” ni Luis Chaves ng Costa Rica / Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Ayaw ng Gulo
Nakaaakit ang magandang araw upang plantsahin ang aking maong na pantalon. Nakaaakit ang isang magandang araw upang putulin hanggang tuhod ang pantalon. “Galit sa atin ang mga impresór,” sabi ni Isabella. “Isabella,” tugon ko, “anong gandang aporismo o anuman. Masama ang naiisip ko sa mga tao na naglulustay ng oras sa písina nang hindi man lang natitigmak ang mga ulo. Gaya mo. Gaya ko.”
Pinagbukod tayo ng liwanag at ng tunog ng paghinga sa ilalim ng tubig. O sa ilalim ng puso. O sa mga impresór. Ay, ang salitang hinahanap-hanap ko kanina’y “apotegma.”
Ayaw ko ng gulo, pagdaka’y nagbago ang isip.
Alimbúkad: World poetry celebration for humanity. Photo by Pixabay on Pexels.com
Salin ng “Before The Storm,” ni Louise Glück ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. AñonuevoBago Sumapit ang Bagyo
Uulan búkas, ngunit maaliwalas ngayong gabi ang langit,
kumikinang ang mga bituin.
Gayunman, darating ang ulan,
at sapat marahil para lunurin ang mga binhi.
Hayun ang habagat mula sa laot na itinutulak ang mga ulap;
Ngunit bago mo makita yaon, madarama ang simoy.
Mabuting tanawin ngayon ang kabukiran,
tingnan ang anyo nito bago lumubog sa baha.
Kabilugan ng buwan. Kahapon, nagtago ang tupa sa kahuyan,
at hindi lámang basta tupa—ang barako, ang buong hinaharap.
Kapag nakita muli natin ito, tanging kalansay ang masisilayan.
Lumawiswis ang mga damo; tumawid marahil doon ang hangin.
At nangatal sa parehong paraan ang mga bagong dahon ng olibo.
Mga daga sa kabukiran. Kung saan naninila ang tumánggong
ay doon din matatagpuan ang dugo sa damuhan.
Ngunit ang bagyo—huhugasan ng bagyo ang lahat ng iyon.
Sa tabi ng isang bintana, nakaupo ang isang bata.
Maaga siyang pinatulog—napakaaga,
at iyon ang kaniyang kuro. Kayâ umupo siya sa may bintana—
Lahat ay panatag ngayon.
Kung nahan ka ngayon ay doon din matutulog, at magigising sa umaga.
Nakatirik na parola ang bundok, upang ipagunita sa gabi na umiiral
ang daigdig, na hindi ito dapat ibaon sa limot.
Sa ibabaw ng dagat, namumuo ang dagim at bumubugso ang hangin,
binabasag ang mga ulap, binibigyan ng wari’y dahilan.
Búkas, hindi sasapit ang madaling-araw.
Hindi na babalik na langit ng araw ang langit; maghuhunos itong gabi,
maliban sa kukupas ang mga bituin at maglalaho pagsapit ng bagyo,
at tatagal marahil hanggang sampung oras.
Ngunit ang daigdig gaya noong dati ay hindi na magbabalik.
Isa-isa, ang mga ilaw sa nayon ay kukulimlim
at niningning sa dilim ang bundok na may bumabandang sinag.
Wala ni ingay. Tanging mga pusa ang naghaharutan sa pintuan.
Naaamoy nila ang simoy: panahon para lumikha ng iba pang pusa.
Pagkaraan, maglalagalag ang mga ito sa kalye, ngunit ang samyo
ng hangin ay bubuntot sa kanila.
Gayundin sa kabukiran, na nalito sa amoy ng dugo,
bagaman ngayon tanging simoy ang umaahon; pinaghunos
na pinilakan ng mga bituin ang bukid.
Kay layo man sa dagat, natutunugan pa rin natin ang signos.
Isang nakabukas na aklat ang gabi.
Ngunit ang daigdig na lampas sa gabi ay nananatiling mahiwaga.
Alimbúkad: World poetry celebration for humanity. Photo by Kat Jayne on Pexels.com
Salin ng “Über die gewalt,” ni Bertolt Brecht ng Germany
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. AñonuevoHinggil sa Karahasan
Tinaguriang marahas ang rumaragasang batis
Ngunit ang kama ng ilog na kumukulong dito
Ay hindi tinatawag na marahas ng sinuman.
Ang bagyong nagpapayuko sa mga adebul
Ay maluwag na tinatanggap na marahas
Ngunit paano naman tatanawin ang bagyo
Na nagpapakuba sa mga manggagawa sa kalye?
Alimbúkad: No to dictatorship. No to Martial Law. Yes to Filipino. Yes to poetry. Photo by Emre Kuzu on Pexels.com
Salin ng “Funeral Blues,” ni W.H. Auden ng United States of America
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Kundiman Libing
Itigil ang orasan, putlin ang telepono
Sawayin mo ang aso at alukin ng buto;
Busalan ang piyano at sa sikil na tambol,
Nagluluksa’y tawagin — ilabas ang ataul.
Eroplano’y hayaang lumipad, umatungal
At isulat sa langit na Siya ay Namatay,
Kalapati’y damitan ng láso na makutim
Ipasuot sa pulis ang guwantes na itim.
Siya ang aking timog, at silangan, hilaga,
At kanluran, trabaho, at araw sa paggala,
Ang hápon, hatinggabi, huntahan ko at awit;
Mali ang akala ko: Walang wakas umibig.
Mga tala’y patayin at di na kailangan;
Isilid pa ang buwan at baklasin ang araw;
Ibuhos yaong dagat at hiklatin ang gubat;
Wala na ngayong bagay ang hihigit, sasapat.
Alimbúkad: Empowering Filipino language through translation. Photo by Rene Asmussen on Pexels.com
salin ng “Black Soul,” ni Monique Ilboudo ng Burkina Faso
salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. AñonuevoKaluluwang Itim
Itim at babae
batid ng diyos
kung ako’y may kaluluwa
lalaki at babae
Sino ang nakababatid
kung ako’y may kultura
mayroon o wala mang kaluluwa
Batid kong
ako’y umiiral
mayroon o wala mang kultura
Batid ko
kung sino ako
Alimbúkad: World poetry imagination. Photo by Jackson David on Pexels.com
Kung naririto si Shiva,
ipahihiram marahil niya
ang kaniyang tatlong mata
at matatanaw
ng mga barko’t biyahero
ang Olakkannesvara
sa ating pantalan
sa loob ng kalooban;
Walang sinumang maliligaw.
Maiiwasan natin ang sakuna
mula sa mga bahura o bato
o mauunahan ang bagyo
laban sa balak nitong bayó.
Hihipan ng mga tanod
na nakadikit sa mga pader
ang mga pakakak
at mapupukaw ang bayan;
at lalagablab ang apoy,
matutupok ang mga bulok.
At gaya ng dapat asahan,
mapahihinto ang simoy
ng pananakop o pandemya
bumunsod man ito mula sa Tsina.
[1839 lithograph of a structural temple on top of a cave temple in Mamallapuram, Tamil Nadu India, Wikimedia Commons].
Alimbúkad 