apoy

Ako, ni Imadeddin Nasimi

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng ghazal ni Imadeddin Nasimi ng Azerbaijan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ako

Nagkahugis ako na maging Maykapal, ako ang Maykapal,
Ang sukdulang diwa, salita ng Diyos, at sagradong Koran.

Ako ang nagwika ng lihim ng buról na lukob ng apoy,
Apoy ni Abraham. Ako rin si Moses, at ako ang Imran.

At ako si Hesus, at ang Alejandro, at ang matang-tubig.
Kung taglay ko itong walang hanggang búhay, ako itong búhay,

Ang dagat ay ako, ako ang baybayin. Ako rin ang perlas,
Ako ang takupis, ang mutya ng dagat at ng karagatan.

Ako ang isipan at ang kagandahan, katangian, mithi.
Mangingibig ako, ako ang larawang kinahumalingan.

Ako ang karimlan. Kamatayan ako. Supling. Pagkawasak.
Baha ng suwail. At ako si Nóah na pinánalígan.

Ako ang balsamo at ako ang doktor, ang kirot, ang gamot.
Ako ang maydusa, ako ang ginhawa sa nararamdaman!

Ganting-Tagay, ni André Frénaud

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Toast en réponse,” ni André Frénaud ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ganting-Tagay

Sa mga imposibleng hámon.
Sa dalawang napakalayong disyerto.
Sa liwanag na nagbubukod sa kanila.
Sa mga di-tiyak na hiyas ng kailaliman.
Sa katotohanan ng baliw na pagdulog.
Sa meditasyon ng apoy.
Sa di-masikmura. Sa pasasalamat.
Sa pagpapalitan. Sa restorasyon.
Sa sabay na migrasyon.
Sa pinagsaluhang pagpápapások.
Sa iyo. Sa akin.

Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang pandaigdig.

Dito sa Tagsibol na Ito, ni Dylan Thomas

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Here in this Spring,” ni Dylan Thomas
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Dito sa Tagsibol na Ito

Dylan Thomas

Dito sa tagsibol na ito, lumulutang ang mga talà sa kawalan;
Dito sa ornamental na taglamig na ito
Ay bumubuhos ang lastag na panahon;
Inililibing ng tag-araw na ito ang ibon ng tagsibol.

Napipilì ang mga simbolo mula sa mga taon
Ng mabagal na inog ng mga baybay ng apat na panahon,
Sa taglagas ay nagtuturo ng tatluhang siklab ng apoy
At mga nota ng apat na ibon.

Nababatid ko ang tag-araw mula sa mga punongkahoy,
At inilalahad ng mga bulate, kung maaari, ang sasapit
Na mga bagyo ng taglamig, o ang paglilibing ng araw;
Dapat natutuhan ko ang tagsibol mula sa mga huni,
At mapiga ang mga aral ng linta ukol sa pagkawasak.

Higit na mahusay sa relo ang uod sa pagtukoy ng tag-araw,
At ang linta’y pumipintig na kalendaryo ng mga araw;
Ano ang pahiwatig sa akin ng eternal na kulisap
Kung sabihin nitong marahang naaagnas ang daigdig?

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Uphold the human rights of all Filipinos, specially the poor and powerless!

Pangwakas na Bulaklak ng Taglagas, ni Edith Södergran

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Höstens sista blomma,” ni Edith Södergran ng Finland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pangwakas na Bulaklak ng Taglagas

Ako ang pangwakas na bulaklak ng taglagas.
Inihele ako sa duyan ng tag-araw,
Itinadhana akong magbantay sa simoy Nórdiko;
sumiklab ang mapulang apoy
sa aking maputing pisngi.
Ako ang pangwakas na bulaklak ng taglagas.
Ako ang pinakabatàng butó ng patay na tagsibol,
At napakadalȋng mamatay bilang pangwakas.
Nakita ko ang lawàng kahanga-hanga’t bughaw,
Narinig ko ang pitlag ng puso ng patay na tag-araw,
Walang ibang butil ang kalis ko kundi kamatayan.

Ako ang pangwakas na bulaklak ng taglagas.
Nakita ko ang mabituing rurok ng taglagas;
Kimkim ko ang liwanag sa malalayong dapugan,
At napakadaling sundan ang parehong daan.
Ipipinid ko ang mga lagusan hanggang kamatayan.
Ako ang pangwakas na bulaklak ng taglagas.

Stop weaponizing the law. Anti-drugs campaign should not be used to trample human rights. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing.

Ang bawat entrada ng iyong katawan, ni Julián Malatesta

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Cada entrada a tu cuerpo,” ni Julián Malatesta
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang bawat entrada sa iyong katawan

Ang bawat entrada sa iyong katawan
ay bagong paglalakbay sa kilalang teritoryo.

Sumasalubong sa akin ang tanawin ng sinaunang
kaugalian nang may maingat na seremonya.
Walang umaamin na bumabaha sa lansangan,
at sumabog ang lava sa piling ng mga amapola.

Wala ni babalâng senyales ng apoy . . .

Kailangan kong humangos tungo sa lagablab
at pabawahin ang apoy sa likod ng halimaw.

Biglang maririnig ang ritmikong hataw sa kasko’t
aalimbukay ang alikabok sa sibad ng mga kabayo.
Ang mga balát na kiniskis ng mga katutubo
ang pumukaw sa buong tribu.
Sakâ nagsipangaso kami nang nakahihingal.

Ngunit sa oras na magbalik kami, aking Mahal,
lalo kang nagiging malambing sa pagsisikap.
Sa mga kamay mo’t sa aking mga kamay,
marahan nating ipapasok ang hayop sa kulungan.

Make love, not war. No to illegal arrest. No to illegal detention.

Pagkaparool, ni Adonis

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Pagkaparoól

ni Adonis (Ali Ahmad Said Esber).
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo.

Namumuhay ako sa gitna ng apoy at ng sálot
Sa taglay na wika ko—na may píping uniberso.
Namumuhay ako sa hardin ng mansanas at langit
Sa unang pagkagalak at sa unang pagkalungkot
Sa mga bisig ni Eva
Isang maestro ng mga isinumpang punongkahoy
Isang maestro ng mga bungangkahoy,
Namumuhay ako sa gitna ng mga ulap at kidlat
Sa lumalaking bato, sa isang aklat
Na nagtuturo ng mga lihim at ng pagkaparoól.

apple tree nature branch blossom plant farm fruit leaf fall flower orchard food red harvest produce autumn fresh agriculture garden closeup juicy healthy flora season close up outdoors eating detail organic rose hip macro photography picking flowering plant rose family land plant

“Punongkahoy ng Apoy,” ni Adonis

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Punongkahoy ng Apoy

salin ng “Tree of Fire” ni Adonis (Ali Ahmad Said Esber) ng Syria.
salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas.

Ang punongkahoy sa gilid ng ilog
ay lumuluha ng mga dahon.
Tinatabunan nito ang baybay
ng paulit-ulit na pigtal na patak.
Binabása nito sa ilog
ang hula ng apoy.
Ako ang pangwakas
na dahon na hindi nasisilayan ninuman.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . Nangamamatay
ang aking kababayan, gaya ng lagablab,
at ni walang naiiwang bakás.

Ang mga Titán, ni Friedrich Hölderlin

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Die Titanen” ni Friedrich Hölderlin mula sa Germany.
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo mula sa Filipinas, at nang may pagsasaalang-alang sa bersiyong Ingles nina Maxine Chernoff at Paul Hoover.

Ang mga Titán

Hindi pa panahon.
Hindi pa sila nakagapos.
At ang mga walang pakialam ay malamig
Hinggil sa usaping pang-anito.
Hayaang tuklasin nila ang palaisipan
Ng Orakulo. Samantala’y magaan kong
Iisipin ang yumao habang may mga pagdiriwang.
Noong sinaunang panahon, nangamatay
Ang mga heneral at magandang babae
At makata. Ngayon naman ay mga tao.
Ngunit nag-iisa ako’t

. . . . . . . . . . habang naglalayag sa karagatan
Ay tinatanong ng mababangong pulô
Kung nasaan na sila.

Dahil may kung anong taglay silang nananatili
Sa isinulat at sa alamat.
Maraming ibinubunyag ang bathala.
Mahabang panahong hinubog ng mga ulap
Ang nagaganap sa ibaba,
At ang sagradong gubat, malusog gaya ng anito,
Ay ibinaon nang malalim ang mga ugat.
Malagablab nang lubos ang yaman ng daigdig.
Wala tayong awit na makayayanig
upang palayain ang ating kaluluwa.
Uubusin nito ang sarili
Dahil ang makalangit na apoy ay hindi
Makatitiis ng pagkakabilanggo.
Kinalulugdan gayunman ng mga tao
Ang bangkete, at sa pagdiriwang
Ay kumikislap na perlas sa leeg
Ng babae ang kanilang mga mata.

Ang mga laro ng digmaan
. . . . . . . . . . At ang landas pahardin
Ay gunita ng kalampag ng mga bakbakan;
Ang mga humuhugong na sandata
Ng mga bayaning ninuno ay nakapatong
Nang panatag sa dibdib ng mga bata.
Ngunit umaalunignig ang mga bubuyog
Sa paligid ko, at kung saan humuhukay
Ang magbubukid ay doon umaawit
Ang mga ibon laban sa liwanag. Maraming
Tumutulong sa langit. Nakikita ang mga ito
Ng makata. Mabuting sumandig
Sa iba. Dahil walang makatitiis mabuhay
Nang mag-isa.

Dahil kapag ang abalang araw
Ang magsimulang magliyab,
At ang makalangit na hamog ay kumislap
Sa kadena, na maghahatid
Ng kidlat mula sa bukang-liwayway
Tungo sa sariling pinagmulan, kahit
ang mga mortal ay madarama
ang kadakilaan nito.
Kayâ sila nagtatayo ng mga tahanan,
At ang mga palihan ay labis na aligagâ,
At ang mga barko’y naglalayag nang pasalunga
Sa mga alon, at ang mga lalaki’y
Nakikipagbatian habang nakikipagkamay;
At iyon ang katanggap-tanggap sa daigdig,
At may katwiran kung bakit tayo nakatitig
Sa sahig.

Ngunit nakasasagap ka
Sa ibang paraan.
Dahil itinatadhana ng panukatang
Umiral ang kagaspangan
Upang mabatid ang kadalisayan.

Subalit kapag sumapit sa lupa
Ang unang sanhi
Upang magkaroon ito ng búhay,
Iniisip ng mga tao na ang makalangit
Ay bumaba sa kailaliman ng mga patay
At biglang sumaisip sa Maykapal
Ang walang hanggahang kahungkagan.
Hindi ako ang dapat magwika
Na ang mga bathala ay pahina nang pahina
Habang sila ay sumasapit sa pag-iral.
Ngunit kapag nagkagayon
. . . . . . . At naglaho
Gaya ng mga buhok ng ama, upang

. . . . .  Ang ibon ng kalangitan
Ay maipabatid ito sa kaniya. Kagila-gilalas
Sa pagkapoot, at iyon ang mahalaga.

Sendad

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Tunghayan ang katawan, at kung nagmumurang kamatis ka, maaaring madagdagan ng bilbil ang baywang, mabawasan ng newron ang utak, o kaya’y umaliwalas ang mukha na parang galak na galak sa magdamag na pagniniig. Mararanasan ang pananabik pagkaraan, ang pangangati at ang pagkagumon lalo’t ritwal na inuulit-ulit ang kabaliwan, at kung hindi magtitiis ay magwawakas sa huntahan ng mga palad ni Maria ang sumusukdol na pag-iinit. Kung pumuti man ang patilya at balbas, pahiwatig iyon ng panahon at pagkatuto. Titimbangin mo ang sarili sa harap ng salamin, titimbangin ang iniinom na gamot at inuubos na pagkain, susukatin ang presyon ng dugo at susukatin ang pasensiya ng puso, at magkakasiya ang iyong konsiyensiya na manaig sa ginhawa ng layaw. Pagtatakhan ka ng kabiyak, at bibiruin ng mga anak. Mauunawaan mo ang halina ng tagsalat sa mga disyertong rehiyon, at kung hindi ka titigil, maihahaka na ang iyong taba ay langis na nag-aangkin ng lihim na yaman at mineral, na ikaw at ikaw lamang ang makikinabang, habang iniihaw ang iyong pangungulila sa kailaliman, at tinitingala mo ang nangangabayong hulagway.

Tulang tuluyan © ni Roberto T. Añonuevo. 23 Agosoto 2011.
"La tumba del poeta" (Libingan ng makata), 1900, pintura sa oleo ni Saenz Pedro Saenz.

"La tumba del poeta" (Libingan ng makata), 1900, pintura sa oleo ni Saenz Pedro Saenz.

Pasiya

/ Roberto Añonuevo / 1 Puna

Nakatimo sa kaniyang ulo ang pinagmulan, at ang paglingon ay katumbas ng lungsod ng asin at pag-ulan ng mga bulalakaw. Siya, na naglandas sa hanggahan ng bawal, ang nakauunawa ng pag-ibig na hinaharang ng mga tabak at tinik na makamandag. Hinahatak siya ng dibinong tinig pakiling sa kaligtasan—para manahan sa bagong bahay at lumang buhay—kahit ang kumukutob sa kaniyang loob ay walang langit na hihigit sa kandungang sariwa’t tigmak sa mga hamog ng madaling-araw. Lumalakad siya ngayong nakatungo at nakatukop ang mga tainga, wasak ang budhi at mithi, habang ang mga mata’y nakapinid na tinatakasan ng mga luha. Nalango siya isang gabi kapiling ang dalawang anghel, at isinuko niya ang lakas sa kanilang nakapapasong dibdib. Lumingon ka, sabi ng kaniyang sintang maalat ang labì at sintigas ng bato, mahal na mahal kita; at siya’y walang nagawa kundi pisakin saka dukitin ang sariling mga mata bago lumingon nang duguan ang pananaw sa nagliliyab na lupaing dating sinisipingan.

“Pasiya,” tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo © 25 Hunyo 2011.
Girodet-Mademoiselle-Lange-as-Venus-1798-590x1174

Binibining Lange bilang Venus, ni Anne-Louis Girodet de Roussy-Trioson (1767-1824)