Ikásiyám na Aralín
Roberto T. Añonuevo
Nabúburá sa mga larángan ang alaála; at ang sampûng síglo ng pananálig at ang labíndalawáng síklo ng karabána ay katumbás warì ng isáng kimpál ng lúad, na mahuhúbog sa anyô ng diyós na ang pagkábanidóso’y hiníhirám sa anyô ng táo ang pagkapútik. Madalîng lumímot at makalímot, sapagkát sa mga larángan, matútulíg ka kung hindî man masawî sa pagsábog ng mga ipersónikong mísil, na magbábalík na bangúngot sa madlâ áraw-áraw hanggáng makásanáyan sa bisà ng balità, at magtúkop man ng mga taínga ay sadyâng nakalúlumpó nakalíligálig nakabábalíw. Higít mo itóng maúunawàan kapág maláy na maláy ka bílang tulâ, buháy ang mga pandamá káhit nása bíngit ng paghimbíng at paggísing, nása isáng súlok ng búnker, nakáhalúkipkíp, nanginginíg, at pumikít man ay nagsusulát ang ísip sa padér na warìng tángan ang Kalashnikov o kayâ’y pasán ang Javelin, hábang pinúpulbós ng mga dáyong éropláno at tangké ang iyóng lungsód alinsúnod sa grándeng bálak ng mga henerál at mahigpít na útos ng diktadór.
Nabúburá sa mga larángan ang alaála. Gáya ng hulà ng ályansa ng mga pithó, lulúsob nang palihím isáng áraw ang mga mananákop, magwáwasíwas ng mápa at trátado, magháhayág ng kaniláng mga katwíran ng pag-íral at séguridád, magbábantâ sa wikà at dískursong kábesádo nilá, úpang sa isáng igláp ay máangkín ang lupàíng kinatátayûán mo. Ang kinatátayûán mo, sabíhin nang bukál ng mga minerál, ay nagbabágo ang mga kúlay, na warìng hunyángo at íbong adárna, sa paglálabás ng mga opisyál na anúnsiyó at propagánda sa panahón ng bakbákan. Estándarisádo ang ibábanggâ sa iyong pahayág, may prósodya ng bansót na haráya, na ang tugmâ at súkat ay warìng kombinasyón sa lóteng na bagamán lantád ang bábaw at sakláw ay kay hírap hulàan ang bagsák ng mga número. “Sumunód ka!” ang singhál na sásapól sa taínga mo, at sa paúlit-úlit na útos ay manlíliít ka hanggáng mágdalawáng-ísip kung isá ka ngâng tulâ—tulâ ngúnit hindî!—ang tulâ na batíd ng nakáraán subálit ang tulâ ring malímit umíigkás patakás sa itínadhanàng bilanggûan sapagkát paláisipán sakalì’t magmukhâng prósa at inílilíngid kung hindî man ginígipít ng kasálukúyan.
Nabúburá sa mga larángan ang alaála. Lumabás ng báhay, maglakád nang maglakád, at mayáyapákan nang dî-sinásadyâ sa naukàng lansángan ang mga ípot at putól na dilà, na báwat isá’y may kasaysáyan ng kabayaníhan o kayâ’y pagtátaksíl. Masúsulások ka sa úsok mulâ sa mga guhông gusalì at buról; masásakál sa lansá at panghí ng mga sumambúlat na álkantarílya at plánta; masúsuká sa mga nilalángaw inuúod na bangkay at basúra na naghúnos na bundók o bárikáda sa abenída. Sa ganitóng pangyayári, ang mga táo—na daíg pa ang róbot—ay naúumíd o kayâ’y nabábaklá káhit maykáya at títuládo, may bayág ngúnit umúrong hanggáng lalagúkan kung hindî man kuyukót, sapagkát tinátangáy silá, tinátangáy ng ágos ng banyagàng náratíbo na namámayáni sa kaniláng éstado. Báwat pagtútol sa itínakdâng patákarán ay pagharáp sa hukúmang makáw. Báwat pagtindíg sa kátotohánan ay pagharáp sa bibitáyan. Walâng pinápatáwad sa mga larángan—pinagpápantáy ang mga kásarìán at urìng pánlipúnan sa lábis na gútom at úhaw, at kay dalîng pagulúngin ang úlo kapalít ng tinápay dáhil walâ itóng maísip na matinô kung hindî humílig sa dingdíng sa lábis na panlúlumò at pagsukò.
Sa mga larángan, sinísilabán ang mga aklátan at múseo samantálang pináaápaw ang láson sa mga kamálig at dam. Gayunmán, pinápayágan ang pornógrapíya ng kabúlastugán, pára mapángitî kung hindî man mapángiwî ang báyan káhit sandalî. Kung isá ka ngâng tulâ, maráhil hindî ipagtátaká kung isuplóng ka sa awtóridád dáhil sa parátang na promotór ng polusyón ng íngay bukód sa alagád ni Asiong Aksayá sa paggámit ng papél at tínta. Hindî mo masísikmurà ang gayóng tadhanà. Magsásawà ka sa pág-iisá. Magsásawà sa pagkámakásarilí. Magsásawà sa dántaóng pagsúpil sa kátotohánan at pag-íwas sa pakikísangkót. Hindî ka isinílang pára págsilbihán ng báyan. Kung tapát ka sa saríli, aáwit ka sa asimétrikong paraán sa panahón ng pagkákahón at panlílinláng, palúlutángin ang kóntrapúnto sa melodíya ng pagsunód, magpápakanà ng mga sagútan at polipónikong tínig na sugatán ngúnit anóng tíbay at tápang, sapagkát walâng íisáng tínig o hímig na dápat mámayáni sa mga larángan, bukód sa kúlang na kúlang ang alinmáng sikát o sínaúnang tugmâan na angkóp sa sariwàng karánasán. Kailángan mong magparámi, matúto ng kálkuládong réproduksiyón imbés na réplikasyón ng mga tulâ, magsílang nang magsílang ng mga talinghagà sa loób man o labás ng báyan mong sawî hanggáng máriníg ang matalísik at kólektíbong áwit na káyang pumawì sa pang-éstadong áparáto ng katángahán.
Sa mga larángan, makapángyaríhan ang éspada kung walâng panulát. Ngúnit walâ mang panulát, lílikhâ ang tadhanà ng mga hakbáng na maglúluwál sa iyó—sa alinmáng anyô at método— na makápagtátagúyod ng kapisánan, hahátak sa báwat isá úpang bumángon at magkáisá mulâ sa panawágan ng Súpremong Síning, na ang isáng tulâ’y nagíging sampû, ang sampû ay nagíging sanlaksâ, ang sanlaksâ ay nagíging yutà-yutà na káyang magíng tatlóng bilyóng tulâ mulâ sa sólidáridád ng ibá’t ibáng wikà na makatítigháw sa gútom na higít sa káyang sukátin ng písikong katawán. Malakás man ang propagánda ng líga ng mga diktadór, ikáw bílang tulâ ay makapagtítindíg ng saríling kasaysáyan, makasásabáy o makasásalungát sa nangíngibábaw na kasaysáyan ng lipúnan, handâng magpásikláb ng guníguní hanggáng mapigâ ang anumáng pinakámatáyog sa kaloóban ng táo, gáya ng kalayàan at katarúngan.
Binúburá sa mga larángan ang alaála, ngúnit tátanggíng makipágsabwátan o makipágkompromíso ang iyóng mga salitâ pára makáligtás sa henosídyong pakanà ng pásistang gahúm. Isákripísyo ka man ng makatà pára sa pánsaríling kapakínabangán niyá’y siyá ang únang maúutás at hindî ikáw. Sapagkát ikáw ay isá ring álaála sa loób ng mga álaála, ang tulâ na walâng panahón at walâng kamatáyan bagamán lumitáw sa isáng náyon, ang tulâ ng pag-íbig sa sángkataúhan sa sukdúlang pákahulugán.
Alimbúkad 