Mga Paniki, ni Rei Mina

Salin ng "Bats" ni Rei Mina ng Papua New Guinea
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
  
 Mga Paniki
  
 Sino ang naninirahan sa ganitong madilim, sawîng 
 Dingding na kasing-itim ng gabi?
 Panatag ang simoy,
 Naghihintay wari ng panggabing pagkabulabog.
 Walang ano-ano’y pumagaspas ang mga pakpak.
 May kung anong dumaplis sa aking mukha.
 Sumunod ang isa pa.
 Maya-maya’y lumitaw ang kawan ng mga nilalang,
 At umahon ang ritmo ng nakakikilabot na musika.
 Ang masangsang na amoy ng di-naliligong lawas
 Ay kumampay-kampay at lumutang sa eyre.
 Paano nakikita ng mga nilalang na ito ang daan
 Sa pagitan ng mga dingding na bato,
 Na higit na maitim pa sa gabi? 
Alimbúkad: Poetry across countries. Photo by Brady Knoll on Pexels.com

Saeculum obscurum, ni Roberto T. Añonuevo

Saeculum obscurum

Roberto T. Añonuevo

If we’re going to play games, I’m going to need a cup of coffee. — Commissioner Gordon

Nabubuksán ang sakít ng úlo,

Lumilitáw ang bulók na báo.

Ang liwánag ay dilím sa mundó,

Ang busílak ay balón ng palsó.

Alimbúkad: Poetry language mind games. Photo by Pia Kafanke on Pexels.com

Ang Ulam, ni Roberto T. Añonuevo

Ang Ulam

Roberto T. Añonuevo

Ang tupa ng hari’y
daig pa ang hari.

Anak ng tupa,
paano ka ba naging isang uban
sa gubat ng dilim?
Para kang nakatatak
sa mga tisert o bag
na ipagmamagara sa tamang sandali
ng kawan-kawan mong tagasunod.
Naunawaan ka namin
sa banyagang pananampalataya
kahit higit na masarap ang tulingan
o itik o baboy-damo.
Modelo ka sa laboratoryo ng isip,
at ligtas kami dahil sa iyong lahi
o sa isusuot na damit.
Masungit dahil malayo sa pastulan,
naghahanap ka ngayon ng damo—
kuwarentena ang pastol at mga aso.
Kutob mo ang simoy ng panganib
sa masasalubong na sabik na lobo
o sa tropa ng mga uwak
kung iyan ang kapalaran sa lupa.
Balisa sa iláng, iláng na iláng ka
kapag tinititigan para sa iniisip
nilang piging o hapunan.
Ano ang magiging tanaw sa iyo
ni Abraham kung masalalak sa sukal?
Tumatakbo kang naliligaw,
nagugutom sa kalugurang sensuwal;
kumakapal ang tatag mo sa taglamig,
at sinabing hubad ang iyong anino
na sakay ng usok tungo sa Paraiso.
Sinusukat at inuuri ng mga diyos
ang iyong lamán, balahibo’t balát,
hinahangaan ang bait, buto’t bayag,
at ihatid man sa katayan o palengke,
nakasusuot ka sa aming guniguni:
malumay, pagpalitin man ang puwesto
ng iyong mga katinig. . . .

Alimbúkad: Uncompromising poetry imagination for humanity. Photo by Mat Reding @ unsplash.com

Dalawang Tula ni Tarjei Vesaas

Salin ng “Natta, Gunnar og bjørka,” ni Tarjei Vesaas ng Norway
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Gabi, si Gunnar, at ang Arnus

Kuminang ang buwan sa kabila ng pader.
Ang arnus ay may mapuputing binti.

Tumindig sa karimlan ang arnus.
Napakadilim ng bintana ni Gunnar.

Ang arnus ay nagtampisaw sa párang.
Humimbing ang batang si Gunnar sa kama.

Walang makalalapit at makasasakit sa iyo.
Nagbabantay ang arnus sa tabi mo.

Arnus, Ifugaw term  for “Birch.” Photo by John Price, titled “Birch grove in the forest,” @ unsplash.com.

Salin ng “Første snø,” ni Tarjei Vesaas ng Norway
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Unang Ulan ng Niyebe

Walang tinag at nakapaninigas ang simoy,
mataas ang imbulog ng lawin,
nandaragit—
magsisimula na ang araw ng taglamig.

Bawat bahay ay naging matibay na moog,
at binago ang mga dingding laban sa ginaw—
nang biglang humalibas ang unos ng niyebe.

Hindi maglalaon, ang mga unang bakás
ay patungo sa puting bakuran.
Sapagkat sumapit na ang taglamig—
na naglandas—
pa-hilaga.

Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Oliver Kiss, titled, “Vik, Norway” @ unsplash.com.

Ang Tahanan ng Hilakbot, ni Leonora Carrington

Salin ng “La Maison de la peur,” ni Leonora Carrington ng United Kingdom at Mexico
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Tahanan ng Hilakbot

Noong isang hapon, habang naglalakad ako sa isang kapitbahayan, nasalubong ko ang kabayong nagpahinto sa akin.
. . . . . . “Sumáma ka sa akin,” aniya, at yumukod paroon sa kalyeng madilim at makitid. “May ipakikita ako sa iyo.”
. . . . . . “Wala akong panahon,” tugon ko, gayunman ay bumuntot pa rin sa kaniya. Sumapit kami sa pinto na kinatok niya sa pamamagitan kaliwang pesunya. Bumukas ang pinto. Pumasok kami, at naisip kong hulí na kami sa tanghalian.
. . . . . . Maraming nilalang ang nakasuot ng eklesiyastikong damit. “Huwag umakyat sa itaas,” anila. “Makikita mo roon ang aming magandang pintong inkrustado. Yari iyon sa turkesa, at ang mga asuleho’y pinagdirikit ng ginto.”
. . . . . . Nagulat ako sa gayong pagtanggap, at napatangô ako at sumenyas sa kabayo na ipakita sa akin ang kayamanan. Matataas ang baitang ng hagdan, ngunit nakaakyat kami—ang kabayo at ako—nang madali.
. . . . . . “Alam mo, hindi naman gayon kaganda gaya niyang lahat,” aniya sa akin sa mahinang tinig. “Ngunit kailangang kumita ng ikabubuhay, hindi ba?”
. . . . . . Maya-maya’y nakita namin ang turkesang sahig ng maluwag, hungkag na silid. Ang mga asuleho’y lapát na lapát sa ginto, at kagila-gilalas ang asul. Magalang kong tinitigan iyon, at winika ng kabayo:
. . . . . . “Ang totoo’y batong-bato ako sa trabahong ito. Ginagawa ko lang ito para sa salapi. Hindi ako angkop sa ganitong kaligiran. Ipakikita ko sa iyo na sa susunod, magkakaroon dito ng pagtitipon.”
. . . . . . Makaraang makapagnilay, nasabi ko sa sariling madaling mabatid na ang kabayong ito ay pambihirang kabayo. Sa gayong konklusyon, nadama kong dapat ko pa siyang higit na makilala.
. . . . . . “Darating ako sa inyong pagtitipon. Wari ko’y naiibigan na kita.”
“Nakaaangat ka sa mga karaniwang bisita,” tugon ng kabayo. “Mahusay akong ibukod ang kaibhan ng karaniwang tao at ng tao na may pang-unawa. Magaling ako sa pag-arok sa kaluluwa ng tao.”
. . . . . . Napangiti ako nang sabik. “At kailan ang pagtitipon?”
. . . . . . “Mamayang gabi. Magsuot ka ng makakapal na damit.”
. . . . . . Kakatwa iyon, dahil nakasisilaw ang sikat ng araw sa labas.
. . . . . . Nang pababa na ako sa hagdan sa dulo ng silid, napansin ko nang may pagkagulat na higit na magaling sa akin ang kabayo. Naglaho ang mga eklesiyastiko, at umalis ako nang walang nakakikita sa aking pag-uwi.
. . . . . . “Alas-nuwebe,” sabi ng kabayo. “Tatawagan kita nang alas-nuwebe. Tiyaking ipabatid iyon sa kónserhe.”
. . . . . . Nang pauwi na ako’y sakâ ko naisip na inanyayahan ko sanang maghapunan ang kabayo.
. . . . . . Di na mahalaga pa, naisip ko. Bumili ako ng letsugas at ilang patatas para panghapunan. Nang makauwi na ako’y nagsiga ako para makapagluto. Uminom ako ng isang tasang tsaa, pinagnilayan ang naganap sa buong araw, at lalo na ang kabayo, at gaano man kaikli ang panahon ng aming pagkakakilala ay itinuring kong kaibigan. Kakaunti ang aking mga kaibigan, at masaya na akong may kabayo na naging kaibigan ko. Matapos kumain ay nanigarilyo ako at inisip ang kasiyahang maidudulot ng pag-alis, imbes na kausapin ang sarili at mabato hanggang yumao sa pare-parehong kuwento na paulit-ulit kong isinasalaysay sa sarili. Nakababato akong tao, kahit na labis na matalino at pambihira ang anyo, at walang iba pang nakababatid nito kundi ako. Malimit kong sinasabi sa sarili na kung mabibigyan ako ng pagkakataon, ako sana ang naging sentro ng intelektuwal na kapisanan. Dahil nasanay na akong kausapin ang sarili, parati na lang inuulit-ulit ko ang pare-parehong bagay. Ano pa ang dapat asahan? Namumuhay akong gaya ng ermitanyo.
. . . . . . Nasa yugto ako ng pagninilay nang kumatok nang malakas sa pinto ang kaibigan kong kabayo, at kinabahan ako na baká ireklamo ng mga kapitbahay ko.
. . . . . . “Lalabas na ako!” sigaw ko.
. . . . . . Sa karimlan ay hindi ko alam kung aling direksiyon ang aming tinatahak. Tumakbo ako nang katabi siya, at kumapit sa kaniyang buhok para makaagapay. Pagdaka’y napansin kong naroon sa harapan at likuran namin, at sa lahat ng panig ng malawak na nayon, ang mga kabayong parami nang parami. Tuwid na nakapako ang tingin nila sa malayo, at bawat isa’y may kagat-kagat na kung anong lungting bagay. Kumakaripas sila, at ang lagabog ng kanilang mga yabag ay yumanig sa lupa. Lalong tumindi ang lamig.
. . . . . . “Nagaganap ang pagtitipong ito isang beses kada taon,” sambit ng kabayo.
. . . . . . “Mukhang hindi ito kaaya-aya para sa kanila,” sabi ko.
. . . . . . “Dadalawin natin ang Kastilyo ng Hilakbot. Siya ang maybahay.”
. . . . . . Naroon sa malayo ang kastilyo, at ipinaliwanag ng kabayong yari iyon sa mga bato na pananggalang sa matinding taglamig.
. . . . . . “Higit na malamig sa loob,” aniya, at nang sumapit kami sa bakuran, nabatid kong totoo ang kaniyang sinasabi. Nangatog ang lahat ng kabayo, at nangatal ang kanilang mga ngipin na parang kastanyetas. Wari ko’y lahat ng kabayo sa mundo ay dumalo sa pagtitipong ito. Bawat isa’y namimilog ang mga mata, tuwid ang tingin, at may mga bulâng tumigas sa palibot ng bibig. Nanigas ako sa sindak, at ni hindi makapagsalita.
Sinundan namin ang pila hanggang sumapit sa malaking bulwagang napalalamutian ng mga kabute at sari-saring prutas ng gabi. Naupo ang mga kabayo, at nanganigas ang harapang binti. Tumingin sila nang hindi gumagalaw ang mga ulo, at pulos puti ang mga mata. Takot na takot ako. Sa harapan namin, nakahilig sa anyong Romano doon sa malaking kama ang maybahay—ang Hilakbot. Mukha siyang kabayo, ngunit higit na pangit. Ang kaniyang bestido’y yari sa mga buháy na paniking tinahi-tahi ang mga pakpak: kung paano kumampay ang mga ito’y maiisip na hindi nito gusto ang gayon.
“Mga kaibigan,” aniya, nang maluha-luha at nanginginig. “Sa loob ng tatlong daan at animnapu’t limang araw ay pinag-isipan ko kung ano ang pinakamahusay na paraan para kayo aliwin sa gabing ito. Ang hapunan ay gaya noong nakagawian, at bawat isa’y makakukuha ng tatlong bahagi. Ngunit bukod pa riyan, naisip ko ang bagong palaro na sa aking palagay ay naiiba, dahil gumugol ako ng panahon para maperpekto ito. Matiim kong ninanasa na maranasan ninyo ang parehong galak sa paglahok sa palarong ito, gaya ng naranasan ko habang iniimbento ito.”
. . . . . . Lumaganap ang katahimikan pagkaraan niyang magsalita. At nagpatuloy siya.
. . . . . . “Heto ang lahat ng detalye. Pangangasiwaan ko mismo ang palaro, at ako rin ang magiging tagahatol at magpapasiya kung sino ang mananalo.
. . . . . . “Kailangan ninyong magbilang nang pabalik mulang sandaan at sampu hanggang lima hangga’t maaari habang iniisip ang inyong kapalaran at itinatangis ang mga yumaong nauna sa inyo. Kailangan ninyong umindak sa himig ng ‘Mga Bangkero ng Volga’ nang gamit ang kaliwang unahang paa, ‘Ang Marseyasa’ nang gamit ang kanang unahang paa, at ‘Saan ka nagpunta, Aking Pangwakas na Rosas ng Tag-araw?’ sa pamamagitan ng dalawang paa sa likuran. May iba pa akong detalye ngunit hindi na isinali iyon upang padaliin ang laro. Magsimula na tayo. At tandaan, na hindi ko man makita agad ang buong bulwagan, nakikita ng Mabuting Panginoon ang lahat!”
. . . . . . Hindi ko alam kung ang teribleng lamig ang nakapukaw ng sigla; ang totoo’y nagsimulang umindak sa sahig ang mga kabayo at pinalagatok ang kanilang mga pesunya na tila ba papasok sila sa kailaliman ng lupa. Nanatili ako sa kinatatayuan ko, at inisip na hindi nawa niya ako makita, ngunit nakukutuban kong malinaw niyang nakikita ako sa pamamagitan ng taglay na napakalaking mata (isa lamang ang kaniyang mata, ngunit dalawampu’t anim ang laki kung ihahambing sa karaniwang mata). Ganito ang nangyari sa loob ng dalawampu’t limang minuto, ngunit. . . .

Sa Sementeryo, ni C.P. Cavafy

Salin ng tula ni C.P. Cavafy ng Greece
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa Sementeryo

Kapag hinatak ng gunita ang iyong mga hakbang
Tungo sa sementeryo, sumamba
Nang may paggalang sa sagradong hiwaga
Ng ating madilim na hinaharap.
Tumingala’t ituon ang isip sa Panginoon.
Sa harap mo
Ang pinakamakitid na kama ng walang hanggang
Paghimbing ay nakasalalay sa awa ni Hesus.

Ipinagmamalaki ng ating minamahal na relihiyon
Ang mga libingan at sariling kamatayan.
Tumatanggi ito sa mga regalo, sa mga biktima
At mariringal na pagdiriwang ng mga pagano.
Salát sa mga walang saysay na paghahandog
Ng ginto
Ang pinakamakitid na kama ng walang hanggang
Paghimbing ay nakasalalay sa awa ni Hesus.

Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity

Bumabakhtin Da Dawg, ni Roberto T. Añonuevo

Bumabakhtin Da Dawg

Roberto T. Añonuevo

“I shall return!” —Gen. Douglas MacArthur
“I am the Lord thy God. . .”— mula sa Aklat ng Exodus

Matututo balang araw ang ilog na tumiklop na isang papel, at ang papel na tumatahol ng mga salita na waring galing sa ambidekstrosong bathala ay magpapaunawa ng mga kalansay sa loob ng mga kontrata, ang kasunduan sa maboboteng huntahang bumubuti sa loob ng silid na naglalaman ng kabit-kabit na pag-ibig sa mansiyon o bantayog o paaralan, na kung hindi hawla ay galeriya ng mga aklat at gatasán ang kawawang guro, bumibiyahe sa langit para tumanyag na alagad ng poskolonyang moralidad, ikakatwiran ang kultura ng mga masunuring tuta, ngunit ipinagtatanggol ang kasaysayan ng pusa, o maysapusang isinasakay sa paglalakbay, marahil para makaipon tungo sa bagong proyekto, na gaya sa nobela’y hindi matapos-tapos sapagkat walang hangga ang gutom sa paghawak ng setro at teleskopyo, sinisipat ang anggulo ng bútas na lulusutan, umaahon na musika ng niresiklo at sintunadong katwiran, maamò ngunit ibig maging ámo, maraming tagapagtanggol na taliba at balita sa kawili-wiling dilim, kuripot sa grasya gayong waldas kung lunggati ang pag-uusapan, walang sinasantong batas at mahigpit sa teritoryo, lumalawak ang mga bakás na hindi tumatanda at di-nakatatanda, bukod sa nagpapahatid ng alingawngaw upang makarating marahil sa Norwega at makapiling ang kamukhang Noriega, malamig na humihimig sa ibabaw ng balikat ng mga trubador, animo’y lasing at hindi mapakali, nangangati kapag nag-iisa, bumibigkas ng walang kamatayang Ako, Ako ang Daigdig,  nagpapakadalubhasa sa paglundag at nasa puso kung kumagat, na ang kamandag ay hinahangaan ng madlang hindi nakabuklat ng diksiyonaryo, na ang nilalaman ay inaari para pagkakitahan kahit pag-aari ng bayan sapagkat tinustusan ng buwis at pawis ng karaniwang mamamayan, at ngayon ay pag-aari ng iisang pangalan, na higit magtatagal at paplantsahin ang gusot, dahil ang papel ay ilog ng mga tumatahol, na kagila-gilalas sa kolektibong pagmamahal na maibalik ang tubig na umagos para wasakin ang angking loob, at kung nagbabasá ka pa rin hanggang dito, ikaw marahil ang tunay na Aso ng mga Aso—na hinding-hindi ko ipagpapalagay na isang siraulo.

Ulan sa Madaling-araw, ni Du Fu

Salin ng “朝 雨,” ni Du Fu ng People’s Republic of China
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ulan sa Madaling-araw

Sumisipol sa liwayway ang malamig na hangin
na tangay ang mga ulop ng ilog, sakâ dumilim.
Nagtago ang mga bibe sa karatig na pulô;
sa tigmak na sanga, mga layanglayang ay nupò.
Sina Huang at Qi sa wakas ay lumiban sa Han ;
di nakipagkita sina Chaofu at Xu You kay Yao .
Natitira sa kubol ko ang isang basong alak;
mabuti’t nakaraos sa maginaw na magdamag.

Kabaliwan, ni Ada Negri

Salin ng “La Follìa,” ni Ada Negri ng Italy
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Kabaliwan

Napigtal sa sikomoro ang dahon, niyanig ng lawiswis ang puso
. . . . . . . . . . ng sipres,
at ikaw ang tumawag sa akin.

Mga matang tagabulag ang bumutas sa dilim, nagpakò sa akin
. . . . . . . . . . gaya ng pakò sa dingding,
at ikaw ang tumitig sa akin.

Humipo sa akin ang mga kamay na tagabulag, tungo sa himbing
. . . . . . . . . . na bukál ay sinalok nito ako,
at ikaw ang may gusto sa akin.

Pasukdól sa malamig na gulugod na kumakatal nang tahimik,
. . . . . . . . . . ang kabaliwan ay umahon sa aking utak,
at ikaw ang pumasok sa akin.

Hindi na sumasayad sa lupa ang mga paa ko, magaan ang láwas
. . . . . . . . . . na lutáng, tangay ng nakahihilong dilim,
at ikaw ang nagpabagsak sa akin, ikaw.

Ang Tao na Nagsasalita sa Dilim, ni João Cabral de Melo Neto

Salin ng “Homem falando no escuro,” ni João Cabral de Melo Neto          ng Brazil
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Tao na Nagsasalita sa Dilim

Malalim at napakatahimik na pagninilay
ang nakapaloob sa gabing nasa piling;
sa loob ng gabi, sa loob ng pangarap na iisa ang espasyo at katahimikan.

Kislot ang pumukaw sa simula, na may pagaspas ng mga pakpak
na pawang bagwis ng kamatayan.
Tila ako nananaginip nang gising sa lahat ng sandali ng bawat araw.

Hindi ko alintanang sumulat ng taludtod ngunit sabay nating pinalalaya
ang mga sarili sa bawat tula.
Hindi magtatagal at hindi na sa atin ang isinulat, at wala nang matitira
sa iyo para sa naghihiyawang lungsod.

Tanging mga pangarap natin ang mahalaga ngayong gabi.
Kapuwa natin niyuyugyog ang katahimikan.
Sinasabing bahâ ang tanging kailangan, ngunit ni walang talàng lumitaw.