Alulong, ni Allen Ginsberg

Salin ng “Howl,” ni Allen Ginsberg ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Alulóng

Para kay Carl Solomon

I
Nakita ko ang matitinik na utak ng aking henerasyon na winasak ng kabaliwan,
. . . . . . .nagugutom nabuburyong nahuhubdan,
hila-hila ang kani-kanilang sarili sa mga negrong kalye kapag madaling-araw
. . . . . . .para magkaamats, mga anghel na jeproks na lumiliyab para sa ugnayang makalangit dulot ng bateryang kumikisap sa loob ng makinarya ng gabi,
. . . . . . .na luklukan ng karukhaan at gusgusin at sabóg na nakatalungkong humihithit
sa karimlang sobrenatural ng mga nagyeyelong baláy na lumulutang sa tuktok
. . . . . . .ng mga lungsod na nagninilay sa jazz, na ibinunyag ang kanilang isip sa Langit
sa lilim ng El at nasilayan ang mga Mahometanong anghel na sumusuray sa bubong
. . . . . . .ng barumbarong na nagliliwanag, na nakapasá sa mga unibersidad nang may maningning na matang sabóg sa Arkansas at trahedyang mala-Blake sa mga iskolar
. . . . . . .ng digmaan, na sinipa mula sa mga akademya dahil inakalang búang at nagpapa-
lathala ng mga awiting bastos sa mga bintana ng bungo, na nangangatal nang nakabrip
. . . . . . .sa mga libagíng silid, nagsisindi ng pera sa mga basurahan, at inuulinig sa rabaw ng dingding ang Sindak, at pinagdadampot dahil sa kanilang bulbuling balbas
. . . . . . .na nagbabalik sa Laredo na may sinturon ng tsongki para sa New York,
na kumakain ng apoy sa mga pintadong hotel o tumutungga ng turpentina sa Paradise . . . . . . .Alley, kamatayan, o pinupurgatoryo ang kanilang lawas gabi-gabi sa mga panaginip, sa mga droga, naaalimpungatan dahil sa bangungot, alkohol at burat at . . . . . .. . . . . .walang hanggahang bayag, di-maihahambing na mga kalyeng bulág ng kumakatal na ulap at kidlat sa isipang lumulundag tungo sa mga polo ng Canada & Paterson,
. . . . . .pinagliliwanag ang lahat ng walang tinag sa mundo ng Panahon na nakapagitan,
Peyoteng tumaliptip sa mga bulwagan, bakuran ng berdeng punong sementeryong . . . . . .. . . . . .sumisilang, pagkalasing sa alak habang nasa bubong, o harapan ng tindahang  . . . . . .. . . . . .sari-sari na adik sa damong neon na kumukutitap na ilaw-trapiko, araw at buwan . . . . .    .at pintig ng punongkahoy sa humahalihaw na otonyong madaling-araw ng . . . . . .. . . . . .. . . Brooklyn, nanggagalaiting sinesera at mabuting hari ng liwanag ng diwa,
na ikinadena ang kanilang mga sarili sa mga sabwey para sa eternal na biyahe mulang
. . . . . .Battery hanggang sagradong Bronx nang may amats Benzedrine hanggang ang . . . . . .. . ..ingay ng mga kotse at bata ay pukawin silang nanginginig nang bangas ang bibig at . . . . . .bugbog ang kulimlim na utak na natuyot sa katalinuhan sa gastadong sinag ng . . . . . .. . . . ..Zoo,
na nalunod buong gabi sa submarinong sinag ng Bickford’s na lutang at nakaupo sa
. . . . . .mapusyaw na serbesang dapithapon sa nakahihindik na Fugazzi’s, nakikinig sa . . . . . .. . . . pagputok ng wakas mula sa idrohenong jukbax,
na patuloy na nagsasalaysay nang pitumpung oras mulang parke hanggang bahay
. . . . . .hanggang bar hanggang Bellevue hanggang museo hanggang Brooklyn Bridge,
. . . . . .bigong batalyon ng platonikong tsismosong lumulundag sa kababawan ng sunog-
. . . . . .ligtasan sa mga bintana ng Empire State palabas ng buwan,
tumatalak sumisigaw sumusúka bumubulong ng mga katotohanan at gunita
. . . . . .at anekdota at tadyak sa mata at rindi ng mga ospital at bilangguan at digma,
buong kaisipang isinukang tandang-tanda sa loob ng pitong araw at gabi
. . . . . .taglay ang matang kumikislap, karne para sa Sinagoga at inihasik sa kalye,
na naglaho sa kung saang Zen New Jersey na iniwan ang bakas ng malabong
. . . . . .larawang pamposkard ng Atlantic City Hall,
pinagdurusahan ang Silanganing pagpapawís at Tanseryanong pulbos-buto, at
. . . . . .sakit-ng-ulo ng China, idinuwal ang walang kuwentang pamatay-gutom na
. . . . . .madilim magarang silid ng Newark,
na magdamag na gumagala nang paikot-ikot sa mga riles ng tren,
. . . . . .at nag-iisip kung saan patutungo at saan nagtungo, hindi mag-iiwan ng mga wasak . . . . . .na puso
na nagsisindi ng sigarilyo sa mga kotse kotse kotse na rumaraket sa niyebe tungo sa
. . . . . .malulungkot na bukirin sa impong gabi,
na nag-aral ng Plotinus Poe San Juan de la Cruz telepatiya at bop kaballa dahil ang
. . . . . .kosmos ay kusang pumipitlag sa kanilang talampakan sa Kansas,
na isinanla iyon sa mga lansangan ng Idaho na naghahanap ng bisyonaryong Indiyong
. . . . . .anghel, na inakalang baliw lamang sila nang magningning ang Baltimore sa
. . . . . .kaluwalhatiang sobrenatural,
na tumalon sa mga limosina kapiling ang Chino ng Oklahoma dahil sa tulak ng
. . . . . .otonyong hatinggabing may sinag-kalyeng ulan sa bayan,
na sumunggab nang gutom at mag-isa sa Houston sa paghahagilap ng Jazz o sex o
. . . . . .sopas, at sinundan ang matalas na Español upang makipag-usap
. . . . . .sa America at Eternidad, isang walang kapag-a-pag-asang tungkulin, at kaya
. . . . . .sumakay ng barko pa-Africa,
na naglaho sa mga bulkan ng Mexico at walang iniwan kundi ang anino ng pantalong
. . . . . .maong at ang lava at ang abo ng panulaan na isinabog sa dapugang Chicago,
na muling lumitaw sa West Coast para imbestigahan ang FBI na balbasarado at . . . . . .. . . . . .. . . nakasalawal at may malalaking matang pasipista na seksi sa maitim na balát at . . . . . .. . . . nagpapakalat ng di-maarok na polyeto,
na pinapasò ng sigarilyo ang mga brasong nagpoprotesta sa narkotiko-tabakong usok
. . . . . .ng Kapitalismo,
na nagpapalaganap ng mga Superkomunistang polyeto sa Union Square, umiiyak at
. . . . . .naghuhubad habang ang mga sirena ng Los Alamos ay pinahahagulgol sila, at . . . . . .. . . . . pinahahagulhol ang Wall, habang humahagulhol ang barko ng Staten Island,
na nalugmok sa kaiiyak sa mapuputing himnasyos nang lastag
. . . . . .at nanginginig sa harap ng makinarya ng ibang kalansay,
na sinakmal sa leeg ang mga detektib at napasigaw sa tuwa sa loob ng kotse ng pulis
. . . . . .dahil sa tangkang di maituturing na krimen kundi ang kanilang ilahas na balak na . . . . . .. . pederastiya at paglalasing,
na umaalulong nang nakaluhod sa sabwey at hinihila palayo sa bintana habang
. . . . . .iwinawagay ang mga uten at manuskrito,
na hinayaan ang kanilang sariling kantutin sa puwit ng mga banal na nakamotorsiklo, at
. . . . . .malugod na sumigaw,
na pinasabog at tinangay ng mga diwatang tao, mga marinero, hinahaplos ng Atlantiko
. . . . . .at pag-ibig na Caribe,
na kumandi sa umaga sa gabi sa hardin ng rosas at sa damuhan sa mga publikong
. . . . . .parke at sementeryo, nagkakalat ng kanilang tamod nang libre sa sinumang
. . . . . .maaaring dumating,
na sinisinok nang walang katapusan at nagsisikap kiligin ngunit nagwawakas sa
. . . . . .paghikbi sa likod ng harang sa Paliguang Turko noong ang bulawan & hubad na
. . . . . .anghel ay dumating upang tusukin sila ng espada,
na nawalan ng kanilang mga binatang parausan sa tatlong daga ng kapalaran—ang
. . . . . .isang-matang daga ng dolyar na heterosexual ang isang-matang daga ng . . . . . .. . . . . .. . . . . kumikindat pagkalabas ng sinapupunan at ang isang-matang daga na walang . . . . . .. . . . . ginagawa kundi kumubabaw sa puwit at lagutin ang bulawang intelektuwal na . . . . . .. . . hibla ng hablon ng artesano,
na esktatikong kumantot at di-matighaw ng bote ng serbesa isang mahal na pakete
. . . . . .ng sigarilyo ang kandila at nahulog sa kama, at patuloy na bumulusok sa sahig . . . . . .. . . . . pababa ng bulwagan at winakasan ang pagkahimatay sa pader na may bisyon ng . . . . . .. . ultimong puke at nilabasan paiwas sa pangwakas na putok ng kamalayan,
na pinatamis ang pagdukot sa milyong dalagitang nangangatal habang papalubog ang
. . . . . .araw, at pulang-pula ang mata sa umaga ngunit handang patamisin ang
. . . . . .pagdukot ng liwayway, inilalantad ang kanilang puwit, sa ilalim ng mga kamalig
. . . . . .at nakahubad sa lawa,
na naglakwatsa para magpaputa sa Colorado doon sa samot na nakaw na kotseng
. . . . . .panggabi, N.C., bayaning lihim nitong mga tula, oragon at Adonis ng Denver-joy
. . . . . .sa alaala ng kaniyang di-mabilang na pakikipagtalik sa mga dalagita sa mga . . . . . .. . . . . .. . bakanteng lote & bakurang kainan, marurupok na upuan sa mga sinehan, sa mga . . . . . .. . tuktok ng bundok sa mga yungib o sa piling ng mga patpating weytres
na nagbubuyangyang ng palda sa pamilyar na bangketa & lalo na sa sekretong
. . . . . .solipsismo sa mga kubeta ng gasolinahan, & mga eskinita ng bayan,
na nakatulog sa kasumpa-sumpang pelikula, at nanaginip, at nagising nang bigla
. . . . . .sa Manhattan, at iniahon ang kanilang mga sarili sa mga silong kahit may tamà
. . . . . .pa sa piling ng walang pusong tukô at rimarim ng mga bakal na pangarap ng Third . . . . . . Avenue, & napasubasob sa mga opisina ng kawalang-trabaho,
na naglakad nang buong gabi na tigmak sa dugo ang sapatos sa tumpok ng niyebe sa
. . . . . .piyer na naghihintay ng pinto sa East River upang buksan ang silid na puno ng . . . . . .. . . . . singaw at opyo,
na nilikha ang dakilang dula ng pagpapatiwakal sa apartment sa matatarik na pasig ng
. . . . . .Hudson sa ilalim ng asul na liwanag ng buwan noong panahon ng digmaan, & ang . . . . . .. . kanilang mga ulo’y puputungan ng lawrel ng pagkagunaw,
na kumain ng binulalong tupa ng haraya o nilantakan ang alimango mula sa mabanlik
. . . . . .na ilog ng Bowery,
na itinangis ang romansa sa mga kalye katabi ang kanilang karitong hitik sa mga
. . . . . .sibuyas at nakatutulig na musika,
na umupo sa mga kahon at humingal sa karimlan sa ilalim ng tulay, at bumangon
. . . . . .upang bumuo ng mga sembalo sa kanilang mga atiko,
na umubo-ubo sa ikaanim na palapag ng Harlem na kinoronahan ng apoy sa lilim ng
. . . . . .tisikong langit na pinalibutan ng mga kahon-kahong kahel ng teolohiya,
na sumulat-sulat buong gabi habang rumarakenrol sa matatayog na bulong na sa
. . . . . .dilawang umaga’y nagiging saknong ng kawalang-saysay,
na nagluto ng bulok na karne ng hayop at kinuha ang baga puso paa buntot at ginawang
. . . . . .sinigang & tortilya, at nanaginip ng purong kaharian ng gulay,
na inilusong ang mga sarili sa trak ng karne para maghanap ng itlog,
na itinapon ang kanilang relo sa bubong upang maibilang ang balota sa Eternidad,
. . . . . .Malaya sa Panahon, & bumabagsak araw-araw sa kanilang mga ulo ang
. . . . . .alarmang orasan hanggang susunod na dekada,
na nilalaslas ang kanilang pulso nang tatlong sunod ngunit nangabigo,
na sumuko at napilitang magbukas ng tindahan ng mga antigo at doon nila natantong
. . . . . .tumatanda sila’t lumuluha,
na sinilaban nang buháy sa kanilang de-ilong amerikana sa Madison Avenue,
. . . . . .sa gitna ng palahaw ng mabibigat na berso at langong takatak ng sampanaw
na sandata ng moda, at nitrogliserinang halakhak ng mga Diwata
. . . . . .ng anunsiyo at mustasang gas ng mga balakyot na editor, o kaya’y
. . . . . .sinagasaan ng lasenggong taxi ng Absolutong Realidad,
na lumundag sa Brooklyn Bridge at totoong naganap ito at naglakad palayo nang di-
. . . . . .nakikilala at nalimot tungo sa malamultong pagkamalagihay sa mga pansitang
. . . . . .eskinita ng Chinatown & trak ng bumbero, ni wala man lang libreng bote ng
. . . . . .serbesa,
na kumanta nang malakas nang lampas sa bintana dahil sa panlulumo,
na nahulog sa labas ng bintana ng sabwey, tumalon sa maruming Passaic, nilundagan
. . . . . .ang mga negro, humagulgol sa lansangan, sumayaw nang nakayapak sa mga . . . . . .. . . . . bubog ng bote ng alak, binasag ang mga ponograpong plaka ng nostalhikong . . . . . .. . . . . .. Ewropeo noong dekada 1930 na Alemang jazz, tinungga ang wiski at sumúka at . . . . . .. . . umungol sa duguang kubeta, umungol sa kanilang mga tainga at sa putok ng . . . . . .. . . . . dambuhalang silbato ng bapor,
na sinuwag ang mga haywey ng nakaraan, tinatahak ang bawat de-koryerteng selda ng
. . . . . .Golgothang bantay-sarado, o pagbabanyuhay ng Birmingham jazz,
na bumiyahe panayon nang pitumpu’t dalawang oras upang alamin lamang kung may
. . . . . .bisyon ako o may bisyon ka o may bisyon siya upang matuklasan ang Eternidad,
na naglakbay pa-Denver, na namatay sa Denver, na nagbalik sa Denver, at bigong
. . . . . .naghintay, na binantayan ang Denver, at nagmukmok nang mag-isa sa Denver,
. . . . . .at sa wakas ay lumayas upang tuklasin ang Panahon, & ngayon nalulungkot ang . . . . . .. . . Denver para sa kaniyang mga bayani,
na pawang napaluhod sa mga walang pag-asang katedral na ipinagdarasal ang
. . . . . .kaligtasan ng bawat isa at ang liwanag at ang súso, hanggang paningningin ng
. . . . . .kaluluwa ang buhok nito sa isang kisap,
na iniuntog ang kanilang isipan sa kulungan habang hinihintay ang mga imposibleng
. . . . . .kriminal na may ginintuang ulo at ang gayuma ng realidad sa kanilang mga . . . . . .. . . . . .. pusong umaawit ng matatamis na blues sa Alcatraz,
na nagretiro sa Mexico upang linangin ang nakagawian, o sa Rocky Mount upang . . . . . .. . . . . .. makisimpatya kay Buddha o sa mga Tangher hanggang sa mga bata o sa . . . . . .. . . . . .. . . . . Katimugang Pasipiko hanggang sa itim na lokomotora o mulang Harvard . . . . . .. . . . . .. . . . hanggang Narcissus hanggang Woodlawn hanggang kadena ng margarita o . . . . . .. . . . . .. ..libingan,
na naggigiit ng mga paglilitis ng bait na nag-aakusa sa radyo ng hipnotismo & naiwang
. . . . . .mag-isa sa kanilang kabaliwan & sa kanilang mga kamay & sa mga hurado ng . . . . . .. . . . . bitay,
na pumukol ng patatas na salad sa mga tagapanayam ng CCNY hinggil sa Dadaismo at
. . . . . .pagkaraan ay itinanghal ang kanilang mga sarili nang kalbo at sa arleking
. . . . . .talumpati ng pagpapatiwakal sa hagdang granate ng manikomyo, humihiling ng . . . . . .. . agarang lobotomiya,.
at ang ibinigay sa kanila’y ang kongkretong kawalan ng insulin metrasol elektrisidad . . . . . .. . . . idroterapya sikoterapya trabahong terapya pingpong & amnesya,
na sa walang kalatoy-latoy na protesta’y nasapawan lamang ng isang simbolikong mesa
. . . . . .sa pingpong, mamamahinga nang sandali sa katatonya, magbabalik pagkaraan
. . . . . .ng ilang taon na kalbong-kalbo maliban sa peluka ng dugo, at mga luha at daliri, sa . . . . . .nakikitang baliw na kamalasan ng mga selda ng bayang baliw ng Silangan, sa . . . . . .. . . . . mababantot na bulwagan ng Pilgrim State, Rockland, at Greystone, makikipagbulyawan sa mga alingawngaw na kundimang itim, makikipagrakenrol sa . . . . . .. . . . hatinggabi ng solong bangkito ng libingan ng pag-ibig, mananaginip ng búhay . . . . . .. . . . . mula .sa bangungot, mga katawang naging bato at simbigat na gaya ng buwan,
na inang kinantot sa wakas, at ang pangwakas na kagila-gilalas na aklat ay bumuklat
. . . . . .ng bintana ng tenement, ang pangwakas na pinto na nagsara sa alas-kuwatro ng . . . . . .. . umaga at ang huling telepono ay ibinalibag sa dingding bilang tugon at ang huling . . . . . ...amuwebladong silid ay tinanggalan ng lamán hanggang sa huling piraso ng . . . . . .. . . . . .. . . muwebles na isip, isang naninilaw na rosas na papel na binaluktot sa kableng . . . . . .. . . . . sabitan sa aparador, at kahit guniguni, wala na kundi kaunting pag-asa ng . . . . . .. . . . . .. . . . halusinasyon—

Ay! Carl, habang hindi ka ligtas ay hindi ako ligtas, at ngayon ikaw ay tunay na ganap
. . . . . .na hayop sa sinigang ng panahon—

at sino samakatwid ang tumakbo sa malamig na kalye at sabik sa kisapmatang alkimiya
. . . . . .ng paggamit ng elipsis ang katalogo ng metro at ang pumipintig na rabaw,                    na nangarap at lumikha ng enkarnasyon sa mga puwang ng Panahon & Espasyo sa . . . . . .. . . . . pamamagitan ng nagsasalimbayang mga hulagway, at binitag ang arkanghel ng . . . . . .. . . . kaluluwa sa pagitan ng 2 biswal na imahen at sumapi sa mga pandiwang panimula
. . . . . .at itinakda ang pangngalan at ang gitling ng kamalayan saka sabay na lumundag
. . . . . .nang may pagdama sa Pater Omnipotens Aeterna Deus upang likhain muli ang . . . . . .. . . . . . . palaugnayan at sukat ng mababang uri ng prosang tao
at tumindig sa harap mo nang walang imik at matalino at nangangatal sa pagkapahiya, . . . . . .itinakwil ngunit ikinukumpisal ang kaluluwa upang umangkop sa ritmo ng kaisipan . . . . . .sa kaniyang lastag at walang hanggahang ulo,
ang baliw na tambay at ang indayog anghel sa Panahon, nalilingid, ngunit itinatala dito
. . . . . .ang anumang maaaring sabihin sa darating na panahon makaraang yumao, at . . . . . .. . . . . bumangon muli’t mabuhay sa malamultong damit ng jazz sa aninong kapre ng . . . . . .. . . . . banda, at hipan ang pagdurusa ng lastag na isip ng America para sa pagmamahal . . . . . .. . tungo sa eli eli lamma lamma sabacthani na sigaw ng saxofong nagpakatal sa mga . . . . . .. . lungsod hanggang sa pangwakas na radyo
na may sukdulang puso ng tula ng buhay na kinatay at tinadtad palabas ng kanilang
. . . . . .mga katawan na sapat para kainin sa loob ng sanlibong taon.

II
Anong espingheng semento at aluminyo ang bumasag sa kanilang mga bungo
. . . . . .at kumain sa kanilang mga utak at imahinasyon?
Molok! Pag-iisa! Dumi! Kapangitan! Mga sinesera at di-matatamong dolyar! Mga . . . . . .. . . . . .batang sumisigaw sa ilalim ng hagdan! Mga batang umiiyak nang hukbo-hukbo! . . . . . .. . .Mga huklubang tumatangis sa mga parke!
Molok! Molok! Bangungot ng Molok! Molok na walang iniibig! Molok na kabaliwan!
. . . . . .Molok na mabigat magparusa sa mga tao!
Molok na di-maaarok na bilangguan! Molok na butong magkakrus, walang kaluluwa,
. . . . . .bilibid, at Kongreso ng pighati! Molok na ang mga gusali ay hatol! Molok na . . . . . .. . . . . .. . malawak na tipak na bato ng digmaan! Molok na nakagugulat sa mga gobyerno!
Molok na ang isipan ay lantay na makinarya! Molok na dumadaloy na salapi ang dugo!
. . . . . .Molok na ang mga daliri ay sampung hukbo! Molok na ang dibdib ay kanibal na . . . . . .. . . . aparato! Molok na umaasóng libingan ang tainga!
Molok na ang mga mata’y laksang bulag na bintana! Molok na ang matatayog na
. . . . . .gusali’y nakatirik sa mahahabang kalye gaya ng walang katapusang mga Jehovah! . . . . . .Molok na ang mga pabrika ay nananaginip at kumokokak sa ulop!
. . . . . .Molok na ang mga tsiminea at antena ay korona ng mga lungsod!                          Molok na ang pag-ibig ay walang katapusang langis at bato! Molok na ang kaluluwa ay . . . . . .elektrisidad at bángko! Molok na ang kahirapan ang espektro ng kahenyuhan! . . . . . .. . . . Molok na ang kapalaran ay ulap ng walang kasariang idroheno! Molok na ang . . . . . .. . . . . .pangalan ay Isipan!
Molok na malungkot kong kinauupuan! Molok na pinapangarap ko ang mga Anghel!
. . . . . .Baliw kay Molok! Tsumutsupa kay Molok! Batong-puso at walang-lalaki kay . . . . . .. . . . . .. Molok!
Pumasok nang maaga si Molok sa kaluluwa ko! Si Molok na sa kaniya’y kamalayan
. . . . . .akong walang katawan! Si Molok na sumindak sa akin mula sa likas na ekstasis! Si . . . . . .. Molok na aking iniwan! Gumising sa Molok! Sumisibat ang liwanag mula sa langit!
Molok! Molok! Mga robot na apartment! Mga baryong di-nakikita! Tesoro ng mga
. . . . . .kalansay! Mga bulag na puhunan! Demonyong industriya! Mga nasyong multo! . . . . . .. . . Di-nakikitang asilo! Mga granateng tarugo! Mga bombang halimaw!
Nagpakamatay sila para dalhin sa langit si Molok! Mga kalsada, punongkahoy, radyo,
. . . . . .tone-tonelada! Binubuhat ang lungsod palangit na umiiral at kung saan-saan . . . . . .. . . . . naroon sa atin!
Mga bisyon! pangitain! guniguni! himala! ekstasis! na pawang inanod sa ilog
. . . . . .Americano!
Mga pangarap! pagsamba! kaliwanagan! relihiyon! ang sangkaterbang tae na pusong-
. . . . . .mamón!
Mga tagumpay! Doon sa kabilang ilog! Mga pitik at krusipiksiyon! Na pawang tinangay
. . . . . .ng baha! Anung lugod! Epipanya! Kawalang-pag-asa! Sampung taon ng palahaw . . . . . .. . at pagpapatiwakal! Mga isip! Bagong pag-ibig! Baliw na salinlahi! Na gumuho sa . . . . . .. . paglipas ng panahon!
Tunay na sagradong halakhak sa ilog! Nakita nila lahat ito! Mga ilahas na mata!
. . . . . .Sagradong atungal! Nagpaalam sila! Lumundag sila mula sa bubong! tungo sa . . . . . .. . . . . pag-iisa! kumakaway! tangan ang pumpon ng mga bulaklak! pabulusok sa ilog! . . . . . .. . . . palusóng sa kalye!

III
Carl Solomon! Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at higit ka roong siraulo kaysa sa akin
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at nadama mo roon ang labis na kakatwa
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at ginaya roon ang anino ng aking ina
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at pinaslang doon ang iyong sandosenang kalihim
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at humalakhak ka roon sa tagabulag na patawa
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at mga dakilang manunulat tayo roon na hindik sa parehong makinilya
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at lumubha roon ang iyong kondisyon at ibinalita sa radyo
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at doon iwinaksi ng mga uod ng pandama ang mga fakultad ng bungo
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at uminom ka roon ng tsaa sa mga súso ng matatandang dalaga ng Utica
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at nagbiro ka roong ang mga katawan ng narses ang arpiyas ng Bronx
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at sumigaw habang suot ang istreytdiyaket na natatalo ka sa larong pingpong sa . . . . . .. . bangin
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at humataw ka roon sa katatonikong piyano na inosente at inmortal ang kaluluwa . . . . . .na hindi dapat mamatay nang kaawa-awa sa bantay-saradong asilo
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at hindi na roon maibabalik ng limampung dagok ang kaluluwa mo pabalik sa . . . . . .. . . . . katawan mula sa peregrinasyong tawirin ang kawalan
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at isinakdal roon ang mga iyong mga doktor ng kabaliwan at nagbalak pa ng . . . . . .. . . . . .. Ebreong sosyalistang rebolusyon laban sa pasistang pambansang Gólgota
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at biniyak mo roon ang kalangitan ng Long Island at binuhay muli ang umiiral . . . . . .. . . . . mong Hesus na tao mula sa libingang supertao
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .na kinaroonan ng dalawampu’t limang libong baliw na kabalikat na sabay-sabay . . . . . .. . . umaawit ng mga pangwakas na saknong ng Internationale
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at hinagkan natin doon ang Estados Unidos sa ilalim ng ating kobrekama, ang . . . . . .. . . . . Estados Unidos na umuubo nang buong magdamag at hindi tayo pinatutulog
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .at napukaw tayo roong masigla makalipas ang malaong pagkakahimbing dulot ng . . . . . .mga eroplano ng mga kaluluwang lumilipad sa ibabaw ng bubong na . . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . pagbabagsakan ng mga mala-anghel na bombang kusang pinagniningning ng . . . . . .. . . . . .ospital na guniguni gumuho ang mga pader O patpating mga hukbong kumaripas . . . . . .. papalabas O binituing yugyog ng awa ang digmaang eternal ay naririto O . . . . . .. . . . . .. . . . tagumpay kalimutan ang iyong anderwer Malaya tayong lahat
Kasama kita sa Rockland
. . . . . .sa aking panaginip ay naglalakad kang tigmak mula sa pagdaragat sa haywey ng . . . . . .. . . America’t lumuluha sa pintuan ng aking kubol sa Kanluraning gabi
. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .San Francisco 1955-56

TALABABA SA ALULONG

Banal! Banal! Banal! Banal! Banal! Banal! Banal! Banal! Banal!
Banal! Banal! Banal! Banal! Banal! Banal!
Banal ang daigdig! Banal ang kaluluwa! Banal ang balát! Banal ang ilong! Ang dila at . . . . . .. . . . uten at kamay at tumbong ay banal!
Lahat ay banal! Lahat ay banal! Saanman ay banal!
. . . . . .Nasa eternidad ang bawat araw! Bawat tao’y anghel!
Kasimbanal ng serafines ang tambay! Ang baliw ay banal gaya mo aking kaluluwa na . . . . . .. . . .banal!
Ang makinilya ang banal na tula ang banal na tinig ang banal na tagapakinig ang banal . . . . . .. . .na ekstasis ang banal!
Banal na Pedro banal na Allen banal na Solomon banal na Lucien banal na Kerouac . . . . . .. . . . . .banal na Hukene banal na Burroughs banal na Cassady banal na di-kilalang iniyot . . . . . .at nagdurusang mga pulubi banal ang nakaririmarim na mga tao na anghel!
Banal na ina sa baliw na asilo! Mga banal na tarugo ng mga lolo ng Kansas!
Banal ang sagradong umuungol na saxofon! Banal ang bob apokalipsis! Banal ang mga . . . . . .. .bandang jazz hiping nagdadamo kapayapaan & basura & mga tambol!

Stop weaponizing the law! No to illegal arrest! No to illegal detention! No to extra-judicial killing! Yes to human rights! Yes to humanity!

Karabana ng mga Tanong, ni Roberto T. Añonuevo

Karabana ng mga Tanong

Roberto T. Añonuevo

Noong inagaw mo
ang aming gatas
at pulut
at kinulimbat
ang templo
at gunita,
makikisalo ka rin ba
kung maghapunan
kami ng sopas
na bato’t
ginataang
buhangin?
Noong inagaw mo
ang aming gubat
at tubigan,
magtataka ka ba
kung mangarap
kami ng lungsod
at ospital?
Kung marupok
ang aming
gobyerno’t
maikli ang pisi,
bakit hindi kami
sasandig
sa mga pangako
ng ayuda
o pautang mo?
Kung ikaw
ang bantayog
ng batas
at seguridad,
bakit kami
ibinubusa
sa digmaan
at kudeta?
Kung kami
ay mga tulak
at adik,
bakit ikaw
ang nakikinabang
sa merkado
ng opyo’t damo?
Kung kami
ay mga kriminal,
bakit mo kami
pinararami
sa matematika
ng lason
at pulbura?
Kung kami
ang libong libog
na lapastangan,
bakit binibiling
laruan
ang aming kabiyak
o kabataan?
Kung kami
ay walang kuwenta’t
batugan,
bakit kami
magpapaalila
sa iyong pabrika
o pasugalan
o kusina?
Kung ang aming
teritoryo’y
sinakop mo,
bakit matatakot
kung lumampas
kami sa bakod
ng Mexico?
Kung hindi man kami
Amerikano,
bakit pa kami tatawagin
bilang kapuwa tao?
Kung kami’y hampaslupa’t
mangmang,
bakit itatanong sa amin
ang demokrasya,
ang kasarinlan,
ang kung anong
katarungan?
Ano kung tumawid kami
ng bundok at ilog,
lumakad sa bubog o apoy,
matulog sa daan?
Ano kung kami’y
lagnatin,
at masawi
nang di nakikita
ang mga pader mo?
Kung kami
ang mga liping
isinumpa’t itinakwil,
kung kami
ang mga banyagang
isinuka
ng aming
mga bayan,
kung kami
ang mga bakwet
mula sa digma,
kalamidad,
at taggutom,
bakit ka matatakot
kung kami
ngayon
ay kumakatok
sa pinto
ng pag-asa?
Bakit ka
magtatanong
sa ugat
ng aming ilahás
na karabana,
sa aming
nagkakaisang
pakikibaka?
Bakit ka
masisindak
sa gramatika
ng libo-libong
kondenadong
kaluluwa?

water nature branch snow winter fence barbed wire black and white white photography vintage frost cable wire ice color weather monochrome season twig close up blank ants freezing macro photography monochrome photography outdoor structure wire fencing home fencing

Ang Balangkas ng “Sanaysaging” ni Epifanio G. Matute

Inimbentong salita ni Epifanio G. Matute ang “sanaysaging” na mula sa pinagtambal na mga salitang “sanaysay” at “saging,” at sumusunod sa yapak ng “Tanagabadilla” na mula sa pinagtambal na mga salitang “tanaga” at “Abadilla” na apelyido ni Alejando G. Abadilla. Kung ang “tanagabadilla” ay isang uri ng tanaga na pinauso ni Abadilla (na iba ang sukat, tugma, at sensibilidad kompara sa tradisyonal na tanaga), ang “sanaysaging” ay sanaysay na bersiyon ni Matute na nalalangkapan ng matalas na satira at pagpapatawa hinggil sa sarili para ibunyag ang saliwang patakarang pang-ekonomiya ng pamahalaan, ang malaganap na kagutuman at tagsalat, at ang pagnanasa ng karaniwang tao na makaraos sa masaklap na kalagayan.

SAGING, kuha ni Bobby Añonuevo

SAGING, kuha ni Bobby Añonuevo

Binubuo ng 29 talata ang buong sanaysaging ni Matute, at kabilang na rito ang paisa-isang salita o pangungusap na paningit sa mga bloke ng salita. Simple lamang ang tesis ng sanaysay: Kailangan ang saging para umunlad ang bansa, kaya dapat itong palaganapin at ilangkap sa patakarang ekonomiko ng Filipinas. Pabalintuna at maparikala ang presentasyon ng gayong tesis, dahil kahit sinasabi na kailangan ng Filipinas ang malawakang produksiyon ng saging ay lalo nitong ibinabaon sa tuligsa ang gayong kalakaran. Ang naturang tesis ay hindi matatagpuan sa unang talata bagkus sa ikatlong talata bago ang pangwakas na talata, at lumalagom sa tinagurian niyang “sagingisasyon”—ang ganap na pananaig ng saging bilang produkto at sagisag ng bansa.

Ang siste ng sanaysay ay nakatuon sa personang naglalahad ng kaniyang karanasan hinggil sa saging.  Sa unang talata, ipababatid agad niya ang angking katangahan sa sining at siyensiya ng pagtatanim hanggang pagpapahinog ng saging. Iuugnay niya ito sa ikalawa at ikatlong talatang pumapaksa sa kakulangan ng suplay ng bigas sanhi ng digmaan, at ang pag-ugat sa esensiya ng sisid rice, kamote, at kangkong. Ang pihit ng paglalahad ay sasapit sa ikaapat na talata, nang makapulot ang persona ng inakala niyang punong saging, at pagsunod sa yapak ng pagong sa kuwentong bayang itinala ni Jose Rizal.

Lilipas ang panahon at mabubuhay ang tanim, ngunit magtataka ang persona kung bakit hindi ito namumunga. Nagbalik si Hen. Arthur MacArthur sa Leyte, winasak ng mga bomba at artilyeriya ang Maynila, at bumaha sa bansa ang mga produktong mula pa sa Estados Unidos ngunit nabigo pa ring mamunga ang pananim. Nang minsang mapadalaw ang amain ng persona ay sinabi nitong hindi naman saging ang naturang tanim bagkus abaka. At ang abakang ito ay maaaring pagkunan ng mga hibla ng lubid na puwedeng pambigti ng persona.

Halos isumpa ng persona ang saging, bagaman walang kasalanan ang saging sa kaniyang katangahan. At magbabago lamang ang kaniyang palagay at prehuwisyo sa saging nang pumasok sa eksena ang United Fruit Company na naglalayong isulong ang malawakang pagtatanim ng saging sa Dabaw, palitan ang mga dating pananim na palay at mais at gulay, at kumbinsihin ang taumbayan, batasan, at gobyerno sa pamamagitan ng mga anunsiyo sa diyaryo, radyo, telebisyon, at iba pang lunan ng talakayan. Ngunit sasalungat si Senador Lorenzo Tañada, at ito ang magwawakas sa tangkang pagbabago sa Saligang Batas na kikiling sa sagingisasyon ng Filipinas. Ang “sagingisasyon” na taguri ni Matute ang katumbas ngayon ng “globalisasyon” sa negatibo nitong pakahulugan, alinsunod sa malayang daloy ng palitan ng produkto at lakas-paggawa sa iba’t ibang bansa.

Banayad ang banat ng persona hinggil sa United Fruit Co., na tinumbasan niya ng salin sa Tagalog na  “Nagkakaisang Prutas.” Kunwa’y pinupuri niya ang pag-ulan ng latundan, lakatan, at bungulan, ngunit ang totoo’y maligoy niyang hinahatak ang mga tao na pag-ukulan ng pansin ang gayong patakarang ang makikinabang lamang ay ang nasabing dambuhalang kompanya. Bagaman walang binanggit na estadistika si Matute, ang lupaing laan sa agrikultura sa bansa ay aabot sa 12.84 milyong ektarya, at 66 porsiyento rito ay tinatamnan ng palay at mais, ayon sa Environmental Law of the Philippines (1992). Ang pagpapanibago ng patakaran kung gayon sa produksiyon ng palay at mais ay makaaapekto hindi lamang sa suplay nito sa buong bansa, bagkus maging sa sistema ng pamumuhay ng mga tao. Mapangingibabaw ang pagtugon sa pangangailangan ng tagaibang bansa, kaysa unahin ang pangangailangang pangkabuhayan dito sa Filipinas.

Ang “Republika ng Saging” ay mahihinuhang hango sa “Banana Republic” na taguri sa mga bansang nakasandig ang ekonomiya sa gaya ng saging, at iba pang produktong pansakahang iniluluwas sa Estados Unidos at Europa. Ibinibilang dito ang gaya ng El Salvador, Belize, Nicaragua, Honduras, at dating panlait sa mga pamahalaan nitong pinamumunuan ng hunta militar. Nang lumaon, ang “Republika ng Saging” ay ibinansag na rin ng mayayamang bansa kahit sa mga bansang walang matatag na ekonomiya, at laging nakasandig sa pagsusuplay ng mga produktong pang-agrikultura o kaya’y lakas-paggawa sa mayayamang bansa. Sa kabila ng lahat, ang Republika ng Saging ay masasabing produkto ng mga multi-nasyonal na kompanyang gaya ng United Fruit Co. at ng kakutsaba nitong ahente sa pamahalaan at pribadong sektor. At kung gayon nga, ang tinatawag na “sagingisasyon” ni Matute ay nagiging lehitimo lamang kung papayagan ng taumbayan, at maipapaloob sa pambansang patakaran ukol sa agrikultura at ekonomiya.

Manghihinayang ang persona at hindi matutupad ang sagingisasyon ng Filipinas. Ang panghihinayang na ito ay ipapasok na lamang sa pambansang awit ng Filipinas: Bayang masaging, Perlas ka ng Sagingan/ Puso ng saging, sa dibdib mo’y buhay./ Lupang Sinaging, duyan ka ng latundan./ Sa kontra-saging, di ka padadagan./ Sa dagat at bundok,/ Sa simoy at sa langit mong bughaw,/ May dilag ang saging/ at awit sa lakatang minamahal/. . . . Ang kontra-saging na binanggit ng persona ay hindi naman talaga kontrabida, bagkus tagapagtanggol nga ng bansa. Ikinukubli lamang ni Matute ang gayon sa pamamagitan ng pagpapatawa, nang mapagaan ang panunuligsa sa pamahalaan.

Ispesimen ang sanaysaging ni Matute kung paano nagbabago ang uri ng sanaysay sa Filipinas. Ang pag-urirat at pagsasakdal sa mga baluktot na patakaran ng pamahalaan ay hindi kinakailangang laging tahas, at magagamit ang bisa ng ligoy at pagpapatawa. Ngunit hindi basta pagpapatawa na gaya ng ginagawa ni Michael V. at iba pa niyang kauri na ginagagad lamang ang realidad. Umiimbento ng realidad si Matute, at gumagamit ng mga tagpo sa lipunan at kuwentong-bayan nang hindi nangyuyurak o pinagtatawanan ang karaniwang tao. Hinahamon tayo ni Matute na kasangkapanin ang sanaysay sa pamamagitan ng madidilim na pagpapatawa, at nasa atin na ang pagpapasiya makaraang mabusog sa sagingan ng kaniyang bait at pahiwatig.