Salin ng dalawang tula mula sa Shinkokinshū ni Saigyō [Saigyō Hōshi] ng Japan Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo Noong nananahan ako sa malayong pook, ipinadala ko sa isang tao doon sa kabisera ang mga tulang ito noong kabilugan ng buwan. Pag-ibig [Blg. 1267] Tanging ang buwan Doon sa kalawakan Ang alaala: Gunitain mo ako’t Puso ko’y nasa iyo. Habilin [Blg. 1535] Kung iwan man ang mundo Na hitik sa pighati’y Dapat batid ang sanhi— Ibalabal, o buwan, Sa akin ang taglagas.
Nakita ko si Nanay sa aking panaginip.
Nagising akong humahagulhol.
Ipinagunita nito sa akin ang isang umaga
noong pista—
nakatitig ako sa lobong hinigop ng langit
habang ako’y iyak nang iyak.
Join Alimbúkad in its online world poetry revolution for humanity. Photo by Chirag Nayak @ unsplash.com
Mga mata ko,
nasaan ang mga mata ko?
Kinuha ng satanas para ipagbili;
at nang umuwi, siya’y bigô at nalugi.
Mga mata ko,
nasaan ang mga mata ko?
Alimbúkad: Timeless poetry for humanity. Photo by Sharon McCutcheon.
Hindi ito sinadyang ginawa upang makasakit.
Nilikha ito para sa masasayang paggunita
Ng mga tao na napakamusmos pa noon
Upang matuto ng kung ano hinggil sa alaala.
Delikado ito ngayong armas, de-orasang bomba.
Na isang uri ng lawas-bomba, at pangmatagalan.
Sa palabas, ilang tagpong nilaktawan mo nang mabilis.
Tumanda ka nang sampu, at patuloy na lumalaktaw.
Mapusyaw na abo, na yari sa halumigmig at mantsa.
May pino itong mitsa, na hindi ganap na mitsa
Kaysa nakatonong habang-alon, ang elektronikong
Magpapasabog na nasa libingan ng ating loob.
At kung paanong ang pagsabog ay makasasakit
Ay hindi guniguning lagim bagkus pawis na kumislap
Sa rabaw ng balát, ang nagpapaalab sa himaymay
Para sa kung anong bagay na dati nang naganap.
Alimbúkad: World poetry translation marathon for humanity. Photo by Jakob Owens @ unsplash.com
Kumikinang nang malamig ang dagat Oktubre
Nang taglay ang palikpik ng mga espehismo.
Walang anumang natitira ang nakagugunita
Sa mga puting pagkahilo ng karera ng mga yate.
Kumukuti-kutitap sa nayon ang mainit na bága.
At lahat ng tunog ay napakabagal ang lipad.
Ang tahol ng aso ay isang anyo ng heroglifiko
Na ipininta sa hangin sa ibabaw ng hardin
Na ang dilaw na bunga ay ano’t nauutakan
Ang punongkahoy, at nalalaglag nang kusa.
Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Wabi Jayme @ unsplash.com
. . . . . .ang baliktanaw
ang baliktanaw sa loob ng baliktanaw
. . . . . .ang baliktanaw sa loob ng baliktanaw
. . . . . .ng baliktanaw
ang baliktanaw sa loob ng ikatlong baliktanaw
. . . . . .ang gunitang nahulog sa gunita
lumonay sa makinis, panatag na tubig
. . . . . .nakasasawà lahat (baliktanaw)
ibawas ang paggunita ng paggunita ng paggunita
. . . . . .ng paggunita
Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity
Ang pahinang ito, halimbawa,
ay hindi isinilang para basahin.
Isinilang ito para maging mapusyaw
na plahiyo ng Iliad,
isang bagay na nagpapatahimik,
ang dahong nagbabalik sa sanga
makaraang mapigtal at malaglag.
Isinilang itong maging dalampasigan,
makikilala marahil na Andromeda, Antartica,
Himalaya, may saysay na pantig,
isinilang itong maging pangwakas
ang isang hindi pa ipinanganganak.
Ang mga salitang tinatangay
palayo sa mga tubigan ng Nilo,
isang araw, ang pahinang ito, na papiro,
ay kailangang maisalin
sa mga sagisag, sa Sanskrit,
sa lahat ng wika ng India,
kailangang bumati ng magandang umaga
na maibubulong lámang,
kailangan nitong maging iglap na bato
sa pinagbagsakan ng baso.
Hindi ba tulad niyan ang búhay?
Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity
Bagong Taon, huwag dumako sa aming tahanan dahil
mga palaboy kami sa kadungayan, at pinagkaitan ng tao.
Tumatakas sa amin ang gabi; iniwan kami ng tadhana.
Namumuhay kami gaya ng mga gumagalang kaluluwa
na walang alaala,
walang pangarap, walang inaasam, walang pag-asa.
Ang panganorin ng aming mga mata’y naging abuhin,
at ang abong-agos ng kalmanteng lawa’y
kawangis ng aming di-makapangusap na mga kilay:
Walang kislot, walang puso,
at hinubdan ng anumang anyo ng tula.
Nabubuhay kami nang mangmang hinggil sa búhay.
Bagong Taon, lumarga! Mayroong landas
na magpapasimuno sa iyong mga hakbang.
Taglay namin ang mga ugat ng matitigas na tambô,
at walang kaalam-alam hinggil sa kalungkutan.
Ibig naming mamatay ngunit tumatanggi ang hukay.
Ibig naming sulatin ang kasaysayan ng mga taon
kung batid lang sana naming maipirmi sa isang pook,
at alam na makapagdudulot ng taglamig ang niyebe
upang takpan ng karimlan ang aming mga mukha.
Kung nagawa lang sana ng gunita, pag-asa, pagsisisi
na hadlangan ang bansa namin sa tinatahak nito;
kung kinasindakan lang sana namin ang kabaliwan;
kung nabulabog lang sana ang aming búhay
sanhi man ng paglalakbay o pagkagulantang
o kaya’y pamimighati sa imposibleng pagmamahal.
Kung makayayao lang sana kami, gaya ng ibang tao.
Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity
. . . . . . . . . . . .I
Magsimula tayo sa pinakauna:
Ang Mundo ay hindi ang lupa ng mundo:
Hindi teritoryo itong isang mapa.
Hindi isang mapa itong teritoryo.
Ang mapa ay isang hulagway.
Ang mapa ay isang paraan ng pagsasalita.
Ang mapa ay kalipunan ng mga gunita.
Ang mapa ay representasyong proporsiyonal.
Ang apat na hangin, ang apat na ilog, ang apat na pinto, ang apat na haligi
. . . .ng mundo na walang pinag-uusapan ang mga mito kundi ang apat
. . . .na sulok ng mapa.
Bawat mapa ay isang hulagway, pintura, talinghaga, deskripsiyon. . .
Ngunit hindi bawat deskripsiyon, talinghaga, hulagway, o sa isang
. . . .kaso, hindi bawat pintura—dahil kailangan—ay mapa.
Bagaman maaaring maging gayon.
. . . . . . . . . . . .II
Walang saysay ang mapa—gaya ng winika ng pintor na Nabi Maurice
. . . .Denis sa lahat ng pintura—bagkus isang areglo ng mga anyo
. . . .at kulay sa dalawang-dimensiyong rabaw.
Kung ang buong teritoryo’y omohéneo, tanging hugis ng mga hanggahan
. . . .ng teritoryo ang mailalahok sa mapa.
Walang punongkahoy ang tumutubo sa mapa.
Ang mapa ng tunay na mundo’y hindi mababaw na guniguni kompara
. . . .sa guniguning mundo.
. . . . . . . . . . .III
Ang mapa’y wala kundi dalawang-dimensiyonal na representasyon ng
. . . .tatlong-dimensiyonal na mundo na dinadalaw ng multo: panahon.
Kung maimamapa natin ang tatlong-dimensiyonal na mundo sa dalawang
. . . .dimensiyon, posible ring maipama ang apat-na-dimensiyonal
. . . .na mundo sa tatlong dimensiyon.
Sa olográfikong mapa, ang panahon ay marapat na maimapa.
Gaya ng Mundong hindi humihintong magbago sa paglipas ng panahon,
. . . .ang kasaysayan ng mga mapa ay hindi humihinto sa kasaysayan.
Ang ídea natin ng espasyo ay nagbabago alinsunod sa mga pagbabago
. . . .sa ating ídea ng panahon.
. . . . . . . . . . .IV
Bawat mapa ay nagsisimula sa paglalakbay.
Ngunit ang bawat paglalakbay ba’y nagsisimula sa mapa?
Ang mapa ay sa paglalakbay kung ang mito ay sa wika.
Ang mga mapa, noon pa man, ay mga kuwento ng biyahe.
Nang lumaon, ang mga mapa’y tanawin sa gilid ng panganorin:
. . . .Mga biswal na salaysay.
At sa wakas, mula sa pananaw ng ibon: mga tulang heograpiko.
Ang mapa ay masining na manipestasyon ng tákot sa nalilingid.
. . . . . . . . . . .V
Sipatin ang lupain mula sa itaas: kahambugan ng pekeng diyos.
Sa simula, ang mga mapa ng mundo ay kaagapay ng mga mapa
. . . .kalangitan.
Nang lumaon, ang mga mapa’y naiwang walang langit.
Kung magpapatuloy ito, ang mga susunod na mapa’y mawawalan
. . . .ng mundo.
Hindi totoo ang anumang katotohanang maisasalaysay.
Ang mga salita’y taliwas sa mga pinatutungkulan nito.
Ang mga mapa ng mundo ay taliwas sa nasasagap na mundo.
Ang mga karta ng mga bituin ay hindi yaong kalangitan.
Ang tuldok ay bayan.
Ang linya ay isang haywey.
Ang pintadong rabaw ay isang bansa.
Ang isang tomo ay mapa marahil ng kasaysayan.
. . . . . . . . . . .VI
Mga mapang eksteryor: heograpiya.
Mga mapang interyor: sikograpiya.
Ang mga pandama ang mga pinto.
Ang mga hanggaha’y láwas na buo.
Ang aral na mahuhugot sa mga mapa’y kaugnay ng ídea ng kontrol,
o—sa maraming kaso—sa ídea ng konserbasyon.
Kung iisipin ang tuwirang relasyon na umiiral sa mga mapa at tubò,
. . . .mga digma ng pananakop, at pagsaklaw sa panahon, hindi
. . . .maiiwasang magunita ang tula ni Stephen Spender:
Ang Kronometro at ang Mapa ng Artilyeriya.
Ang mapa ang suka ng ambisyon ng tao.
Ang ambisyon ng tao ang sukat ng Sistema ng mga reperensiya.
Ang lahat ng punto ng reperensiya sa mapa ay palabas sumipat.
. . . . . . . . . . . .VII
Mga mapa ang mga ideal na retrato ng ating ina.
Tinititigan tayo ng mga mapa kapag ipinamalas nila ang mga rabaw nila.
Kapag ibig ipakita ang lalim, tumitingin ang mga ito nang patagilid.
Noong bago pa ang kartograpiya, hindi pa possible—marahil hindi
. . . .kanais-nais—na ibukod ang mga teritoryo ng pagiging gising
. . . mula sa mga tanawin ng panaginip.
Ano ang mga kulay ng mapa kundi pangangarap?
Ang anestesyadong gunita ng ating kabataan.
Sa tanggapan ng kartograpo, ito’y bintanang bukás.
Ligayang pinakapayak, pinakalantay na bukál.
. . . . . . . . . . . VIII
Bawat mapa ay isang isla.
Ang dáting ilahas na teritoryo’y isa nang mapa.
Lahat ng pagsulat ay pira-piraso.
Bawat mapa ay pira-piraso.
Walang nagaganap na paglalakbay sa mga mapa.
Sa tula ay walang ganap na naisasakataga.
Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity
Kapag hinatak ng gunita ang iyong mga hakbang
Tungo sa sementeryo, sumamba
Nang may paggalang sa sagradong hiwaga
Ng ating madilim na hinaharap.
Tumingala’t ituon ang isip sa Panginoon.
Sa harap mo
Ang pinakamakitid na kama ng walang hanggang
Paghimbing ay nakasalalay sa awa ni Hesus.
Ipinagmamalaki ng ating minamahal na relihiyon
Ang mga libingan at sariling kamatayan.
Tumatanggi ito sa mga regalo, sa mga biktima
At mariringal na pagdiriwang ng mga pagano.
Salát sa mga walang saysay na paghahandog
Ng ginto
Ang pinakamakitid na kama ng walang hanggang
Paghimbing ay nakasalalay sa awa ni Hesus.
Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity
Maningníng ang gabî’t umaápaw
ang bangbáng, isang babáeng kilík
ang anák ang naglandás sa búkid.
Nagugunitâ kitá, Nárciso; ikáw ang kúlay
ng magdamág nang umálingawngáw
sa pagdádalámhatì ang batingáw.
Sumasapit, lumilipas ang mga araw nang magaan at karaniwan.
Tigmak ang mga bato sa liwanag at gunita.
May isang isinasaping unan ang bato.
May ibang naglalagay ng bato sa damit bago lumangoy
upang makaiwas tangayin ng simoy. May gumagamit ng bato
bilang upuan
o upang tandaan ang isang bagay sa bukid, sa sementeryo,
sa dingding, sa kahuyan.
Nang lumaon, matapos ang takipsilim, kapag nakauwi sa bahay,
alinmang bato mula sa dalampasigan na ilapag mo sa mesa’y
munting estatwa—isang maliit na Nike o aso ni Artemis,
at ang isang ito, na tinapakan ng kabataang basâ ang mga paa
noong hápon, ay si Patroklus na malamlam ang pilik na pikit.
Alimbukad: Poetry Imagination
Alimbúkad 