Isang Hápon Roberto T. Añonuevo Sa harap ng ospital, pinapatay ng dalawang doktor ang gútom sa natatanaw na kariton ng tropang iskuwidbol at pisbol. Pinawisan nang malamig ang sisidlan ng sago’t gulaman.
Isang Hápon, ni Roberto T. Añonuevo
gutom
Pila, ni Roberto T. Añonuevo
Pila
Roberto T. Añonuevo
Sumunod sa awtoridad ang wika ng kaayusan
ng siyudad. Gaya ng langgam, bumubuntot
ako sa iba pang benepisyadong nasa listahan,
at kung langgam ay magsisilbi sa kamahalan.
Wala akong reyna, ngunit marunong pumila.
Alam ba ng langgam ang diwa ng kawanggawa?
Sinusundan ko ang linya, at kung ito ang saklolo
na kung tawagin ay patakaran, hayaan akong
huminga na parang munting sardinas sa de-lata.
“Kailangang makaraos ang bayan sa pandemya!”
Ang awtoridad ang bumabalangkas ng ospital,
kahit ang paligid ay kambal na talyer at palengke.
Hindi iniisip ng langgam ang tarheta o edad;
nababahala naman ako sa agahan ng mag-ina.
Ano kung magpatiwakal sa trabaho ang langgam?
Para sa lungsod, para sa bansa, para sa mundo,
at kung ano man ang iba pang pampalubag-loob,
sinisikap ng awtoridad na mabiyayaan ang lahat.
Ibig ko nang maniwala, kahit ang pilipisan ko’y
parang hindi mauubusan ng makukupad na luha.
Habang lumalaon, dumarami ang mga langgam
na gaya ko, na marahil ang iba pa’y natutong
mabuwisit sa paghihintay, mayamot sa mabagal
na pagdating ng isang supot ng bigas at tinapay.
Nagwawakas ang pila sa mesa pirma pagkilala.
Maglalakad ako pauwi, mananaginip ng pulut
ng pag-asa, banayad na kakausapin ang mga paa,
habang bitbit ang bunga ng aking buwis-pawis
at kumukutob ang kalam ng titig ng madlang
sinusundan ng awtoridad sa wika ng kaligtasan.
Tama, ni Roberto T. Añonuevo
Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo
Tamà
Pumasok sa kaliwang tainga ko ang kulagu noong isang umaga, at pagdaka’y naglaho nang ilang minuto upang lumitaw muli sa aking utak. Mga pakpak nito’y naghanap ng makukulay na bulaklak sa aking guniguni na waring gutóm o gumón sa kung anong katwiran, at sumuot sa mga antigong gubat at lihim na pangamba, at di-naglaon ay pinalad naman ang tuka at nakalagok sa mahahamog na hardin ng kantutay at talampunay upang tighawin ang pananabik. Ilang sandali pa’y nag-iwan ng liham ang ibon—ang liham na nagsasalít na bulóng ng bubuyog at kawáy ng paruparo— na nakapagpapaalunignig sa puso ang kumpisal. Nang lumabas sa kanang tainga ko ang kulagu matapos ang isang oras na katumbas ng sampung taon, nakita ng sumalubong na simoy ang nakangiting anghel na umaakyat sa kaleydoskopyong bagnós, at nagwikang, “Mabuhay! Tuloy po kayo, o kasampaga!”
Kulagu
Musang, ni Roberto T. Añonuevo
Musang
Roberto T. Añonuevo
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Para kay Tatang
Umakyat sa huklubang punongkahoy
ang anino
. . . . . . . . . . . . . . . . at tumitig sa panganorin.
“Mapalad ang nagugutom, sapagkat. . .”
Umihip ang simoy na sinlansa ng daga,
at natanaw ng uwak na umiikot sa langit
ang hapunan.
. . . .. . . . . . . . . . . .Umalingawngaw ang siyap
ng mga maya sa ilang,
. . . . . . . . . . sakâ umambon nang di-inaasahan.
Lumawiswis ang mga lungtiang kawayan
na kung makatatakbo’y magsisipagtago
sa mga bakás ng dugo,
. . . . . . . . . . . . . . . . . at maya-maya’y bumuwal
sa sagingan ang mga payat na hulagway.
Pigil-hiningang tumitig ang anino
tungo sa kaluskos
. . . . . . . . . . . . . . . . . . dahil sa udyok ng bituka,
at ibinuka-sara ang mga panga.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nakiusyoso ang bayawak
mula sa natutuyot na batis.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pagkuwan, nagtilaukan
nang sabay-sabay ang mga ulupong
na nakatatô sa dibdib,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .sumitsit ang mga kuliglig,
at di-naglaon, nagsimulang lumakad-lakad
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ang mga bundok
sa guniguni—na tila sakay ng naglalagablab
na Sputnik.
Elehiya sa aking kamatayan, ni José María Valverde
Salin ng “Elegía para mi muerte,” ni José María Valverde ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Elehiya sa aking kamatayan
Ikaw, Kamatayan, ay nasa aking katauhan.
Lamig mo ang naghahari sa aking puso
at ikaw ang hantungan ng mga hakbang.
Saan ako patutungo, kung ang lahat ng landas
ay magwawakas sa iyong panganorin?
Ngayon ko biglang naramdamang
ang ulo’y sapupo ng mesa.
Sariwang lupa ang pumasok sa nakabuka kong bibig.
Ang katawan ko’y hinihigop ng gutóm na sahig.
. . . Oo, mamamatay ako; marahan,
malayo mula sa ginagawa ng aking búhay ngayon,
at pinananatili, sa pakikipagtuos sa kamatayan,
ang tanging akin lamang.
At nararamdaman ko ang iyong batóng
pinagyeyelo nang dahan-dahan ang aking laman.
At nadarama ko ang kamay mong bumibigkis sa akin.
. . . At pagdaka, o kamatayan, ang kabilang panig!
Iiwan ko ang katawan gaya ng sugatang kabayo.
Oo, nahihindik akong iwan ito, makabalik man ako.
Natatakot ako sa pagwawakas ng mga bagay,
sa banging tinalikdan at kalulugmukan ng lahat.
Maraming hangin ang nanunuot sa bangkay,
at upang lusawin ito’y kailangan ang libong ulan!
Ang mga paa kong napakalayo ay wala nang bigkis
at magiging gaya ng dalawang bato
na ipinukol sa hungkag na hukay.
At lahat ng aking kasama’y titindig, gusgusin, maangas,
gaya ng mga tore ng simoy
na tumitistis sa loob nang walang sinusunod na batas
ng búhay,
at mag-uunahang tangayin ang lawas kong naaagnas.
II
Maraming pag-aari ko ang magtataka sa aking paglalaho.
Na magpapatuloy sa aking kalungkutang naglalakad
sa mga sulok ng anino.
Sa paborito kong silya at mesang nasa gilid ng bintana
ay magpapatuloy ang parehong mga okasyon,
At ang hardin ng naga, na lumago sa paningin ko,
ay mamamatáy at muling mabubuhay gaya noon.
Banayad uusal ang mga tula ko sa labis na panlulumo.
Unti-unting matutuyot ang mga aklat kong
may samyo wari ng huklubang prutas.
Mga munting relikya ng aking búhay
—bulaklak na nakasipit sa aklat, isang tula kung kanino—
ang susunod, gaya ng mga batong ipinukol,
at pawang sisinop ng aking lakas sa daigdig na ito
kapag ganap na naglaho na ako.
. . . At mananatili kayo, mga babae, ngunit isang araw
ay magsisialisan din ngunit sa dagat ng kamatayan
ay matatagpuan ang ating mga alon.
Maglalaho ang inyong mga labì, balát, at lamán.
Ngunit palaging mananatili kayo gaya noong dati.
Hindi ba sapat ang pag-iral sa isang pagkakataon lámang?
Mananatili ang inyong mga puwang sa haba ng espasyo,
samantalang tatangayin ng dayaray ang inyong halimuyak.
. . . Isang araw iyon na pipirmi ang inyong pag-iral.
III.
Ginoo, Ginoo, ang kamatayan!
Napapangiwi ako kapag binigkas ito,
kaypait ng aking dila, at kaydilim ng paningin. . .
Mabuti’t walang nakakikita sa kaniya nang harap-harapan
maliban kung hinahanap niya tayo.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katulad lamang ito ng panaginip.
Higit na makapangyarihan ang kamatayan sa ating hukbo.
Kung mahina ka lamang!
Kung hindi ka tumawid sa bangin ng iyong mga yakap. . . !
Ngunit walang silbi ang anuman; natatakot ako!
Aso akong bahag ang buntot sa tabi ng isang tao,
dahil hindi kailanman mauunawaan ang nais ng amo!
Tákot ito sa di-mababatid,
tákot sa bayang wala ni isang nakababalik. . .
Natatakot ako sa gayong hungkag na hukay,
sa walang hanggahang gabi, kahit nasa likod ang Diyos!
Taglay ang malakas, madilim na kutob
ng hayop, ng punongkahoy, ng bato,
natatakot akong mamatay. . .
O, Ginoo, pamanhirin ang aking kamatayan
gaya sa maraming pinaggagawa mo sa buhay.
“Ang Pamilihan sa California,” ni Allen Ginsberg
Salin ng “A Supermarket ni California,” in Allen Ginsberg ng United States of America.
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Republika Filipinas.
Ang Pamilihan sa California
Ano ang iisipin ko ngayong gabi sa iyo, Walt Whitman, pag tinahak ang mga eskinita sa lilim ng mga punongkahoy nang hilo sa maláy na maláy na pagtanaw sa bilog na buwan?
. . . . . . . Sa gutóm kong kapaguran, at paghahanap ng mga hulagwáy, pumasok ako sa pamilihang neon ng prutas, habang nangangarap ng iyong listahan!
. . . . . . . Anung peras at anung malaanino! Mga pamilyang namimili sa gabí! Mga pasilyong hitik sa mga bána! Mga misis sa mga abokado, mga sanggol sa mga kamatis!—at ikaw, García Lorca, ano ang ginagawa mo sa mga pakwan?
. . . . . . . Nakita kita, Walt Whitman, walang anak, malungkuting huklubang pagpag, nanunundot ng mga karne sa pridyider at nakamasid sa mga batà ng tindahan.
. . . . . . . Nakita kitang nagtatanong sa bawat isa: Sino ang pumatay sa karneng baboy? Magkano ang mga saging? Ikaw ba ang aking Anghel?
. . . . . . . Naglabas-masok ako sa makikinang na salansan ng mga delatang bumubuntot sa iyo, at sa aking haraya’y sinusundan ng mga tiktik sa pamilihan.
. . . . . . . Tinahak natin ang mga bukás na pasilyo sa ating nakagiliwang pag-iisa at tinikman ang mga alkatsopas, inaari ang bawat nagyeyelong linamnam, at umiiwas sa kahera.
. . . . . . . Saan ka pupunta, Walt Whitman? Ipipinid ang mga pinto sa loob ng isang oras. Saan nakaturò ang balbas mo ngayong gabi?
. . . . . . . (Hinipò ko ang iyong aklat at nangarap ng ating pakikipagsapalaran sa palengke at nadama’y pagkaabsurdo.)
. . . . . . . Maglalakad ba tayo nang buong gabi sa mga hungkag na kalye? Nagdaragdag ng lilim sa dilim ang mga punongkahoy, pinapatáy ang mga ilaw sa mga bahay, at kapuwa táyo malulungkot.
. . . . . . . Maglalagalag ba tayong nangangarap ng naglahong America ng pag-ibig nang lampas sa mga bughaw na kotse sa mga lansangan, na tahanan ng ating tahimik na dampâ?
. . . . . . . Ay, mahal kong ama, pithô, malamlám na huklubang gurò, anong uri ng America ang taglay mo nang sumuko si Kharón sa paggaod at dumaong ka sa maulop na pasigan, at nakatindig na tinititigan ang bangkâ na nilalamon ng maitim na tubigan ng Leteo?
*Hindi nasunod ang pagkakahanay ng mga taludtod, sapagkat hindi ko alam ang disenyo ng WordPress para sa indensiyon ng mga salita.
Lambak ng Patay, ni Sorley Maclean
salin ng mga tula ni Somhairle MacGill-Ean [Sorley Maclean]
salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Kalbaryo
Ang aking paningin ay wala sa kalbaryo
o kaya’y sa Pinagpalang Bethlehem,
bagkus sa mabantot na nayon ng Glasgow,
na ang buhay ay naaagnas habang lumalaki;
at sa isang silid sa Edinburgh,
ang silid ng karukhaan at pagdurusa,
na ang maysakit na sanggol
ay nag-iihit at alumpihit hanggang mamatay.
Lambak ng Patay
Winika ng Nazi o iba na ibinalik ng Fuehrer sa Alemang Kalalakihan ang ‘karapatan at ligayang mamatay sa pakikidigma.’
Nakaupo nang walang tinag sa Lambak ng Patay
sa ibaba ng Tagaytay Ruweisat
ang batang nakatakip ang buhok sa kaniyang pisngi
at nagsaabuhing marungis na mukha;
Nabatid ko ang karapatan at ligaya
na natamo niya mula sa kaniyang Fuehrer,
sa pagsubsob sa larangan ng pagpatay
upang hindi na muling bumangon;
sa ringal at sa kasikatan
na taglay niya, hindi nag-iisa,
bagaman siya ang pinakakaawa-awang makita
sa laspag na lambak
na nilalangaw ang mga abuhing bangkay
sa bundok ng buhanging
makutim na dilaw at hitik sa mga basura
at pira-pirasong bagay mula sa sagupaan.
Ang bata ba ay kasama sa pangkat
na umabuso sa mga Hudyo
at Komunista, o nasa higit na malaking
pangkat nilang
tumututol na mahimok, mula sa simula
ng mga salinlahi, sa paglilitis
at baliw na deliryo ng bawat digmaan
para sa kapakanan ng kanilang mga pinuno?
Alimbúkad 