ligaya

Ang Hinagpis ng Hukluban, ni Charles Baudelaire

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Le Désespoir de la vieille,” ni Charles Baudelaire
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Hinagpis ng Hukluban

Natuwa ang maliit na huklubang babae nang makita ang magandang batang kinagigiliwan ng lahat at sinisikap amuin—ang kaakit-akit na nilalang na sinrupok ng maliit na matandang babae, na bungal at kalbo. At lumapit siya sa bata, upang masilayan ng bata ang tuwa sa kaniyang mukha, at makisaya sa piling nito. Ngunit ang nahintakutang paslit ay pumiglas palayo sa mga haplos ng maliit na huklubang babae, at nagngangawa na lumukob sa bahay. Pagdaka’y napaurong ang matandang babae at nagpasiyang mag-isa, at napagibik sa sulok, saka winika: “Ay, lumipas na ang panahon, para sa aming matatanda, na mapaligaya kahit ang isang musmos; at ngayon, sinisindak namin ang mga paslit na batang ibig naming mahalin.”

No to military junta. No to coup d’état. No to dictatorship. Yes to humanity. Yes to poetry!

Kung hangad mo ang pag-ibig, hayaan ang kabig ng dibdib, ni María Mercedes Carranza

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna
Salin ng “Si quieres amor que siga sus antojos,” ni María Mercedes Carranza ng Colombia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Kung hangad mo ang pag-ibig, hayaan ang kabig ng dibdib

Nalimot ko na ang lahat ng pangalan,
ang mga pangalan ng aking yumao at  mga anak.
Hindi ko makilala ang halimuyak ng aking bahay
o ang tunog pagpihit ng susi sa kandado ng pinto.

Hindi ko maalala ang taginting ng itinatanging boses,
ni hindi makita ang mga bagay na aking tinitingnan.
Nagwiwika ang mga salita nang hindi ko maintindihan,
ako ang estranghera sa matatalik na lansangan,
at walang ligaya o pighati ang makasusugat sa akin.

Binura ko ang aking apatnapung taon ng kasaysayan.
Mahal kita.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Yes to human rights whatever it takes.

Kaligayahan, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Kaligayahan

Roberto T. Añonuevo

Ang elektrisidad sa aking puso’t elektrisidad sa utak
ay pinaiilaw ang libong silid tuwing nalulumbay ka.

At makikita kita kahit ako’y nakapikit, at may unos,
at malayo ka, ngunit ito ay gaya ng Brahmacharya,

ang landas ng dibinong tinig sa madilim na daigdig:
Ang iyong hulagway ay mga titik na sumisilang na tula,

at ako ay napasasayaw sa kurbada ng iyong talinghaga.
Ang iyong dila ay lumalampas sa matuwid o baluktot,

humihigit sa kaluguran tungo sa kaywagas na Ligaya.
Kaytamis ng iyong talampakan at kaybango ng pusón,

at ito ang tatandaan ng silid na pambihira ang liwanag.
Sa aking budhi, marahang hahalik ang iyong halimuyak.

Ang elektrisidad sa lawas mo ay tatawid sa lawas ko;
at siyam na musa ang lalakad na parang mga abay mo.

“Felicidad,” ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas.

.  .  .  .  .  .  . Hindi ko alam na ang mga salita sa kabilang mesa ay makabubuwag ng moog sa aking alaala: mga gusaling gumuho, bangkay na nilalangaw sa kalye, at paslit na tumatakbo nang walang saplot bagkus pulos galos at poot habang nagpapakulog ang helikopter. Posibleng dumanas din siya ng digmaan, gaya ng Tausug, sapagkat paano niyang maisasalaysay ang patalim mula sa kaibigang putik, ang putik na sa akin ipinukol, at putik na nagiging kumunoy ng paglimot noong mahahaba ang tag-ulan? Hindi niya kailangan ang armalayt; sapat na ang kaniyang wikang waring nagmula sa naglahong lipi, na iibigin ang malipol kaysa maging alipin, o kaya’y magsisikap magsalaysay gaya ng binukot o babaylan kahit nakahiga. Tumatawid sa aking mesa ang kaniyang dalamhati na parang konsiyerto, ngunit sa isang iglap, ang mga salita niya ay waring nakalampas sa di-maliparang disyerto, sumakay marahil sa raketsip kung hindi man kalapati, at ngayon ay tumataginting sa aking pandinig. Isa ba siyang pitho para hulaan ang aking kapalaran? Lumulutang ako habang ako’y nakikinig. Hindi ko siya makita, gayong nakikita ng kaniyang mga pangungusap ang aking iniwang lupain, at yumayanig sa akin. Marahil kailangan ang ganitong anyo ng lindol: nakaupo kang mag-isa sa isang sulok, nagkakape, at hindi makaiwas sa estrangherang himig. Lumalakad sa aking mesa ang kaniyang mga katagang magnetiko. Ang kaniyang daigdig ay marahil daigdig din sa iba pang uniberso, naisip ko, samantalang lumilihis sa batas ng panahon at espasyo at bagay upang sumapit sa akin. Kung ang sandaling ito ang ginhawa, samahan ako kahit saglit, hindi ka man magpakilala.

Mithing Magpinta, ni Charles Baudelaire

/ Roberto Añonuevo / 5 mga puna

salin ng tulang tuluyan sa Pranses ni Charles Baudelaire
salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mithing Magpinta

Malungkot marahil ang tao, ngunit masaya ang alagad ng sining na sakbibi ng mithi.

Nagliliyab ang mithing ipinta ko siya, ang enigmatikong babae na nasilayan ko minsan at naglaho nang mabilis, gaya ng isang bagay na pinanghinayangang maiwan ng isang manlalakbay na hinigop ng gabi. Ay, anung tagal na nang mawala siya!

Marikit siya, at higit sa marikit: siya’y nakayayanig. Lukob siya ng dilim, at siya’y inspirado ng anumang malalim at panggabi. Ang kaniyang paningin ay dalawang yungib na may misteryosang liyab, at ang kaniyang sulyap ay nagpapaningning gaya ng kidlat—isang pagsabog sa karimlan ng magdamag.

Maihahambing ko siya sa itim ng araw, kung maiisip ang isang bituing nagbubuhos ng liwanag at ligaya. Ngunit mabilis na maihahalintulad siya sa buwan; ang buwan na nagmarka nang malalim ang impluwensiya; hindi ang matingkad, malamig na pinilakang buwan ng romantikong katha, bagkus ang mapanganib at langong buwan na nakalutang sa maunos na gabi at hinagod ng nag-uunahang ulap; hindi ang payapa at tahimik na buwan na dumadalaw sa mga walang konsensiyang tao, bagkus ang buwan na hinaltak mula sa kalangitan, bigo at mapanlaban, at nagtutulak sa mga mangkukulam na taga-Tesalya upang magsisayaw sa nahihindik na damuhan.

Sa kaniyang maliit na bungo ay nananahan ang matatag na kusà at ang pag-ibig ng maninila. Gayunman mula sa ibabang bahagi ng nakagigitlang mukha, sa ilalim ng balisang ilong na sabik na singhutin ang anumang lingid at imposible, biglang sumasambulat ang halakhak, at taglay ang di-mabigkas na ringal, ang kaniyang bibig na malapad, na may kapulahan at kaputian—at katakam-takam—ay makapagdudulot ng panaginip ng pambihirang pamumukadkad ng bulaklak sa bulkanikong lupain.

May mga babaeng nagdudulot ng pagnanasa sa mga lalaki na sakupin silang mga babae, at gawin ang anumang nais nila sa kapiling; ngunit ang babaeng ito ay naglalagda ng mithing yumao nang marahan habang ikaw ay tinititigan.

Gunita

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

GUNITA

Iniipon niya ang nakalipas, at pumapaloob sa supot na kung hindi yari sa manipis na katsa ay plastik o balát na hindi tatagasan ng buhangin o tubig. Hindi niya maisasalaysay ang sarili, dahil kung gayon, mistulang ahas siya na lumulunok sa angking buntot. Mauunawaan lamang niya ang kaakuhan kung ipaliliwanag ng Kasalukuyan at babalangkasin ng Hinaharap. Kapuwa pagtitiwalaan at pagdududahan siya, alinsunod sa pakahulugan at pahiwatig ng mga awtoridad. Pawiin siya, at parang sanggol ang kabihasnang mag-iimbento ng kakatwang anino at planeta. Kaligtaan siya, at ang lipi’y magsisimula sa lawas ng wala, at sa matinding bahâng bumubura sa pulo at tagaytay. Gaano man katiwasay ang ngayon, gaano man kakulay ang búkas, magbabalik siya upang maging titis ng sigasig, balak, panibugho, o poot. Mahahalungkat ang dalamhati, at ang maaliwalas na umaga’y biglang magwawakas sa pagluha ni Tungkung Langit. Panghihimasukan niya ang magiging anyo ng mapa, gusali, o gubat. Magtatakda siya ng pamantayan at kumbensiyon sa damit, gamot, at batas; kahit ang pera, aliw, at wika’y pagtatalunan kung para sa henyo at mangmang o maykaya at hampaslupa. Habang tumatagal, ang supot ay maaaring umapaw sa samot-saring nilalang o sapalaran o tadhana. Gayunman, hindi sa habang panahon. Maaaring kumawala sa himaymay ng katsa ang buhangin ng pagkakataon o likidong pangyayari; at siya ay magwawakas na hungkag gaya ng walang silbi’t may lamat na garapon. Iniipon niya ang nakaraan; at kung siya man ay tawarang pansamantala o pangmatagalan, ay ikaw lamang, kaibigan, ang makapagsasadula, habang nagtitinikling ka sa palaisipan ng takipsilim at liwayway.

“Gunita,” tulang tuluyan ni Roberto T. Añonuevo. 31 Mayo 2010.

"Janus," pintura ni Mary Jane Ansell.

"Janus," pintura ni Mary Jane Ansell.