lupa

Ilang Silbi ng Dahon, ni Don McKay

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Some Functions of a Leaf,” ni Don McKay ng Canada
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ilang Silbi ng Dahon

Bumulong. Pumalakpak sa hangin
at ikubli ang pipit.
Hulihin ang liwanag
at paganahin ang payak na gayuma ng fotosintesis
(paumanhin, ginoo, kung isa lamang ang salita)
na nagpapabanyuhay dito na maging kahoy.
Maghintay
na handang magpakain
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .at maging pagkain.
Mamatay nang may estilo:
gaya ng punongkahoy na umurong sa loob ng sarili,
ipinipinid ang mga balbula
sa mga galamay nito
. . . . . upang gutumin sa teknikolor, at pagkaraang
magsilbi nang dalawang oras sa tumpok ng dahon
ng mga bata ay marahang
kakanawin ang mga bitamina nito tungo sa lupa.

Upang maging alagad ng sining ng mortalidad.

Alimbúkad: World poetry translation marathon for humanity. Photo by Vanessa von Wieding @ unsplash.com

Paghuhukay, ni Edward Thomas

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Digging,” ni Edward Thomas ng United Kingdom
Salin sa pandagdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Paghuhukay

Tanging sa halimuyak
Ako ngayon nag-iisip—mga samyo ng tuyong dahon,
At dawag ng pakô, at ilahas na buto ng karot,
At pitak ng mustasa sa bukid;

Ang mga amoy na umaahon
Kapag nasugatan ng pála ang ugat ng punongkahoy,
Rosas, groseya, sampinit, o gota,
Ruybarbo o kintsay;

Gayundin sa amoy ng usok
Na dumadaloy mula sa pinagsisigâan
Ng patay, ng basura, ng mapanganib
At lahat ng pinagbabanyuhay na katamisan.

Sapat nang
Sumamyô, durugin ang itim na lupa,
Habang inaawit muli ng robin
Ang malulungkot na himig sa natutuwang Taglagas.

Alimbúkad: World poetry translation project in celebration of global Filipino. Photo by Autumn Mott Rodeheaver @ unsplash.com

Mithi, ni Hanane Aad

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “أمنية” (Wish), ni Hanane Aad ng Lebanon
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mithi

May samyo ng paghimbing ang lupain.
Ang awit ay may halimuyak ng kalayaan.
Sabik akong langhapin ang aking kalayaan
Bago sumapit ang sukdulang pagtulog.
Sabik na akong awitin ang aking awit
Bago ako tabunan nang lubos ng lupa.

Alimbúkad: World Poetry Solidarity for Humanity. Photo by Rawad Semaan, titled “Douq, Lebanon,” @ unsplash.com

Mga Tambo, ni Derek Walcott

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Sea Canes,” ni Derek Walcott ng Saint Lucia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Tambo

Kalahati sa mga kaibigan ko’y patay na.
Lilikha ako ng mga bago, sabi ng lupa.
Hindi, ibalik na lamang sila sa akin, gaya noon,
kahit pa may mga sala, sigaw ko.

Ngayong gabi, maaagaw ko ang usapan nila
mula sa mahinang higing na umaalon
sa mga tambo, ngunit hindi ko kayang maglakad

nang mag-isa sa mga dahon ng dagat
na tanglaw ng buwan pababa sa puting daan,
o lumutang na may nananaginip na kampay

ng mga kuwagong iniiwan ang bigat ng mundo.
O lupa, ang bilang ng mga kaibigang kinakanlong
mo’y lumalabis sa mga naiwang dapat mahalin.

Kumikislap ng lungti’t pilak ang mga tambo sa gulod
sila ang mga anghel na sibat ng aking pananalig,
ngunit sa anumang nawala’y may lakas na lumilitaw

na may matuwid na kinang ng bato,
natitiis ang sinag-buwan, malayo kaysa panlulumo,
mas malakas sa hangin, na sa nahawing mga tambo

ay naibabalik sa atin silang minamahal, gaya noon,
may mga sala, hindi mas marilag, naroroon lang.

Alimbúkad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Michaela @ unsplash.com

 

Malayo sa Ating Loob, ni Vasko Popa

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Daleko u nama,” ni Vasko Popa ng Serbia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Malayo sa Ating Loob

1
Iniangat natin ang mga kamay
Umakyat sa langit ang mga daan
Mga mata natin ay ibinaba
Bumagsak yaong bubungan sa lupa

Mula sa bawat dinadalang kirot
Na hindi kayang banggitin nang taos
Sumisibol yaong punong kastanyas
Na hiwagang lihim sa ating lahat

Mula sa bawat taglay na pag-asang
ikinalulugod ng bawat isa
May umaahon na isang bituing
Ang inog ay hindi ta mararating

Narinig mo ba ang balang lumipad
Na sa mga ulo natin wawarak
Narinig mo ba ang mga pumutok
Na nagbantay sa halik nating taos

2
Ang mga kalye ng mga sulyap mo
Ay walang wakas

Mga layang-layang ng mata mo
Ay hindi sa timog lumilipat

Mula sa mga álamo ng iyong suso
Ay walang dahong nalalaglag

Sa kalangitan ng mga salita mo
Ang araw ay palaging sumisikat

3
Ang ating araw ay mansanas
Na hinati sa dalawa

Tinitingnan kita
Ngunit hindi mo ako nakikita
Nasa pagitan ta ang bulag na araw

Nasa mga baitang
Ang mga punit nating yakap

Tumawag ka sa akin
Hindi kita naririnig
Nasa pagitan ta ang binging simoy

Sa mga bintana ng tindahan
Hinahanap ng labi ko
Ang iyong ngiti

Nasa sangandaan
Ang ating niyurakang halik

Ibinigay ko sa iyo ang kamay
Wala ka man lang nadama
Niyapos ka ng kahungkagan

Sa mga plasa
Ang luha mo’y hinahanap
Ang aking mga mata

Sa gabi ang patay kong araw
Ay tinitipan ang patay mong araw

Tanging sa pananaginip
Nakalalakad tayo sa iisang párang

4
Ito ang iyong labi
Na ibinabalik ko
Sa iyong leeg

Ito ang sinag ng buwan
Na ibinababa ko
Mula sa iyong mga balikat

Naiwala natin ang isa’t isa
Sa napakasukal na kahuyan
Ng ating pagtatagpo

Sa aking mga kamay
Lumulubog at lumiliwayway
Ang iyong lalagukan

Sa iyong lalamunan
Lumiliyab at nauupos
Ang masisiklabo kong tala

Natagpuan natin ang isa’t isa
Sa ginintuang bakood
Na napakalayo sa ating loob

Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity. Photo by Milan Surbatovic. Unsplash.com.

Siyempre, ni Pablo Neruda

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Siempre,” ni Pablo Neruda ng Chile
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Siyempre

Kapag kaharap ka’y
hindi ako nagseselos.

Lumapit nang may lalaki
sa iyong likod,
lumapit nang may sandaang lalaki sa buhok,
lumapit nang may libong lalaki sa pagitan ng dibdib at paa,
lumapit tulad ng ilog
na umapaw
sa mga nangalunod na lalaki
nang salubungin ang dagat na napopoot,
ang eternal na bulâ, ang panahon.

Dalhin lahat sila
sa pook na hinihintay kita:
Palagi tayong mag-isa lámang,
tayo’y palagi, tanging ikaw at ako,
na magkapiling sa rabáw ng lupa,
upang magpasimula ng búhay.

Alimbukad: World Poetry Marathon for Humanity

Nobyembre, ni Giovanni Pascoli

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Novembre,” ni Giovanni Pascoli ng Italy
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Nobyembre

Ga-hiyas ang hangin, napakaliwanag ng araw
at naghahanap ka ng mga punong khubani
na namumulaklak, at bigla mong naramdaman
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .ang pait ng tusok ng espino. . .

Ngunit tuyot ang tinik, at ang dawag sa tabi’y
itim na lambong ang iminarka sa mga ulap;
hungkag wari ang langit, at ang lupa’y mabini
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .sa yabag na umaalingawngaw.

Tahimik ang paligid: ang hanging humahampas
ay dinig sa malayo, doon sa mga hardin at werta’y
pigtal na dahon ang tumakip. Tag-araw na ganap,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .na malamig na sikat ng yumao.

Elehiya sa aking kamatayan, ni José María Valverde

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Elegía para mi muerte,” ni José María Valverde ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Elehiya sa aking kamatayan

Ikaw, Kamatayan, ay nasa aking katauhan.
Lamig mo ang naghahari sa aking puso
at ikaw ang hantungan ng mga hakbang.
Saan ako patutungo, kung ang lahat ng landas
ay magwawakas sa iyong panganorin?

Ngayon ko biglang naramdamang
ang ulo’y sapupo ng mesa.
Sariwang lupa ang pumasok sa nakabuka kong bibig.
Ang katawan ko’y hinihigop ng gutóm na sahig.
.  .  . Oo, mamamatay ako; marahan,
malayo mula sa ginagawa ng aking búhay ngayon,
at pinananatili, sa pakikipagtuos sa kamatayan,
ang tanging akin lamang.
At nararamdaman ko ang iyong batóng
pinagyeyelo nang dahan-dahan ang aking laman.
At nadarama ko ang kamay mong bumibigkis sa akin.
.  .  . At pagdaka, o kamatayan, ang kabilang panig!
Iiwan ko ang katawan gaya ng sugatang kabayo.
Oo, nahihindik akong iwan ito, makabalik man ako.
Natatakot ako sa pagwawakas ng mga bagay,
sa banging tinalikdan at kalulugmukan ng lahat.
Maraming hangin ang nanunuot sa bangkay,
at upang lusawin ito’y kailangan ang libong ulan!
Ang mga paa kong napakalayo ay wala nang bigkis
at magiging gaya ng dalawang bato
na ipinukol sa hungkag na hukay.
At lahat ng aking kasama’y titindig, gusgusin, maangas,
gaya ng mga tore ng simoy
na tumitistis sa loob nang walang sinusunod na batas
ng búhay,
at mag-uunahang tangayin ang lawas kong naaagnas.

II
Maraming pag-aari ko ang magtataka sa aking paglalaho.
Na magpapatuloy sa aking kalungkutang naglalakad
sa mga sulok ng anino.
Sa paborito kong silya at mesang nasa gilid ng bintana
ay magpapatuloy ang parehong mga okasyon,
At ang hardin ng naga, na lumago sa paningin ko,
ay mamamatáy at muling mabubuhay gaya noon.
Banayad uusal ang mga tula ko sa labis na panlulumo.
Unti-unting matutuyot ang mga aklat kong
may samyo wari ng huklubang prutas.
Mga munting relikya ng aking búhay
—bulaklak na nakasipit sa aklat, isang tula kung kanino—
ang susunod, gaya ng mga batong ipinukol,
at pawang sisinop ng aking lakas sa daigdig na ito
kapag ganap na naglaho na ako.
.  .  . At mananatili kayo, mga babae, ngunit isang araw
ay magsisialisan din ngunit sa dagat ng kamatayan
ay matatagpuan ang ating mga alon.
Maglalaho ang inyong mga labì, balát, at lamán.
Ngunit palaging mananatili kayo gaya noong dati.
Hindi ba sapat ang pag-iral sa isang pagkakataon lámang?
Mananatili ang inyong mga puwang sa haba ng espasyo,
samantalang tatangayin ng dayaray ang inyong halimuyak.
.  .  . Isang araw iyon na pipirmi ang inyong pag-iral.

III.
Ginoo, Ginoo, ang kamatayan!
Napapangiwi ako kapag binigkas ito,
kaypait ng aking dila, at kaydilim ng paningin. . .
Mabuti’t walang nakakikita sa kaniya nang harap-harapan
maliban kung hinahanap niya tayo.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katulad lamang ito ng panaginip.
Higit na makapangyarihan ang kamatayan sa ating hukbo.
Kung mahina ka lamang!
Kung hindi ka tumawid sa bangin ng iyong mga yakap.  .  . !

Ngunit walang silbi ang anuman; natatakot ako!
Aso akong bahag ang buntot sa tabi ng isang tao,
dahil hindi kailanman mauunawaan ang nais ng amo!
Tákot ito sa di-mababatid,
tákot sa bayang wala ni isang nakababalik.  .  .
Natatakot ako sa gayong hungkag na hukay,
sa walang hanggahang gabi, kahit nasa likod ang Diyos!
Taglay ang malakas, madilim na kutob
ng hayop, ng punongkahoy, ng bato,
natatakot akong mamatay.  .  .
O, Ginoo, pamanhirin ang aking kamatayan
gaya sa maraming pinaggagawa mo sa buhay.

Dalamhati ng Tubig, ni Paul Claudel

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Tristesse de l’eau,” ni Paul Claudel ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Dalamhati ng Tubig

. . . . . . . Sang-ayon akong may bukál ng imbensiyon sa galak, ng bisyon sa halakhak. Ngunit upang maunawaan ang paghahalo ng kabutihan at kapaitan sa sandali ng paglikha, ipapaliwanag ko sa iyo, aking kaibigan, sa yugtong nagsisimula ang malamlam na panahon, ang dalamhati ng tubig.

. . . . . . . Mula sa langit at talukap ng mata ay sumusungaw ang kambal na luha.

. . . . . . . Huwag isiping ipataw ang iyong kalungkutan sa mga ulap o sa talukbong ng makutim na ulan. Pumikit, at makinig! Pumapatak ang ulan.

. . . . . . . At hindi ang monotoníya ng nakapirming ingay ang sapat upang ipaliwanag ito.

. . . . . . . Nasa pagkabato ng pighati na ang sanhi ay mula sa sarili nito, ang saklap ng pag-ibig, ang dibdibang bigat ng págpapagál. Lumuluha sa lupa ang langit upang gawin itong malusog. Higit sa lahat, hindi ang taglagas at ang napipintong pagkapigtal ng bunga na ang buto ay tinitighaw nito ang nakapagsisilang ng mga luha mula sa mga malayelong ulap. Ang kirot ay nasa tag-araw mismo, at ang alimbukad ng kamatayan ay nasa bulaklak ng búhay.

. . . . . . . Kapag malapit nang sumapit sa wakas ang oras bago ang tanghali, habang lumulusong ako sa lambak na hitik sa laguklok ng sari-saring matang-tubig, huminto ako, at nabalani ng pagkayamot sa pagkakamali. Anung dami ng tubigang ito! At kung ang mga luha, gaya ng dugo, ay patuloy na bumabalong sa kalooban natin, anung ginhawang makinig sa likidong koro ng mga tinig na sagana at marupok, at tumbasan ang mga ito ng lahat ng kulay ng ating lungkot! Wala nang iba pang damdamin ang tatangging pahiramin ka ng mga luha nito, o, mga bukál! At bagaman kontento na ako sa bisà ng isang patak sa sanaw at nagmula sa kaitaasan sa hulagway ng buwan, hindi nakapanghihinayang mabatid ang kanlungan mo sa mga hapon, lambak ng pighati.

. . . . . . . Ngayon, narito muli ako sa kapatagan. Sa hanggahan ng kuból na ito na tinatanglawan ng kandila ang panloob na karimlan para sa kung anong rustikong pista, isang lalaki ang nakaupo habang tangan ang maalikabok na pompiyang. Bumubuhos ang ulan; at sa gitna ng tigmak na kapanglawan, ako lámang ang nakaririnig ng palatak ng gansa.

(Pour Bea)

Stop weaponizing the law. No to martial law. No to dictatorship. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing! Uphold human rights at all costs!

Mga Pangarap at Patatas, ni Abbas Beydoun

/ Roberto Añonuevo / 2 mga puna

Salin ng tula ni Abbas Beydoun ng Lebanon
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Pangarap at Patatas

Abbas Beydoun

Ipinasok nila ang isda sa hurnó at niluto.
Binunot nila ang mga pangarap mula sa lupa.
Dito na ang mga tao ng balón ay nangaglaho,
naglaho rin ang iba pang sinundan ang bakás ng ibon.
Naghukay kami para sa mga panaginip at patatas
at dumaklot ng mga pumupusag na isda.
Kumain kami ng maraming lihim at libong bukál.
Hangga’t gapiin kami ng labis na pagod o pagtanda,
hindi kami mababahala kung maglaho man ang lupain
sa aming paningin.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Upholding human rights is beneficial to all Filipinos!