Ang Sugaról, bilang Ikádalawámpû’t ánim na Aralín
Roberto T. Añonuevo
Malíligáw ka sa pasugálan sa áraw na ísumpâ na ang tadhanà mo’y nása diskárte ng mga kamáy. Ang pasugálan—na naúulápan ng sigarílyo ngúnit walâng gabí bagkús kasíngliwánag ng walâng katapusáng umága—ang maglilíhim ng mga táo na baság ang mukhâ na kapuwâ may salapî at kápangahasán, at ang tangìng pagkakákilanlán ay pagkádalubhasà kung hindî man pagkásugapà sa baráha at pitsâ. Nakabábalíw ang palígid na napalílibútan ng salamín, na magdárayà, at kapág nágsimulâng tumítig sa isáng pánig, ang búbulagâ’y guníguníng idéntidád, at hindî ka na ang táo na nágmulâ sa labás. Maíibá ang iyóng págkatáo sa isáng igláp. Máipápakò ka sa kuwádro gáya ng pangginggéra, sapagkát iyón ang hiníhingî ng sandalî, na warì bang hinirám ni Jacques Lacan sa paradígma ni Lope K. Santos. “Ang sinísikíl sa kaloóban ay hindî ibinábaón sa límot, tinátakpán ng kosmétikó, o tinátabúnan ng mga bató,” wíwikàin ng kulasisì ni Lacan, “bagkús dinídiskaríl sakâ ináagáwan ng puwésto.” Ang pangginggéra ay umaáhon sa kamalayán sapagkát kailángang sikilín ang imahén ng babáe; at magágawâ itó hindî sa pagburá ng nasábing idéntidád bagkús sa pagpápaáhon ng imahén ng sugaról na iháhalíli sa babáeng ang pagnánasà ay mabíbigông mápunûán ang basyóng kaloóban. Sa simbólikóng antás, ang pangginggéra ay banyagàng wikà na maúunawàan sa isáng bukód na mundó. At dáhil itó ay wikà, ang pangginggéra ay mapípilítang umimbénto ng saríling gramátiká at síntaks pára baligtarín ang ídeál na babáe at pagdáka’y magsúsog ng subersiyón káhit sa tradisyonál na alíwan ng mga laláki. Ang pagnánasà—na maáarìng nása kamalayán at kublíng-kamalayán ng babáe—ang magkákahúgis sa épikó ni L.K. Santos. Bíbiyakín ng pagnánasà ang pagtanáw ng babáe sa mundó sa sandalîng magsuót siyá ng máskará ng sugaról. Búburahín ng pagnánasà ang hanggáhan ng katinûán, sa láyong matamó ang ganáp na kalugúran ng págkatáo. Ngúnit dáhil nagsísimulâ sa baluktót at balighô ang angkíng pagnánasà, ang babáeng itó ay mabíbiyák pa sa ibá’t ibáng paraán, sa literál at matalinghagàng paraán, mulâng panlúlumò dáhil sa pagkámatáy ng pangánay at pagkahímok sa udyók ng hípag na sumúbok sa patayâ-tayâ pára aliwín ang saríli hanggáng pagkagúmon sa rípa, póso-póso, panggíngge, at mónte. Habàng lumaláon, bábagúhin ng sugál ang pagkatáo ng pangginggéra; at ang idéntidád na itó na nagíging túnay káhit pa kathâng-ísip ay dádalhín ng pangunáhing taúhan hanggáng sa loób ng kaniyáng tahánan, na makaáapékto sa ugnáyan niyá sa asáwa’t mga anák. Kung ang sugál ay nakáaágaw ng pansín úpang matamó ang pánsamantaláng kasiyáhan, ang kasiyáhang itó ay higít na magpápabukál ng karagdágang pagnánasà, na ang manipéstasyón ay kawalán ng hiyâ at pagkápariwarà, súkat na ang pagkásugapà ay mauwî sa panlílinláng at pag-abúso ng alagád ng batás at pagtátaksíl sa bána, at ang repetisyón ng gayóng hulagwáy ay nása anyô ng próstitusyón at kapabayâán sa katawán, ang kapabayâán na áabót sa mga anák na ang sukdúlan ay pagtátakwíl ng biyenán at hípag nang masawî ang isáng anák sa áksidénte at mápabayâán nang lubós ang mga anák na nagkásakít. Madalîng hanápan ng katwíran ang pangginggéra sa kataúhan nitóng kabaligtarán ng ídeál, mahinhín, marikít, malambíng, kapúri-púri, at mapágkalíngang kabiyák at iná. Kunsintidór ang kaniyáng bána, na gumón din sa sábong at pambábabáe. Bulók ang pulís na kabít niyá, at bulók ang sistéma ng ináasáhang seguridád at kaligtásan. Walâng trabáho ang isá pang laláking nagíng kalagúyo. Higít sa lahát, ang sugál ay nagíng isáng paraán ng pamumúhay—sa basbás ng lipúnan at tiwalîng pamunùán—at hinahánap ng katawán pagkagísing at magíng sa panagimpán. Ang pangginggéra ay hindî nag-íisá; at ang mga kasáma niyáng sugaról at kasapákat na sindikáto ang magpápaláwak ng matalinghagà o túnay na espásyo ng pagkagúnaw ng lipúnan. Ang babáeng humaráp sa salamín—ang babáeng tumángis sa pagpánaw ng anák, ang babáeng iníwan ng kaníyang bána, biyenán, at hípag, ang babáeng nilukúban ng dalamhatì at pagsukò—ang babáeng sumikíl sa kaloóbang may kung anóng pumípiglás na halímaw. Maáarìng isá ka rin sa mga halímaw, na nagnánasà hindî lámang sa kaniyáng katawán bagkús patí sa espásyo nitó at kaluluwá. Namnamín ang báwat sandalî sa pasugálan: hindî úso ríto ang tinatáwag mong pátas at kasarìán.
Alimbúkad 