pangalan

Ang Salamin, ni Harold Pinter

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “The Mirror,” ni Harold Pinter ng United Kingdom
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Salamin

Nanalamin ako at kagyat nakita na hindi ako ang hulagway. Hindi iyon ang aking mukha. Iyon ay mula sa kung sinong nagkukunwang ako. O marahil, siya ay kung sinong nagkukunwang ibang tao. Ngunit ang mukha ay hindi ko mukha. Hindi iyon ang aking mukha. Hindi iyon ang mukha ko nang isilang ako, o ang mukhang tataglayin ko hanggang hukay. Gayunman ang mukha ay tumingin sa akin na tila kilala ako. Pumakò sa akin ang kaniyang mga mata. Tumatagos. Ngunit hindi iyon ang aking mga mata. Mula ang mga mata sa kung sinong tao. Itim ang mga mata. Isang batang babae ang nagsabi sa akin na asul ang kaniyang mga mata. Iyon ang kaniyang sinabi. Nanirahan siya malapit sa Fulham Broadway. Ni hindi ako nagtungo doon. May silid ako sa St John’s Wood High Street noón. Malimit kaming magkita sa Shepherd’s Bush Green. Nalimot ko na ang kaniyang pangalan. Maaaring siya si Lucy o si Lisa. Ngunit nakalipas na ang lahat ng iyan. Hindi naman niya ako makikilala ngayon. Binago ko na ang pagmumukha.

Alimbúkad: World Literature Solidarity Marathon for Humanity. Photo by Yulia Pantiukhina @ unsplash.com

Larawan, ni Bernard Noël

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Portrait,” ni Bernard Noël ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Larawan

nasaan ang titik?

tanong ng naghihingalong tao
bago tuluyang nanahimik

habang ang tao’y nabubuhay
hindi kailangang pangatwiranan ang kaniyang dila
kapag yumao ang isang tao
kailangan niyang magbalik sa kaniyang alpabeto

mula sa bawat kamatayan
hinihintay natin ang lihim ng búhay
ang pangwakas na hininga ay nagtataglay
ng nawawalang titik

naglalaho ito sa likod ng mukha
nagtatago ito sa likod ng pangalan

Alimbukad: Pagsasalin sa Filipino tungo sa pag-angkin sa panitikang pandaigdig

Doon sa San Naum, ni Azem Shkreli

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Në Shën Naum,” ni Azem Shkreli ng Albania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Doon sa San Naum

Nagtungo ako rito
Upang binyagan nang walang pangalan.

Nagtungo ako rito
Upang pagpalain nang walang korona.

Nagtungo ako rito
Upang pabanalin nang walang insenso.

Nagtungo ako rito
Upang magsabáng ang dalawang landas.

Nagtungo ako rito
nang magdasal sa mundo alang-alang sa diyos.

greyscale photo of building

Sawën, ni Annie Finch

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Samhain,” ni Annie Finch ng USA
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sawën

Annie Finch

(Célticong Todos los Santos)

Sa panahong dapat umibig ang mga dahon,
Yamang nagpaparaya ito sa kanilang lumiban
Para kumilos sa simoy, tungo sa sahig
Nagmamasid sila habang sila’y nakabitin,
At ayon sa alamat, mayroong kostura
Na tumatahi sa karimlan gaya ng pangalan.

Ngayong lumulukob ang damong yumayao
Sa lupa mula sa langit sa isang huling alon
Na maputla, gaya ng taglagas na namamatay
Upang ibalik ang taglamig, pagdaka’y tagsibol,
Tayo na namamatay ang sarili’y mahihiklat
Pabalik ang isang naiibang uri ng talukbong

Na nakabitin sa atin tulad ng makapal na usok.
Ngayong gabi, nadama ko sa wakas ang yanig.
Ramdam ko ang mga gabing humahaba palayo
Sa libong paraan sa likod ng mga araw
Hanggang maabot nila ang karimlan
Na ang lahat ng sa akin ay kanuno-nunoan.

Iginalaw ko ang aking kamay at nasalat
Ang hipo na kumislot sa akin, at nang palisin
Ko sa aking isip nang lagpas sa iba pa,
Ako ay naging ina ng aking ina.
Sintiyak ng mga hakbang sa naghihintay kong
Sarili, natagpuan ko siya, at naglabas

Ng mga bisig na hatid ang mga tugon sa akin,
Matalik, at wari’y naghihintay ng pabuya.
“Pasanin ako.” Iniwan niya ang bagnos na ito
Sa pamamagitan ng pangangatal ng belo,
At umalis, gaya ng ambar na kinalalagyan niya,
Isang regalo para sa walang hangga niyang titig.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Uphold human rights of all Filipinos!

Ang Arboleda, ni Octavio Paz

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ang Arboleda

Salin ng “La Arboleda” ni Octavio Paz ng Mexico.
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Dambuhala at solido
…………….. . . . . . . . ……..ngunit umuugoy,
ginugulpi ng hangin
……………. . . . . . .  ……….ngunit nakakadena,
humihikbi ng milyong dahon
na humahampas sa aking bintana.
 . . . . . . . . . . Aklasan ng mga punongkahoy,
sulak ng malamlam, berdeng tunog.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Ang arboleda,
na biglang nanahimik,
. . . . . . . . . . . ay sapot ng mga pakô at sanga.
Ngunit may maaalab na párang,
. . . . . . . . . . . . . . . . .at ang mahulog sa lambat
nito—balisa,
. . . . . . . . . . . . . . .  .humihingal—
ay marahas at marikit,
isang hayop na maliksi’t mabangis,
ang lawas ng liwanag sa mga dahon:
 . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .ang araw.

Sa kaliwa, sa tuktok ng pader,
. . . . . . . . .. .matimbang ang diwa kaysa kulay,
tila langit at hitik sa mga ulap,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tisang asul na sanaw,
pinaliligiran ng tipak, gumuguhong bato,
. . . . . . . . . . . . . . . dumadausdos ang buhangin
sa embudo ng arboleda.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .Sa gitnang rehiyon,
ang malalapot na patak ng tinta
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .ay bumatik
sa papel na pinasisiklab ng kanluran;
itim halos ang naroroon,
. . . . . . . . . . . . . . . . .  .sa dulong timog-silangan,
na ang panginorin ay humahagulgol.
Ang lilim ay naging tanso,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sakâ kuminang.
. . . . . . . . . . . . . . . Tatlong uwak
ang naglagos sa lagablab at lumitaw muli,
. . . . . . . .  .wala ni sugat,
sa hungkag na sona: hindi sinag o lilim.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .Ang mga ulap
ay unti-unting nalulusaw.

Sinindihan ang mga ilaw sa bahay.
Natipon sa bintana ang himpapawid.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . .Ang patyo,
na ikinulong sa apat na dingding,
. . . . .. . . . . . . .  . . . . ..ay naging liblib na liblib.
Ito ang kaganapan ng realidad nito.
. . . . . . . . . . . . . . . .At ngayon, ang basurahan,
ang pasông wala ni halaman,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . .sa bulag na semento
ay walang ibang taglay kundi anino.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pumipinid ang espasyo
nang kusa.
. . .Marahang naninindak ang mga pangalan.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Uphold human rights at all costs! Stand up against the climate of fear.

Kung hangad mo ang pag-ibig, hayaan ang kabig ng dibdib, ni María Mercedes Carranza

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna
Salin ng “Si quieres amor que siga sus antojos,” ni María Mercedes Carranza ng Colombia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo ng Filipinas

Kung hangad mo ang pag-ibig, hayaan ang kabig ng dibdib

Nalimot ko na ang lahat ng pangalan,
ang mga pangalan ng aking yumao at  mga anak.
Hindi ko makilala ang halimuyak ng aking bahay
o ang tunog pagpihit ng susi sa kandado ng pinto.

Hindi ko maalala ang taginting ng itinatanging boses,
ni hindi makita ang mga bagay na aking tinitingnan.
Nagwiwika ang mga salita nang hindi ko maintindihan,
ako ang estranghera sa matatalik na lansangan,
at walang ligaya o pighati ang makasusugat sa akin.

Binura ko ang aking apatnapung taon ng kasaysayan.
Mahal kita.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Yes to human rights whatever it takes.

Wika ni Idyanale, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Wika ni Idyanale

Roberto T. Añonuevo

Para kay Ann Sherina

Ang pangalan sa aking dibdib ang pangalan na iyong inibig. Nasa loob ng pangalan ang kagubatang taglay ang sari-saring hayop, ibon, kulisap at iba pang nilalang. Ang kagubatang ito ay kisapmatang nagiging bonsai kung iibigin mo, halimbawa kung nayayamot sa makukulit na lamok o alitaptap. Ang bonsai ay patutubuin mo sa iyong palad, at magkakabagwis sakâ iibis paimbulog, at habang lumalaon, maaaring malimot mo ang mga punongkahoy, palumpong, damo, at kung ano-ano pang halaman, gaya sa matatandang kuwento, kapag nalilibang pagtingala sa himpapawid. Ngunit magbabalik sa lupa ang pangalan, at magdiriwang ang buong santinakpan. Maririnig ng lupa ang salita, at kung magkaroon man ng samot na balita, ang balitang ito ay pangalan na iniibig ka at nagkataong iniibig mo rin — at umiindak, umaawit, tumutula kahit pa nasa loob ng pinakamalupit, pinakamabangis na bilibid o yungib.

Stop illegal arrest. No to kidnapping. No to illegal detention.

Kaibigan, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / 7 mga puna

Kaibigan

Roberto T. Añonuevo

Dumarami sila, gaya sa bisperas ng pista, at magpapakilala, sakâ makíkipágsayá, habang ikaw ang bumabangkâ, ngunit biglang maglalahò kapag sumapit ka at tumindig o umupo sa gilid sa bangin. Hindi nila mauunawaan ang rikit ng panginorin, bagkus malululà sa panganib ng bato o alon na sasalo sa kanila sa kailaliman. Ikakatwiran nila ang kanilang seguridad, trabaho, pangalan, pamilya, at kung ano-ano pang bagay—iiwas sa iyong anyong sumasalungat sa agos na karaniwan—at hindi mo alam kung karapat-dapat sila sa taguring ibig. Ano ang kaibig-ibig sa kanila, at pagtalikod mo’y bumubukad ang kani-kanilang bibig upang magbunyag ng pangil, kamandag, o dilang lumalatay hanggang iyong anino? Mababait sila kung ikaw ay may silbi sa kanila, at iyan ang katotohanang ipagugunita ng iyong laptop o selfon. Masusubok sila sa alak o papel, at masusubok ang kanilang balak o koneksiyon, hanggang sa madamong lupaing kinatatayuan mo. Mabilis silang mapawi gaya ng usok mula sa kusina o sigâ, kapag dumarating ang maiitim na tsismis o balita. Ngunit ang totoo sa kanila’y hindi nang-iiwan, itaga mo sa bato, at hindi nangangambang maulingan ang mukha pagtabi sa iyo; o malangisan ang kamay, maghugas man siya ng kaserola’t pinggan, o kaya’y maghigpit ng lumuwag na tornilyo sa iyong pilipisan.

Stop illegal arrest. No to arbitrary detention.

 

Fake mo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Fake mo

Pekeng salin sa pekeng eleganteng Filipino ng pekeng Roberto T. Añonuevo ng pekeng Filipinas.

Fumefeysbuk ka sa akin, gaya ng pekeng pekpek na naging pekeng balitang naglalantad ng pekeng retratro, bukod sa pekeng pangalan, pekeng blog o betlog, na ang pekeng akawnt ay yumayanig sa pekeng puke kong daigdig. Nabubuhay ka sa pekeng pagkain, pagkaing ang sustansiya’y gawa ng pekeng buwis na kumakaltas sa pekeng suweldo ko tuwing kinsenas at katapusan, ay! Katapusang peke, nagpapakinang ka ng pekeng katauhan, na kahit ang butangero ay maaaring maging pangulong peke kung mag-isip para lamunin ng masang peke. Perpektong peke, gaya ng militar, pekeng batas militar, na marunong ng biglang liko, ngunit kapanalig ng kaliweteng peke at pekeng kanan, ayaw gumitna at takot sa dilaw ngunit berde mag-isip, marunong sumipol habang pumapakyu, eksaktong peke, isang ligo pa’y lutong makaw kundi tubong lugaw pumusta ng pekeng tronong orinola o kung umasta’y pekeng Intsik beho, o bagong bentang Baho de-sampalok, pekeng puta, putang amang peke, mapagbigay ng teritoryo sapagkat lahat ay kaniyang teritoryo, o kung hindi’y walang moralidad ang peke, walang sinasanto ang peke, walang batas ang peke, sapagkat kapangyarihan ang karunungang peke mula sa pabrika ng mga bangkay na peke, o tamaan ka ng shabu sa adwanang peke, o ubusin mo ang mga pekeng bandido o ipakulong ang mga pekeng tarantadong kritiko, o tamaan ka ng damo, o sumabog sa pekeng damo, putang amang peke, may puso kang bato at pekeng batong heneral ngunit kung umibig ay pekeng burat na nagmamaktol. Kailangan ko po ba ang intersesyon ng anak ng putang peke? Isalba mo nawa ako sa kabulukang peke, itaas ako gaya ng sangkaterba mong putang tutang humihimod sa paa mong lasang tsokolate-aaah o putang pekeng ama, ikaw ang aking maykapal na peke, ikaw ang aking libog na pumepeke, ang pekeng bagyo na natatrapik kahit sa guniguni, ikaw ang sukdol ng pekeng talinghaga, na hindi malayo sa gaya ng pekeng tulang ito, mula sa pesteng yawang diwang anghel na pekeng fumefeysbuk sa akin.

(28 Disyembre 2017)

Binaklas ko sa isip ang iyong pangalan, ni Humberto Ak’abal

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Saqué de mi cabeza tu nombre,” ni Humberto Ak’abal mula sa Guatemala.
Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo mula sa Filipinas.

Binaklas ko sa isip ang iyong pangalan

Binaklas ko sa isip ang iyong pangalan
at sadyang iniligaw sa kabundukan.

Tinangay iyon ng amihan
at natagpuan ang bagnos
sa pagitan ng mga bangin.

Sinimulan kong lumimot.

Walang ano-ano’y
bumulusok iyon sa mga buról
at tumalbog pabalik:

unti-unting pinaawit iyon ng ulan-banak
at sumapit sa akin ang pangalan mong umiiyak.