Ano ang nakita niya sa akin na hindi makikita sa iba?” Ito ang tanong ng bunga ng bayabas, nang minsang humilatâ ang isang binatà at lumílim sa yamungmóng ng mga dahon. Maaaring ang lalaki’y si Juan, at supling nina Fabio at Sofia, ngunit hindi mahalaga kung sino siya. Siya na nakahigâ, nakatítig, nakangangá ang marahil nag-iisip sa kaganapan ng punò o batas ng gravedad; ang nagninilay sa bilóg na bilóg, hinóg na hinóg na sukdulang pag-íral; ang nagugútom at tatangá-tangá ngunit humaharap sa pinakamapait na parusa ng uod at kaliwanagan. “Ang kaniyang bungangà ay sinlalim ng walang hanggang dilim,” sambit ng bayabas. “Ang kaniyang mga mata ay sumasalamin sa akin para mapigtal sa tangkáy at sumanib sa bituka o lupain. Hindi ako sintatág ng tagâ-sa-panahong bodhi, at ni walang budhî, para sa sinumang tumitingala sa akin. Gayunman, siya na titíg na titíg sa akin ay wala nang ibang nakikita, walang ibang naririnig, walang ibang nadarama, kundi ako na nakabitin, at sasayáw-sayáw sa himig ng hangin. Kung siya ang aking kamalayan, kung siya ang aking kapalaran, hindi ko ba pipiliing pumaloob sa kaniyang katawan, at maging bahagi ng kaniyang katauhan?”
Alimbúkad: World-class poetry within your reach. Photo by Adrian Lang on Pexels.com
AntibakRoberto T. Añonuevo
:
:
S
Si
Si
Si
Sin
Sino
Sino ba
Sinibak
Sino bak
Sin, o bak?
Sino bakla
Sin! O bak!
Si, no vac!
Si, on back!
Zino vackhla
Zino babakli
Zino titibak
Zino babakbak
Zino babakuna
Zino babakulaw
Zino bak kik ba
Zino kik Vak va
Si! Sisi, sisi! si
Vi! Veerus! Viktori!
No! O, Nono, No! No!
Bá! Ba? Babâ! Bababà!
Ku! Ku! Kuku! Kukurakot!
Go! Go, Bak! Agogo! Go bak!
Bakla, bakli, bakuna, sino vac-
Lah, sino ang bakunadong babagsak?
Alimbúkad: Uncontrollable poetry beyond margins. Photo by Nataliya Vaitkevich on Pexels.com
Ang BanyagaRoberto T. Añonuevo
Sampung libong wika ang dumaan
sa aking dila,
bawat isa’y bantayog ng lupain
o hukay na napakalalim.
At nang minsang masalubong ko
ang pugad ng mga hantik
ay kinagat ako ng mga lintik.
Tumakbo ako, at bumanggâ
sa teritoryo ng mga putakti.
Napamulagat ako.
Ibig kong tumakas subalit binigo
ng namimitig na binti.
Wala akong nagawa
kundi pumikit at humalukipkip.
At tinanggap ko nang maluwag
ang lastag na kamangmangan
sa wika ng simoy at katahimikan,
habang tumitikatik at nagpuputik
ang daigdig.
Alimbúkad: Poetry silence. Poetry excellence. Photo by Kirsten Bu00fchne on Pexels.com
Salin ng tula ni Hafiz [Shams-ud-din Muhammad Hafiz] ng Iran
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo, batay sa halaw sa Ingles ni Daniel LadinskyPag-usapan natin ang bagay na ito
May isang Marikit na Nilalang
na namumuhay sa guwáng na hinukay mo.
Kayâ tuwing sasapit ang gabi,
naghahandog ako ng mga prutas at butil
at mumunting palayok ng alak at gatas
sa tabi ng iyong tumpok ng lúad,
sakâ magpapakawala ng aking awit.
Ngunit aking sinta,
ayaw mong dumungaw man lang sa bútas.
Nahulog ang aking loob sa isang Tao
na nagkukubli sa kaloob-looban mo.
Dapat pag-usapan natin ang bagay na ito.
At kung hindi magkakagayon,
babantayan kita rito sa habang panahon.
Alimbúkad: Timeless poetry for humanity. Photo by Dany Teschl on Pexels.com
Wally’s Blues(Paumanhin kay WG)Roberto T. Añonuevo
Nilalagnat ang huklubang lungsod, at ngayong gabi
ay hinihila ng mga anino ang mga pangalang
binaklas at tinastas sa mga bilbord at ospital,
at kumakalas sa diskurso ng simbahan at motel.
Humihishis ang siyansi at gasera ng tindera,
at napakatumal kung bibili ng isang kausap.
Sinisinok ang makina ng pagal na dyip at katawan,
tumitiktok ang gusgusing musmos na amoy-alak,
at ako na hinahanap mo
ay naghahanap ng trabaho’t kabalbalan,
sa krosword ng pulis, tekas, at mukhang adik,
kumakain ng mga titik at sasaluhin kahit lintik
sa pusod ng tag-araw,
sapagkat ito, ito ang mundong bumabaligtad
ang pang-unawa.
Wala akong alam na politika, walang alam
ang sikmura kundi maghanap ng pamatay-gutom
at pamatay-lungkot, at hindi ba ito
ang rotunda na iniikot-ikot para sabihing
may silbi ang umaasang imburnal at pusali
samantalang hinihintay ang tag-ulan,
may kahulugan ang mga gusali,
na dati’y siksik, liglig, umaapaw
ngunit ngayon ay hungkag at simbigat ng ampaw?
Ang mga bangketa, na dating pinaghalong perya
at palengke, ay sinlamig ng mga nitso——
tuliro, lutáng, nakanganga——
na waring kakainin ka para sabihing,
“Halika, nagugutom ako!”
Kay linis ng lungsod, at nawawala ako
o narito ako at walang-wala ang mundo.
Nagugutom kahit ang bangketa
sa ngalan ng kuwarentena, at nananabik
sa mga kaluluwa ng empleado’t emperatris,
sa mga isinusukang estudyante’t propesor,
sa molino ng kutsero’t kuwentong kutsara.
Sinasamyo dati ang pares o mami o kape,
habang nagpapaypay ng lumang diyaryo
ang pagod na mag-inang kay sipag maglako,
nagsusunog ng baga sa nagyoyosing kotse,
upang pagsapit ng hatinggabi
ay maging maluwag na dormitoryo ng palaboy
at puta ang sementadong kalye,
magpapaubaya sa mga bagitong marinong
sumasandal sa pag-asa at pagsakay sa barko
habang rumoronda ang mga lamok, at inaantok
ang namumuwalang mga trak ng basura.
Kung ito ang unibersidad,
ito ang imperyal, pontinpiko, at selestiyal
na utak, ang nanamnamin ko sa plasa
ng mga baligtad na pangarap,
ang laberinto ng aklatan at pagsisikap,
para sa bayan
para sa hangal
na gaya kong
umaasa para mapaghilom ang sugat sa puso
at guniguni,
nang matagpuan ang kamalayan
nang higit sa paggising at paghinga,
nang higit sa ulat ng pangulo’t panaderya.
Nananatiling nakapirmi ngunit kumakawag
ang kalooban, sino ako
para ambunan ng mga tinapay o ayuda?
Kahit sino'y aayaw sa sopistikadong buwakaw,
sasalatin ang kabuluhan sa mga poster
at poste ng ilaw,
uusisain kung iyon ba ang katumbas
ng politiko na simple kung mangulimbat
na parang nagparetrato nang nakahubad,
sasagutin ang sulat sa pader at tatanggapin
ang kubeta sa likod o tadyang ng bantayog,
na kumikindat sa iyo, o kumikindat sa akin,
at nagbubunyag ng pagkatiwalag
sa Bagumbayan, para sa lahat at para sa isang
gaya kong iiling kahit sa salitang “mahál.”
Alimbúkad: Imageless poetry, ageless poetry. Photo by Ferdie Balean on Pexels.com
Salin ng klasikong tula ni Kabir ng India, batay sa bersiyong Ingles nina Rabindranath Tagore at Evelyn Underhill
Salin sa Filipino ni Roberto T. AñonuevoRikítKabir [1440—1518]
Huwag dumako sa hardin ng bulaklak!
Kaibigan, huwag kang dumako roon!
Nása láwas mo ang hardin ng bulaklak;
Umupô sa sanlaksang talulot ng lotus,
At tumitig sa kariktang walang wakas.
Alimbúkad: Poetry silence as meditation. Photo by Caroline Anderson on Pexels.com
Nang humangin sa loob ng kaniyang utak, ang ulap ay dumikit sa pader. Pagdaka’y ang pader, na retoke ng mga baság na bote at lastág na tisà, ay naghunos na muralyang iginuhit na banig. Tumitig siya sa hindi ko nakikita, at ang natuklasan ay artsibo ng palasyo at palakol na pawang isinalaysay ng kaniyang mga kamay. Ang mga kamay! Ang kanan ay dumudukal sa hukay; ang kaliwa’y kuyom ang sanlibong panginoon! Pumikit siya, at humiging wari ko sa pandinig ang helikopter at alpabeto ng kalamidad. Ngunit sumisilang siyang tápis ng takúpis, sapagkat hindi man niya aminin, siya ang bahagsúbay ng silakbo at kamalayan. Siya ang akto ng pagguhit ngunit hindi kailanman ipagmamalaking siya ang gumuhit. Siya ang aking binabantayan, ngunit ang tingin marahil niya sa akin ay estatwang kumikinang, parang batong nakausli sa gulod na ang gilid ay tinampukan ng mga asul na baláy, sirkito ng mga lingam, at isang marmol na monasteryong nabubuntis sa mga panikì: pundí ang guniguní. Sumakay siya sa ulap at ito ang aking kutob. Lumulutang siya, at habang umuulan ng mga siyap sa bakuran, bumabahâ sa aking kalooban, waring sinasabing makipaghuntahan sa walang katapusang aklatan, na kinaroroonan ng kaniyang pangalan at kapiling ang mga lihim na salita sa sarkopago—na sikapin man ay tiyak kong tatanggí na maunawàan.
Alimbúkad: Poetry without tags. Photo by Rohan Shahi on Pexels.com
Salin ng “O dia em que eu naci moura e pereça,” ni Luís de Camões ng Portugal
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo
Sumpâ
Kapanganakan ko’y limutin; pawiin
sa biglang pagpanaw nang hindi na muli
magbalik sa dati. Kung ito’y sakali’t
umulit, ilambong sa araw, lupain.
Hayaang maglaho ang sinag. Hayaang
ibunyag ng hulàng lahat ay yayao,
uulan ng dugo’t sanlaksang impakto.
Hayaan ang inang ang anak ay iwan.
Hayaan ang bayang sindák, tumatangis
at may mga mukhang maputla at pagod
na maniwala pang ang mundo’y sasabog.
Kayong bayang takót, tanggapin ang hindik
sapagkat sa araw na ito dumilat
ang kawawang búhay na batid ng lahat!
Alimbúkad: Poetry translation online revolution without peer. Photo by Jue on Pexels.com
Salin ng “From Exile to Exile,” ni Abdullah Al-Baradouni ng Yemen
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. AñonuevoDestiyero sa Destiyero
Isinasalin ang bansa ko mulang isang tirano
tungong ibang tiranong masahol pa kaysa dati;
mulang isang bilangguan hanggang iba pa,
mulang isang destiyero hanggang iba pa.
Sinakop ito ng mga nagmamasid na banyaga
at ng isa pang nakakubli, nagkukunwa;
ipinasa ng isang halimaw sa dalawang halimaw
gaya ng buto’t balát na kamelyo.
Sa mga yungib ng kamatayan
ay hindi namamatay ang bansa ko, ni hindi
gumagaling, ni makuhang makabangon.
Hinuhukay nito ang mga píping libingan
para hanapin ang mga dalisay nitong ugat,
para sa tagsibol nitong pangakong natutulog
sa likod ng sariling mga mata;
para sa panaginip na darating,
para sa multo na nagtatago kung saan.
Lumilikas ito mula sa isang nakalulunod
na gabi tungo sa napakapusikit na gabi.
Nagdadalamhati ang aking bansa
sa mga hanggahan nito
at sa iba pang lupain ng iba pang tao;
at kahit na nasa sariling lupain nito’y
nagdurusa sa pagkatiwalag ng destiyero.
Alimbúkad: Poetry solidarity for exiled voices. Photo by Yasin Gu00fcndogdu on Pexels.com