Wikà ng Manlálakbáy sa Laráwan
Roberto T. Añonuevo
Humíhintô ang daigdíg sa iyó, áking laráwan, at hindî ka diyós bagkús isáng ídolong pándagdág sa polusyón. Warìng nalilímot ng panahón ang pág-andár, alinsúnod sa íbig mo o ng potógrapo, at ang pórma ay isáng pórma, gáya ng tindíg, lundág, o ngitî, na mabíbigông maúlit, at kung ulítin man ay magíging huwárang pagtátaksíl. Laráwan sa Instagram, laráwan sa dingdíng, laráwan sa pitakà, laráwan sa tárpolin, laráwan kung saán-saán, ikáw ang laráwan ngúnit hindî manánatíling akó magpákailánman. Nang titígan kitá, at tumítig ka sa ákin, áko ay hindî na akó, bagamán kahawíg kitá, ngúnit ikáw ay nanánatíling ikáw. Nása laráwan ang kúlay, ang liwánag, ang ánggulo, ang síning, ang sandalî, at ang lahát ng itó ay humintô, sámantálang akó ay patúloy na gumágaláw hanggáng sa ináasáhang paglálahò sa dilím. Hindî akó ikáw, o áking laráwan! Kayâ kapág may nagsábing “Ang gúwapo mo sa laráwan!” akó ay hindî na ang nása laráwan, sapagkát akó ay ibáng-ibá na túlad ng tubigáng umaágos o plánetang umiínog. Anó ang kasaysáyan kung ipípirmí sa mga laráwan? Maráhil, itó ang talá-talaksáng iskrápbuk, na makapágdudúlot ng lugód o sindák, o paghangà o paglibák, ang ártsibo ng tagumpáy o libíngan ng panlúlupaypáy. Magpapáhiwátig ang mga laráwan sa wikàng maúunawàan ng mga matá na sumaságap pára sa ipinápalagáy na takbó ng mga susunód na pangyayári, at ang intérpretasyón ay láging nakásalálay sa mga saksí o nakakíta, at sabíhin nang may háwak ng kasaysáyan, bukód sa tagláy nitóng estétikang panlása. Ang laráwan, paáno itó tátakbó sa dískurso kung hindî ipapáliwánag ang yugtô nang sumílang itó? Hindî ba sapát ang pagigíng pérmanénte—na hindî nangangáilángan ng pagpápaláwig—yámang sadyâng ang pagigíng pérmanénte ang diwà ng laráwan? Mahúli sa ákto ay kagilá-gilalás, gáya ng bulkáng súmasábog o maringál na pagpípigíng, o kayâ’y líhim na pagtátagpô ng magkási, na hinintáy o dî-ináasáhan, ngúnit ang susunód na pángyayári ay durúgtungán ng kung anó-anóng katwíran mulâ sa sinúmang malikót ang guníguní at malikot ang dilà. Maipápalagáy na ang laráwan ay manipúlasyón pára hulíhin ang katótohánan o realidád, nang makapágbigáy ng tiyák na sagót mulâ sa úliúli ng mga hakà-hakà, at nang magíng éstatwa akó sa isáng gunitâ. Ang katótohánan, kung magíging laráwan, ay isáng kabúlaánan, sapagkát ang laráwan ay mapánghihímasúkan ng modipíkasyóng dihitál at téknikong sabwátan. Ang realidád, kung magíging laráwan, ay ibabátay sa máteryal na pángyayári, ngúnit ang realidád ay naibábalangkás sa ísip at isá ring laráwan, na kung manánatíli sa papél o isasálin sa pelíkula, ay hindî na ang órihínal. Humintô ang daigdíg sa iyó, áking laráwan. Huwág magtaká, kung ikáw ay íwan ng sinúmang íbig ang ngayón imbés na ang kahápon; o kayâ’y mulîng balík-balikán ng sinúmang sumásambá sa mga hulagwáy. Paúmanhín, áking laráwan, kung tumátanggí man akó magpáhanggá ngayón, na ikáw ay tingnán.
Alimbúkad 