Wikà ng Síning

Roberto T. Añonuevo

Sumasápit táyo sa wakás, na hindî talagá wakás, sapagkát kailán pa namatáy ang mga bathalà? Paná-panahóng itinátakwíl ang isáng bathalà, na tinátapyás ang ilóng ng rébulto kung hindî man sinusúnog ang dambanà nitó, tuwíng may bágong mga mánlulúpig ngúnit magbabalík siyáng umáalimbúkad na salitâ na mangánganák ng mga salitâ na higít sa káyang lamanín ng díksiyonáryo—lumúlundág sa báwal, lumálagók ng láson, lumálagót sa batás—at láhat ng sumumpâ sa kaniyá ay lílibakín niyá gáya sa épiko na nagkúkunwáng pulút kung hindî man pigíng, hanggáng magíng lángit na pahiwátig ang lumálagabláb na lungsód sa pagkáligálig. Hiníhingíng mabalíw ang maláwak na madlâ nang maníwalà itóng walâng tulâ noóng úna pa man. Hindî nágkukublí sa likód ng telón, ni walâng kristál na kahón, ang bathalà’y hindî nalúlungkót ni nalúlugód, ngúnit batíd ang íkot at tóki ng paglálakbáy túngo sa ibá-ibáng panahón at ibá-ibáng poók, walâng pakíalám kung sambahín siyá ng mga déboto sa pinakámatáyog na kamalayán. Kinákailángan bang magtayô ng tuláy ang mga bathalà sa hanggáhan ng talíno at gunitâ ng kasálukúyan? Hindî. At hindî rin kailángan ng túnay na bathalà ang sinúmang magpapáliwánag sa kaniyáng pagkábathalà, íyan ay tungkúlin ng mahílig maghalúkay sa mga ímpiyérno at libíngan ng mga rékwerdo. Umiíral ang mga bathalà hindî úpang sambahín o puríhin, sapagkát sapát na sapát na silá sa saríli, ang tulâ na higít sa makatà. Hindî magíging bathalà ang makatà; ngúnit málilikhâ ng tulâ ang pagpápalàin nitóng magíng ínmortal sa paningín ng madlâ. Samantála, dumáratíng táyo sa yugtô na hindî nakápirmí, párang panánagínip ng digmâan at pág-uuwî ng mga kulimbát, at pagtátawánan siláng nag-íimbót sa luklúkan at kapirásong lupà, o nagháhanáp ng higít na maluwág na bulwágan, na párang walâng términal ang kapángyaríhan. Ang túnay na mga bathalà’y lasíng na lasíng nang hindî kumókonsúmo ng ngangà o lambanóg, paláboy ngúnit pag-áarì ang ibá’t ibáng nasyón, lumílipád ang ísip pára mágpaúbayà sa ibáng ísip, nang mataúhan ang mga ísip na may ísang nág-isíp, na hindî man matúkoy kung kailán nágsimulâ at kung alín ang wikà ay hindî natatákot umísip ng anumáng karápat-dápat pagniláyan ng nagmámasíd sa daigdíg. Mahabàng panahóng nápaníwalà ang mga sálinlahì sa ságradong aklát, na iisá ang bathalà ngúnit may tatlóng pílas o kayâ’y may tatlóng líbong pangálan sa tatlóng líbong perégrinasyón, at sa pag-áaníto ng mga debóto ay inákalà nilá na káhit ang mga bathalà’y nag-aáway at nanghíhimások nang maítanghál ang kaniláng pagkábathalà at maígiít ang paglíligtás. Ang túnay na bathalà’y hindî nangángambá sa paghuhukóm. Ang bathalà kapág nagbanyúhay na salitâ ay kailángang íwan ang pagkátunóg hábang nanánatíli ang guníguníng hímig, sakâ magíng títik o hulagwáy na maisísilíd sa papél. Nakabábató ang éternal na búhay. Kailángang humánap ng kaní-kaniyáng papél ang mga bathalà, gáya nátin, nang káhit paáno’y maípagdíwang ang likót ng mortál at luwálhatì ng sandalî.