suso

Ang kaniyang matatabang hita, ni Pablo Picasso

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ses grosses cuisses,” ni Pablo Picasso ng España
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang kaniyang matatabang hita

Ang kaniyang matatabang hita
Ang kaniyang malalaking súso
Ang kaniyang mga balakang
Ang kaniyang mga puwit
Ang kaniyang mga bisig
Ang kaniyang mga binti
Ang kaniyang mga kamay
Ang kaniyang mga mata
Ang kaniyang mga pisngi
Ang kaniyang buhok
Ang kaniyang ilong
Ang kaniyang leeg
Ang kaniyang mga luha

ang mga planeta ang malapad na kortinang itinabing at ang aninag na langit
na nakatago sa likod ng rehas—
ang tinghoy at mga kampanilya ng mga kanaryo ang tamis sa pagitan
ng mga igos—
ang mangkok ng gatas ng mga balahibong hiniklat sa bawat tawang naghuhubad
ang lastag na nagbabawas ng bigat ng mga sandatang inagaw sa mga bulaklak
ng hardin

ang laksang laro ng mga bangkay na nakabitin sa mga sanga ng bakuran
ng paaralang pinutungan ng sinag ng mga awit
ang lawa na pang-akit ng dugo at ng mga tinik
ang mga gumamelang nilalaro sa dais
ang mga karayom ng likidong anino at pumpon ng kristal na lumot
na naglalantad ng indak sa sayaw ng mga kulay
na naghalo-halo sa ilalim ng basong ibinuhos nang lubos
sa lilang maskara na binihisan ng ulan

Ang Arina, ni Gabriela Mistral

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “La Harina,” ni Gabriela Mistral ng Chile
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Arina

Maningning, makinis, at mabigat ang arina.

. . . . . .Malinaw na arina mula sa bigas, na kumakaluskos gaya ng pinong seda; ang tinaguriang gawgaw, na kasingsariwa ng tubig mula sa niyebe at nagpapabawa ng pasò. Mula sa abang patatas, ang arina ay kasingdulas ng pilak. Anung kinis ng arina!

. . . . . .Arinang siksik, na gawa mula sa pighati ng mga butil ng bigas o senteno, ay kasimbigat ng luad, ang luad na kusang makalilikha ng landas ng gatas para sa mga nilalang na walang kasalanang orihinal.

. . . . . .Arinang makinis, na tahimik na dumadausdos kaysa tubig, ay makatatakip sa hubad na bata nang hindi siya mapupukaw.

. . . . . .Maningning, makinis, at mabigat ang arina.

. . . . . .Arina ng ina, tunay na kapatid ng gatas, na babaeng nasa rurok ng kaganapan, burgis na ilaw ng tahanan na puti ang buhok at súsong mapipintog; matatandaan niya ang oyayi kapag inihimig mo sa kaniya; nauunawaan niya ang lahat ng bagay hinggil sa pagkababae.

. . . . . .Iniwan nang mag-isa sa daigdig na ito, pasususuhin niya sa kaniyang bilugang mga suso ang planeta.

. . . . . .Mapagbabanyuhay niya ang sarili na maging bundok ng gatas, ang mapagpalang bundok na kinatitisuran nang paulit-ulit ng mga bata.

. . . . . .Ang inang arina ay isa ring batang eternal, na idinuduyan sa mga bukirin ng palay, ang munting paslit na pinaglalaruan ng simoy nang hindi siya nakikita, at humahaplos sa kaniyang mukha nang hindi napapansin.

. . . . . .Arinang malinaw. Maiwawagwag ito sa aba, itim, sinaunang lupa, at gaganti siya sa pagbibigay ng malawak na bukirin ng margarita, o kaya’y sasaplutan iyon sa elada.

. . . . . .Maningning, makinis, at mabigat ang arina.

. . . . . .Kung maglalakad siya, walang makaririnig sa yabag ng kaniyang mabulak na paa na bumabaon sa lupa; kung sasayaw siya, babagsak ang kaniyang namimigat na mga kamay; kung ibig niyang umawit, ang awit ay babará sa kaniyang makapal na lalamunan. Ngunit hindi siya naglalakad o sumasayaw o umaawit. Kung ibig niyang magkapangalan, kailangang umimbento tayo ng ngalan para sa kaniya na nagtataglay ng tatlong B, o tatlong malalambot na M.

Abiku, ni Wole Soyinka

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Abiku,” ni Wole Soyinka ng Nigeria
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Abiku

Batang lagalag. Ang parehong batang namatay at paulit-ulit nabubuhay upang  salantain ang ina. —Paniniwalang Yoruba

Walang saysay ang mga borloloy na galáng ninyo
Na paikid na gumagayuma sa aking mga paa;
Ako si Abiku, na nanánambítan sa una
At paulit-ulit na pagkakataon.

Dapat bang itangis ang mga kambing at báka
Kapalit ng langis ng niyog at inihasik na abo?
Hindi nagpapasibol ng agimat ang mga ube
Upang tabunan ang mga galamay ni Abiku.

Kapag sinunog ang balát ng isang susô’t
Pinatalas ang nagbabagang piraso, sakâ itinatak
Nang mariin sa aking dibdib, dapat batid na ninyo
Kung muling nanánawágan sa inyo si Abiku.

Ako ang ngipin ng tapilak, na kumalag-kalag
Sa palaisipan ng palmera. Tandaan ninyo ito:
Ihukay pa ako nang malalim na malalim
Tungo sa namamagang paa ng bathala.

Minsan at sa paulit-ulit na yugto, di ako tumatanda
Bagaman nákasusuká na, at kapag ibinuhos ninyo
Ang tagay sa anito, bawat hintuturo’y tinatangay
Ako malapit sa aking pinanggalingan, sa pook

Na tigmak ang lupain sa luha ng pagdadalamhati.
Hinihigop ng puting hamog ang mga tigmamanok,
Kinakaibigan ng gabi ang gagamba’t binibihag
Ang mga gamugamo sa mga bulâ ng tuba.

Gabi na, at sinisipsip ni Abiku ang natitirang langis
Sa mga tinghoy. Mga ina! Ako ang nanánawágang
Ulupong na pumupulupot sa inyong mga pintuan
At tumitilaok bago ang pagpaslang.

Ang pinakahinog na prutas ang pinakamalungkot
Na aking ginagapang. Ang init ay nakasusulasok.
Sa katahimikan ng mga sápot, umungol si Abiku,
At inihugis ang mga tumpok mula sa pulá ng itlog.

Stop weaponizing the law. Stop militarizing the bureaucracy. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extra-judicial killing. Yes to human rights. Yes to humanity!

Kumusta, ni Benjamin Péret

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tulang “Allo ,” Benjamin Péret ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Kumusta

ang eroplano kong nagliliyab ang kastilyo kong lubog sa alak
ang itim kong alikmatang ghetto ang aking taingang kristal
ang bato kong ipinukol sa buról ang dudurog sa pulis
ang ópalo kong susô ang aking lumilipad na lamok
ang burda kong ibon-ng-paraiso ang buhok na bulang itim
ang puntod kong bumukad ang pulang tipaklong na ulan
ang aking lumilipad na pulô ang aking turkesang ubas
ang kotse kong binangga ang kama ng ilahas na bulaklak
ang pistil ng amargon ko ang nakatimo sa aking mata
ang aking búko ng sibuyas ang nasa aking utak
ang aking usá ang gumagala-gala sa ilang sinehan
ang aking ataul ng araw ang aking prutas na bulkan
ang tawa kong kubling sanaw na lumunod sa propetang baliw
ang umaapaw kong groseya negra ang lilim na paruparo
ang bughaw kong talón ang daluyong sa tagsibol
ang nguso ng rebolber ko ang umaakit na sariwang balón
sinlinaw ng salamin na tinitigan mo ang mga tariktik
ng sulyap
na tumatákas at nangaglaho sa linong tabing na ikinuwadro
sa mga ibinurong bangkay
mahal na mahal kita

Alimbukad: Wikang Filipino sa panitikang pandaigdig

Awit at Sayaw, ni Usman Awang

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna
Salin ng “Lagu dan Tari,” ni Usman Awang ng Malaysia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Awit at Sayaw

Usman Awang

Kahapon ay nasaksihan ko ang isang sayaw:
Malalaking súsong umaalog, nang-aakit,
Ilahas na pagnanasa at matang maaalab,
Lagabog ng musika’y pataas nang pataas.

Nanlaki ang mga mata ng madla, at namuti
ang bawat tamaan ng rumaragasang libog.

Lahat ay hubad, lahat ay labis na pag-iimbot
na kumakain ng lamán, at ibig makahipo.

Ito ang awit, ito ang sayaw sa mahabang gabi,
Paulit-ulit sa mga araw ng búang na digma;
Búkas, lahat ng puso’t akda’y pulos papuri:
Ito, anila, ang “sining” mula sa tunay na “alagad!”

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to extrajudicial killing. Uphold human right at all costs! Stand up to climate of fear! Where are you, oh my people?

Ang mga Tuta, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Ang mga Tuta

Roberto T. Añonuevo

Walong tuta ang nananaginip ng mga utong,
ito ang haka mo, at ang gatas ay napakalayong
pantalan na dapat tawirin — sa kisapmata.

Umihip ang simoy, at mula sa alimbukay
ng alikabok ay tumatakbong naghahanap
ang isang aso,
na sa iyong tanaw ay naging tao,
at ito ang paraiso sa mga supling ng lupa,
o kung hindi’y bunganga ng impiyerno.

Umiiyak ang mga tuta, at umiiyak
ang lupa na yumayanig wari dahil sa awa.
Mga bulag silang nilalang na gumagapang.

Tumalikod ka ngunit naririnig mo ang tahol
ng paghangos at pagkalinga.
Ang tahol ay paos, at tumatagos sa balát.
Maya-maya’y umalulong ang karo ng dyip.
Lumakad ang nagdadalamhating mga gulong,
at sa bodega ng iyong gastadong guniguni
ay pumaloob ang mga nagugutom na hayop.

Kinusot mo ang iyong paningin.
At nang buksan mo ang kalooban sa tagpo,
ang mga tuta’y iba-iba ang kulay sa malay.

Parang tao, wika mo, na alipin ng burukrata
o pangulo, at naghahanap ng pangako ng gatas
at pulut upang makaraos sa gutom at pangamba.
Ngunit ang gayong kuro-kuro ay kalabisan
sapagkat walang pakialam ang mga hayop
sa pagtitindig ng burukrasya at politika,
at hinding-hindi sasawsaw sa agawan ng poder.

Kinusot mo muli ang iyong paningin.
Gumapang ang walong tuta sa walong daan
tungo sa sariling kaligtasan, at higit kang nalito.

Ang walong tuta, sa pakiwari mo, ay kapatid
mong iniwan sa kangkungan isang gabi,
habang gutom na gutom ang kalan,
at kumikislap ang patalim sa paminggalan.
Nauulinig mo ang sumisiyap-siyap na motor.
Naghahalakhakan ang mga lasenggo,
at ang hapag ay nabuburyong sa liwanag
mula sa mga berso ng makatang San Miguel.

Stop weaponizing the law. No to illegal arrest. No to illegal detention. No to kidnapping. Uphold the human rights of all Filipinos, specially the poor and powerless!

Mga Apotegma at Payo, ni Colette Inez

/ Roberto Añonuevo / 1 Puna

salin ng “Apothegms and Counsels” ni Colette Inez
salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

MGA APOTEGMA AT PAYO

Kapag may nagwikang napakapandak o napakaliit mo,
sabihing di nunusok sa karton ang diyamanteng aspile.

Kapag may nagwikang napakalapad ng lawas mo,
sabihing ikaw ay Amazon na ganap na nakalarga.

Kapag may nagwikang malalaki ang suso mo,
sabihing binili mo iyon sa Kathmandu
at nang isukat ay madilim ang mga silid.

Sabihing ang gisantes ay hinahangad sa Prague
kapag may nagwikang maliliit ang utong mo.

Ano ang timbang mo sa araw o kaya’y sa buwan?

Tone-tonelada kung sa araw.
Libra-libra kung sa buwan.
Ginagawa kang magaan ng pagmamahal.

Kapag may nagsabing napakalayo mo,
ikatwiran ang Epektong Doppler,
na isinusulat mo ang kasaysayan ng liwanag
para sa mga anak ni Pythagoras.

Isterya, ni T.S. Eliot

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

salin ng tulang tuluyang “Hysteria” ni T.S. Eliot.
salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo.

ISTERYA

Habang tumatawa siya, namamalayan kong nahahawa ako sa kaniyang halakhak at sumasanib doon, hanggang ang mga ngipin niya ang maging tanging di-sinasadyang mga bituing may talento para sa pagsasanay-tilap. Nahatak ako ng maiikling paghinga, sumamyo sa bawat pansamantalang pagbawi, ganap na naglaho sa madilim na yungib ng kaniyang lalamunan, at nagalusan sa kilapsaw ng di-nakikitang kalamnan. May isang nakatatandang serbidor, na may nanginginig na mga kamay ang mabilis na naglatag ng pink at puting telang guhitan sa lungting mesang kalawangin, ang nagsabing: “Baka gustong dalhin, baka gustong dalhin ng binibini at ginoo ang kanilang mga tsaa sa hardin . . .”  Nagpasiya ako na upang maihinto ang pag-alog ng kaniyang mga suso, kailangang tipunin ang ilang piraso ng hápon, at ibinuhos ko ang tuon nang may maingat na pagdulog sa mithing ito.