tula

Madaling-araw, ni Ricardo Jaimes Freire

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “El Alba,” ni Ricardo Jaimes Freire ng Bolivia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Madaling-araw

Ang mapuputlang liwayway,
Isinilang sa piling ng mahihiwagang anino,
Ay nagtataglay ng mga himaymay ng karimlang
Nagsala-salabid sa laylayan ng mga balabal nito;
Pinaniningning ng sinag ang mga bundok,
Ang mga tuktok ng mga bundok ay namumula;
Pinaliliguan ang mayayabang na tore,
Na sumasaludo sa kanilang tahimik na aparisyon
Nang may inaantok at namamaos
Na tinig ng mga kampana;
Naghahalakhakan sa masisikip na kalye ng lungsod
At nababasag sa mga bukid na ang taglamig
Ay dumadakila sa madidilaw na dahon.
May pabango ng Silangan
Ang mga liwayway,
Hinango sa mga daan, mula sa mga lihim na gubat
Ng pambihirang halamanan.
Nagdudulot ito ng mga ritmo at musikang kaaya-aya,
Dahil naririnig ang mga huni at awit
Ng mga ilahas na ibon.
Biglang lumindol at niyanig ang matatandang bahay,
At ang mga tao, na halos hubo’t hubad,
Ay nagsiluhod upang magdasal sa mga kalye at patyo,

At sumigaw: “Diyos ko! Makapangyarihang Diyos!
Diyos na walang hangga!” Sunod-sunod ang katal ng lupa,
wari bang niyugyog ng apokaliptiko’t di-nakikitang kamay. . .

Simbigat ng tingga ang atmospera. Wala ni simoy.
At sinasabing ang Kamatayan ay tumawid dito
Sa lilim ng panatag na kalangitan.

Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity

Karpiyud, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Karpiyud

Roberto T. Añonuevo

Naglalakad na binata sa abandonadong abenida
ang ritmo ng gitara
ngayong ibinilanggo ng sálot sa loob ng tahanan

ang buong bayan.

Ang sálot, tila wika ng sabóg na pangulong maalam
sa batas ngunit abstrakto ang sintaks at hiwatig,
ay lumalaganap nang manhid malamig lumulutang—

at nakatanghod kami sa teatro ng katangahan.

Naglalakad na binata sa abandonadong abenida,
ang gitara’y sumasagot
sa palasyo na ang mga tao’y pagod gutóm siraulo

sa kahihintay
sa kung tawagin ay ayuda mula sa kabang-yaman.

Naglalakad ang binata sa abandonadong abenida,
at kung hihimig ang gitara,
ang himig ay naghihintay ang umaasang pamilya

sa likod ng barikada.

Kung may plano
ang gitarang umaawit sa binatang nag-iisa sa abenida,
malabo ang plano ng gobyerno sa paggugol ng pondo,

singhal ng mga artista sa isang kurot na komentaryo.

Ano kung mabagal ang saklolo at napakabilis iluwal
ang batas laban sa pandemya?
Nakalunok ba ng pagong ang Palasyo ng Malabanan?

Hungkag na kamalig ang aming pag-asa.  .  .  .

Humahaba ang píla ng mga bangkay sa krematoryo,
isa-isang nalalagas ang mga mediko,
heto’t pinupuyat pa rin kami sa sermon ng pangulo.

Matitiis ang kuwarantenas,
ang sabi ng gitara, ngunit ang negosyo’y umaaray,
at kaming walang suweldo’y unti-unting namamatay

gaya ng binatang mag-isa sa abenida.

Gayunman, ang talumpating garalgal ng pangulo
ay hindi naglalakad sa abandonadong abenida,
at kung magbanta pa’y butangerong ngumangawa—

iyan ang wika ng gitara
na sa mga kamay ng binatang naglalakad sa abenida
ay naghahanap ng lunas sa desesperasyon, depresyong

nakamaskara ng arlekin mula sa aklatan ng aklasan,
nakamaskara ng arlekin mula sa aklasan ng aklatan.

Sa pagsasauli ng orihinal na tulang hindi sa akin, ni Roberto Fernández Retamar

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Al devolver el original de un poema que apenas es mío,” ni Roberto Fernández Retamar ng Cuba
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sa pagsasauli ng orihinal na tulang hindi sa akin

Siya ang sumulat ng mga bersong sinipi ko.
Ito ay mula sa mga imbentor at nagpapanariwa ng mga salita.
Ito ay mula sa tao na masigasig na itinago yaon at sakim
magpamigay.
Ito ay mula sa kung sinong nagpasiyang ipamahagi yaon.
Ito ay isa pang anyo ng pagkakataon.
Ito ay binagong ilusyon na pagganap sa papel ng mga bulaklak.
Ito ay himpilan ng pag-asa.
Ito ay hinggil sa mga mata.
Ito ay maaaring kabulaanan.

Alimbukad: World Poetry Solidarity for Humanity

Takipsilim, ni Jules Laforge

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Crepuscule,” ni Jules Laforgue ng Uruguay/France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Takipsilim

Takipsilim.  .  .  Mula sa mga bahay na dinaraanan ay nalalanghap ko ang inilulutong pagkain at nauulinig ang kalantog ng mga pinggan. Naghahanda ang mga tao na maghapunan at pagdaka’y matulog o tumungo sa teatro.  .  .  Ay, matagal ko nang ginawang bato ang búhay laban sa mga luha; káya kong maging kapuri-puring duwag ngayon sa harap ng mga bituin!

At lahat ng ito’y walang katapusan, walang wakas.

Ang mga pagál na kabayo’y hinihila ang mabibigat na kariton sa kahabaan ng mga kalye—gumagala ang mga babae—binabati ng ngiti ng mga lalaki ang isa’t isa.  .  . at umiinog ang mundo.

Hápon.

Kalahati ng mundo’y sinisinagan ng araw, at ang kalahati’y maitim at may batik ng apoy, gas, resina, o alab ng kandila.  .  .  Sa isang pook, nagbabakbakan ang mga tao, at may mga masaker; sa kabilang panig, may pagbitay, at sa isa pa, nakawán.  .  .  Sa ibaba, natutulog ang mga tao, namamatáy.  .  .  ang mga itim na láso ng paghahatid sa paglilibing ay nagwawakas sa mga punong teho. . . walang hanggan. At sa lahat ng itong pasan-pasan, paanong nakaiinog pa na simbilis ng lintik ang dambuhalang mundo sa eternal na espasyo?

Payak, ni Marie-Claire Bancquart

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Simple,” ni Marie-Claire Bancquart ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Payak

Nilalang banig ng mga ibon at langit,
ang punò ay niyugyog ng ating mga anino.

Ang katál na bulóng ng saplot
ay sagot sa mga dinaganang damo.

Lumago ang matamis na mansanas
at ang pangarap ng mga ulap
ay higit na mabagal sa tubig.

Mga katawan natin ang lulukob
sa mga ugat ng lupa.

Walang pahabol na sandali ng búhay
ang muling hahalili sa ayos ng mga halaman.

Pagtakas, ni Paul Éluard

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Fuir,” ni Paul Éluard (Eugène Émile Paul Grindel) ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagtakas

Ang maliksing gagambang
May mga kamay at paa ng sindak
Ay naririto.

Ang gagamba,
Na panatag sa timbang nito,
Ay walang tinag,
Gaya ng patitis sa panghulog-pisi.

At kapag ito’y tumalilis,
Nilalagot ang lahat ng bagting,
Pagtugis ito tungo sa kawalan
Na mantakin mo,

Lahat ng maiwan ay wasak.

Pila, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Pila

Roberto T. Añonuevo

Sumunod sa awtoridad ang wika ng kaayusan
ng siyudad. Gaya ng langgam, bumubuntot
ako sa iba pang benepisyadong nasa listahan,
at kung langgam ay magsisilbi sa kamahalan.

Wala akong reyna, ngunit marunong pumila.

Alam ba ng langgam ang diwa ng kawanggawa?
Sinusundan ko ang linya, at kung ito ang saklolo
na kung tawagin ay patakaran, hayaan akong
huminga na parang munting sardinas sa de-lata.

“Kailangang makaraos ang bayan sa pandemya!”

Ang awtoridad ang bumabalangkas ng ospital,
kahit ang paligid ay kambal na talyer at palengke.
Hindi iniisip ng langgam ang tarheta o edad;
nababahala naman ako  sa agahan ng mag-ina.

Ano kung magpatiwakal sa trabaho ang langgam?

Para sa lungsod, para sa bansa, para sa mundo,
at kung ano man ang iba pang pampalubag-loob,
sinisikap ng awtoridad na mabiyayaan ang lahat.
Ibig ko nang maniwala, kahit ang pilipisan ko’y

parang hindi mauubusan ng makukupad na luha.

Habang lumalaon, dumarami ang mga langgam
na gaya ko, na marahil ang iba pa’y natutong
mabuwisit sa paghihintay, mayamot sa mabagal
na pagdating ng isang supot ng bigas at tinapay.

Nagwawakas ang pila sa mesa pirma pagkilala.

Maglalakad ako pauwi, mananaginip ng pulut
ng pag-asa, banayad na kakausapin ang mga paa,
habang bitbit ang bunga ng aking buwis-pawis
at kumukutob ang kalam ng titig ng madlang

sinusundan ng awtoridad sa wika ng kaligtasan.

Gaya ng Liwanag, ni Jaime Saenz

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Como una luz,” ni Jaime Saenz ng Bolivia
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Gaya ng Liwanag

Sa oras ng paghihingalo ng bituin,
tititigan ko ang langit na kumukutitap sa piling mo.
Tahimik at gaya ng liwanag
ang hinihimlayan ng linaw ng paglimot
sa aking landas.
Ibinabalik ako ng hininga mo sa tiyaga at lungkot ng lupa.
Huwag nang pahirapin ang sarili sa pagtatakipsilim—
Hayaang makita ko sa kabilang panig mo
kung ano pa ang natitirang mamamatay para sa akin.

Lastag na Katotohanan, ni Paul Éluard

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Nudite de la verité,” ni Paul Éluard (Eugene-Emile-Paul Grindel) ng France
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Lastag na Katotohanan

Alam na alam ko iyon.

Walang bagwis ang pagsuko,
ni taglay na pagmamahal,
wala itong mukha,
at hindi umiimik;
hindi ko ito sinasaling,
hindi ko ito tinitingnan,
hindi ko ito kinakausap,
ngunit buháy, gaya ng aking pag-ibig at pagsuko.

Ang Kuwento ng Lalaki at Asong Uhaw, ni Sheikh Mosleh al-Din Saadi Shirazi

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng klasikong tula mula sa “The Bostan of Saadi,” ni Sheikh Mosleh al-Din Saadi Shirazi ng Iran
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Ang Kuwento ng Lalaki at Asong Uhaw

Natagpuan ng isang lalaki sa disyerto ang aso na halos mamatay sa uhaw. Ginamit niya ang kaniyang sombrero sa pagsalok ng tubig mula sa balón, at ipinainom iyon pagkaraan sa nanlulupaypay na hayop. Inihayag ng propeta ng panahong iyon na pinatawad ng Maykapal ang lalaki sa kaniyang mga kasalanan dahil sa kaniyang mabuting gawa.

Magnilay, kung ikaw ang tirano, at panaigin ang kabutihan sa pamamahala.

Sinumang nagpamalas ng kabutihan sa isang aso ay makagagawa ng higit pang kabutihan sa kaniyang mga kapuwa tao.

Maging mapagbigay alinsunod sa saklaw ng iyong kapangyarihan. Kung hindi mo man káyang humukay ng balón sa disyerto, magsindi ng kahit lampara sa dambana.

Ang kawanggawang ibinahagi na mula sa sisidlang balát ng báka na siksik sa mamahaling hiyas ay hindi makahihigit sa isang dinar na iniambag na bunga ng matinding pagpapagal.

Ang pasanin ng bawat tao ay angkop sa kaniyang lakas—gaya ng mabigat para sa langgam ang isang paa ng balang.

Gumawa ng kabutihan, upang sa hinaharap ay hindi maging mabagsik ang trato sa iyo ng Maykapal.

Maging maluwag sa iyong alipin, dahil baká isang araw ay maging hari siya, gaya ng peón na naging reyna nang lumaon.