tula

Sapagkat bumubukad ang madaling-araw, ni Merle Collins

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Because the dawn breaks,” ni Merle Collins ng Grenada
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sapagkat bumubukad ang madaling-araw

Nagsasalita kami sapagkat
Kapag bumuhos ang ulan sa kabundukan
Ay marahang lumalaki’t umaapaw ang ilog
At ilang sandali pa’y bubulusok ang agos
Sa mga tipak na bato
Nang lampas sa mga lansangan,
Paguguhuin ang mga tulay
Na maggigiit ng taglay nitong kapangyarihan
Laban sa rumaragasang lakas
Nagsasalita kami dahil kami’y nangangarap

Nagwiwika kami para sa parehong katwiran
Na ang kulog ay nakasisindak sa bata
Na nakayayanig sa punongkahoy ang kidlat

Hindi kami umiimik upang suwayin ang panuto
O upang baligtarin ang inyong mga plano
O pabagsakin ang inyong mga Tore ng Babel
Sa kabila ng katotohanang ginagawa namin ito

Nagwiwika kami dahil kami’y nangangarap
At ang aming mga pangarap ay hindi  maipipiit
Sa kural ng baboy sa kanino mang bakuran
Hindi para sumalo ng mga mumo sa mga mesa
Hindi para gumapang nang walang hanggan
Sa walang katapusang linya ng mga langgam
Upang lumihis palayo sa isang biglang liko
Kapag ang paa ng elepante’y biglang lumagapak
Hindi para umurong at tumakbo palayo
Kapag ang malansang simoy ng kamatayan
Ay nakasusulasok na sa aming mga pandama
Hindi para makibaka nang walang katapusan
Upang gagapin ang hulagway ng inyong mga diyos
Sa loob ng aming likha

Advertisements

Pasigan, ni Yang Mu

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng tula ni Yang Mu (Ching-hsien Wang) ng Taiwan
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pasigan

Apat na maghapon akong nakaupo dito. Wala ni isang nagdaan,
wala ni anumang yabag (sa katahimikan—)

Sumupling ang mga pakô sa kandungan ko, pagdaka’y gumapang
sa aking balikat at tinakpan ako nang walang dahilan.

Ang dausdos ng saluysoy ang nakatatak sa aking gunita.
Ang tanging magagawa ko’y itala iyon sa mga sinuhayang ulap.

Naghahagikgikan ang mga amargon dalawang metro patimog.
Ang mga mawo ng umaalimbukad na bulaklak ay sumiksik
sa aking salakot.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ano ang maitutulong ng aking salakot

sa iyo? Sige na, ano ba ang maihahandog ng aking aninong
nakabalatay sa lupa sa iyo?

Ihambing ang apat na hápon ng tunog ng tubig sa apat na hápon
ng mga yabag. Ipagpalagay yaong mga mainiping dalagang

nagtatalakan—Huwag hayaang lumapit sila. Ang tanging
ibig ko’y umidlip sa hápon. Huwag silang palapitin sa akin.

 

Mittelbergheim, ni Czeslaw Milosz

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Mittelbergheim,” ni Czeslaw Milosz ng Poland at Lithuania
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mittelbergheim

Nahihimbing ang alak sa bari-bariles na roble ng Rhine.
Pinukaw ako ng batingaw ng kapilya sa ubasan
Ng Mittelbergheim. Nauulinig ko ang lagitik ng bukál
Na pumapatak sa balón sa bakuran, ang takatak
Ng mga bakya sa lansangan. Nakabilad ang mga tabako
Na nakasabit sa badungan; at ang mga araro’t kariton
At dalisdis ng bundok at taglagas ay nasa aking piling.

Pumikit ako. Huwag mo akong madaliin, o, apoy, lakas,
Gahum, dahil kay-aga pa. Namuhay ako nang maraming
Taon, at sa gaya nitong pananagimpan, ramdam kong
naaabot ang gumagalaw na hanggahan, na nakahihigit
sa kulay at tunog na magiging totoo, at ang mga bagay
sa daigdig na ito ay nagtutugma’t nagkakaisa-isa.
Huwag mo akong piliting buksan ang aking bibig.
Magtiwala at manalig na maisasakatuparan ang gawa.
Hayaan akong magpagala-gala dito sa Mittelbergheim.

Batid kong dapat gawin iyon. Kapiling ko ang taglagas
At mga kariton at ang mga tabako ay pawang nakabitin
Sa bandungan. Dito at saanman lumingon ay bayan ko,
Kahit saan pumihit, at anumang wikang aking naririnig
Ay awit ng paslit at huntahan ng mga magsing-irog.
Higit akong masaya ihambing man sa iba’t nasasagap
Ang sulyap, ang ngiti, ang bituin, ang sutlang kumulot
Sa tuhod. Panatag ako’t nagmamasid habang tinatahak
Ang mga buról na banayad na sinisinagan ng araw
Na nasa ibabaw ng tubigan, lungsod, kalye, kaugalian.

Kapag walang takot ang diwa, ni Rabindranath Tagore

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Chitto Jetha Bhayshunyo,” ni Rabindranath Tagore ng India
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Kapag walang takot ang diwa

Kapag walang takot ang diwa at taas-noo ang paglalakad
Kapag malaya at ni walang sukal ang mga karunungan;
Kapag ang mundo’y hindi na muling magkakadurog-durog
Sa makikitid na panloob na moog na matatayog;
Kapag ang salita’y umaahon sa pusod ng katotohanan;
Kapag iniunat nang ganap ang matitiyagang kamay;
Kapag hindi naliligaw ang malinaw na batis ng bait
Sa madidilim na disyerto ng mga patay na kaugalian;
Kapag ang isipan ay kinakasangkapan nang pasulong
Tungo sa papalawak na pagninilay at pakikibaka,
Tungo sa kalangitan ng minimithi’t inaabangang kalayaan,
Ama ko, pukawin mong lubos ang aking lupang tinubuan.

Sayaw ko, ni Blaise Cendrars

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Ma danse,” ni Blaise Cendrars (Frederick Louis Sauser)                   ng Switzerland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Sayaw ko

Kay Platon, walang karapatan sa lungsod ang makata
Hudyong palaboy
Metapisikong Don Juan
Mga kaibigan, matatalik sa loob
Wala ka nang kaugalian at wala nang bagong gawi
Dapat nang lumaya sa tiranya ng mga magasin
Panitikan
Abang pamumuhay
Lisyang kayabangan
Maskara
Babae, ang sayaw na ibig ipasayaw sa atin ni Nietzsche
Babae
Ngunit parikala?
Tuloy-tuloy na pagpasok at paglabas
Pamimilí sa lansangan
Lahat ng tao, lahat ng bansa
At ikaw ay hindi na pasanin pa
Tila ba hindi ka na naroroon .  .  .
Ginoo akong nasa kagila-gilalas na treng tumatawid sa parehong lumang Ewropa
. . . . . . . at nakatitig nang malamlam mula sa pasilyo
Hindi na makapukaw sa aking interes ang tanawin
Ngunit ang sayaw ng tanawin
Ang sayaw ng tanawin
Sayaw-tanawin
Paritatitata
Ang aking paiikutin

Salitaan, ni Adam Czemiawski

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Speech,” ni Adam Czemiawski ng Poland
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Salitaan

Hindi kailangang maunawaan ang awit ng tamsí
upang hangaan at tingalain.
Hindi kailangang maunawaan ang kokak ng palaka
upang mabatid na nakalalasing.
Nauunawaan ko ang usapan ng mga tao
na doble-kara at sinungaling.
Kung hindi ko iyon nauunawaan
ay ako ang magiging makatang pinakamagaling.

Huwag akong titigan, ni Martin Carter

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Do not stare at me,” ni Martin Carter ng Guyana
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Huwag akong titigan

Huwag akong titigan mula sa iyong bintana, binibini,
huwag akong titigan at pagtakhan kung saan nagmula.
Isinilang ako’t gumulang sa lungsod na ito, binibini.
Naririnig ko ang mga kuliglig tuwing alas-seis ng gabi

at ang nakabubulahaw na tilaok ng manok sa umaga
kapag ang mga kamay mo’y ginugusot ang kobrekama
at ang magdamag ay nakabilibid sa loob ng aparador.
Hitik na hitik sa mga pileges ang aking mga kamay

gaya ng dibdib mong namumutok ang ugat, binibini.  .  .
Huwag akong titigan at pagtakhan kung saan nanggaling,
ang mga kamay ko’y bumibigat sa mga pileges,
gaya ng dibdib mong hitik sa mga ugat, binibini—

Dapat kumalinga ang isa’t sumuso ng buhay ang isa.  .  .
Huwag akong titigan mula sa iyong bintana, binibini.
Titigan mo nang lubos ang  bagon ng mga bilanggo!
Titigan ang karo ng patay na nagdaraan sa tarangkahan!

Titigan ang mga pook-maralita sa timog ng lungsod!
Titigan nang mariin, at isipin, binibini, kung saan
ako nagmula, at kung saan papalaring mapapadpád!
Hitik na hitik sa mga pileges ang aking mga kamao,

gaya ng mga súso mong namumurok sa ugat, binibini,
at dapat kumalinga ang isa, at sumúso ng búhay ang isa.

Hulát, ni Roberto T. Añonuevo

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Hulát

(para kay IMA)

Roberto T. Añonuevo

Pantalan ba ito na nag-aabang ng barko
na kung hindi hinalihaw ng tribunada’t bagyo
ay dinakip ng lungkot ang mga tripulante?
Tatanawin ko ito nang walang pagkapagod,
na tila dayaray na naglalagos sa baláy.
Sapagkat ang pagsubaybay ay mga alon
na dumarating at lumalayo nang paulit-ulit—
isang ritwal na tigmak sa pag-asa’t pananabik,
at ikaw ang hulagway na aahon sa guniguni.

Ang oras ang tumatayog na bundok ng inip,
at ang espasyo sa puso ay lalong lumalamig.

Ngunit darating ka, gaya ng isang dalubhasa
sa ahedres na nagsusulong matapos magbúlay
at pigain ang posibilidad ng hakbang at pasiya.
Mauuna marahil ang iyong mga liham at tula
na tumatawid sa maaliwalas na himpapawid.
Susunod ang iyong mga pangarap na nakaipit
sa kuwardernong gulanit, at ang isang pabatid,
nagmula man sa hari o hukom o hunghang.

Matutulog ako para kita makita. Matutulog ako,
at ikaw ang pupukaw sa daigdig kong giniginaw.

Impong Polinesyo, ni Talosaga Tolovae

/ Roberto Añonuevo / Mag-iwan ng puna

Salin ng “Polynesian Old Man,” ni Talosaga Tolovae ng Samoa
Salin sa pandaigdigang Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Impong Polinesyo

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
kung bakit umiiwas sumulyap ang mga mata mong kaypula
kapag lumabas akong magara ang suot na Amerikana,
at kumikinang ang pares na metalikong botang Italyana.

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
kahit iniuwi sa iyo ang tatlong-taóng titulado ng lahing puti,
ay taglay mo pa rin ang nababalisâ, duguang mga mata.

Nagtataka lámang ako,
. . . . . . . . . .O, impo,
na bago ka tuluyang yumao’y tinanggihan mo ang itim
na botang Italyana, ang bagong itim na Amerikana,
ang salaping pilak na pampagamot sa duguang mata
na marangyang handog ng iyong edukadong kadugo.

Nagtataká ako kung bakit,
. . . . . . . . . .O, impo,
itong kutob ko’y kabado kang makatagpo ang maputla
at mababaw na kayumanggi mong Polinesyong anak—
na may kutis ng puting lahing maángas kung maglakad.