Napakagandang teknolohiya ang pagkakaimbento ng wiki. Ang wiki ay isang software na maaaring gamitin sa pagsusulat at paghubog ng mga akda o disenyo. Magagamit din ito bilang tulay ng komunikasyon, sa pag-iimbak ng impormasyon, sa pagbubuo ng pamayanang may kulob na pook, at sa paghikayat ng bayanihan ng mga kasapi. Malayang magagamit ang teknolohiyang wiki, at ang kahanga-hanga’y  malaya ang sinumang paunlarin ang nasabing teknolohiya upang makatulong sa mga tao.

Hango sa salitang Hawai’ian, ang “wiki” ay pinangatawan ang pagiging “mabilis,” at gaya ng kidlat ay kisapmatang makapaghahatid ng kaaya-ayang balita o karima-rimarim na sakuna.

Makapangyarihan ang wiki kung gagamitin ng isang kompanya, na ang mga kawani nito ay may batayang diskurso, layon, at bisyon para sa ikalalago ng nasabing kompanya sa kabuuan at ng bawat tao na kabilang doon. Magiging malaya ang daloy ng usapan, at batay sa patakaran ng nasabing kompanya ay maitatakda ang usapan, programa, at proyektong katanggap-tanggap sa buong organisasyon.

Ngunit may panganib din ang wiki kung gagamitin sa pandaigdigang antas. Halimbawa, ang Wikipedia ay kakatawan sa pandaigdigang imbakan ng impormasyong ensiklopediko ng bawat bansa. May pamayanan ito ng mga manunulat at editor, na bagaman hindi lantarang kilala, ay makapagpapasok ng lahok ng nais nila. Inaasahan na ang bawat mamamayan ng daigdig ay malayang makapag-aambag sa wikang Ingles o kaya’y sa Tagalog o Espanyol o Mandarin. Sinuman ay may karapatang sumulat o mag-edit, hangga’t kaya ng sikmura at malalim ang bulsa, bukod sa pagkakaroon ng kompiyuter, akses sa internet, at kaalaman sa wika.

Ang kalayaaan ng sinumang tao ay nakatali pa rin sa ekonomikong kalagayan at internet. Sinumang ibig mag-ambag sa gaya ng Wikipedia ay kailangang sumunod sa patakaran nito. At ang paghawak sa impormasyon ay gaya lamang ng kalakaran ng paghawak ng impormasyong sinusunod sa mga kanluraning bansa.

Makabubuti ang Wikipedia para sa mga establisadong bansa, gaya ng Estados Unidos o Japan o United Kingdom. May sapat na kakayahan ang naturang mga bansa mulang paglikom ng kaalaman at intelektuwal hanggang pagbibigay ng akses sa kompiyuter at internet. Ngunit mapanganib ito  sa gaya ng Filipinas, dahil ang Wikipedia na magiging imbakan ng impormasyon hinggil sa Filipinas ay hindi lamang impormasyon ang maaaring iluwal bagkus ang tone-toneladang basurang maaaring sulatin ng mga nasa pamayanan ng manunulat o editor. Ang Wikipedia Tagalog, halimbawa, ay hindi lamang hinggil sa “Katagalugan” ang nilalaman; naroroon din ang mga kahanga-hangang hilaw na halaw at saling ikalilito ng karaniwang tao kung hindi man intelektuwal.

Mapalalabas kung gayon ng Wikipedia na patas at obhetibo ang presentasyon nito ng mga impormasyon. Ito ay dahil sa pag-aakalang ang lahat ng manunulat at editor nito ay may malasakit sa pagbibigay ng tamang impormasyon. Ngunit hindi ito ang nagaganap, halimbawa na, sa Wikipedia Tagalog dahil walang kakayahan ang naturang websayt na ipakita ang tunay na kalagayan ng Filipinas sa pamamagitan ng Tagalog. Ang ginagamit na Tagalog sa Wikipedia Tagalog ay malayo sa tradisyon nina Jose Rizal at Andres Bonifacio hanggang Lope K. Santos at Iñigo Ed. Regalado hanggang Liwayway A. Arceo at Genoveva Edroza-Matute. Ang Tagalog ng Wikipedia Tagalog ay Ingles na Tinagalog, na uri ng wikang pinauso ng mga tarantadong akademista na ni hindi yata nagbabasa ng panitikang Tagalog. 

Maaaring walang tuwirang programa ang Wikipedia Tagalog na bilugin ang isip o pagkatao ng karaniwang Filipino alinsunod sa pananaw ng banyaga, gaya ng Amerika. Gayunman, ang mga nalilikha nitong basura at baluktot na pananaw ay tuwirang makaaapekto sa isip, kamalayan, at kalooban ng bagong henerasyon ng mga Filipino hindi lamang ngayon kundi maging sa susunod na panahon. Ang ginagawang mababaw na salin o halaw sa Wikipedia Tagalog ay bumibiyak din sa simulaing itaguyod ang Filipino bilang wikang pambansa ng Filipinas, dahil pinalalabas nito na ang Tagalog ay nasa yugtong mababa, dukha, at laging katunggali ng ibang wikang lalawiganin sa Filipinas.

Maikakatwirang malaya namang baguhin o iedit ng sinumang Filipino ang mga lahok sa Wikipedia. Subalit hindi iyon sapat na katwiran. Hindi lahat ng 97 milyong Filipino ay may taglay na kompiyuter at akses sa internet. Hindi lahat ng Filipino ay katulad ng Amerikano na ang kultura ay tahas at mapaggiit. Taglay pa rin ng nakararaming Filipino ang mga halagahan nito sa komunikasyon na mapagpahiwatig, gaya ng lumabas sa pag-aaral ni Dr. Melba Maggay. Hindi pa rin buo ang pagkabansa o kabansaan ng Filipinas, ayon kay Dr. Zeus Salazar, at ang gayong kalagayan ay napakadaling kasangkapanin ng alinmang makapangyarihang korporasyon o estado upang hatiin ang naturang bansa at panatilihing sakop ito sa pandaigdigang antas.

May tugon ang mga Filipino kung ayaw nila sa Wikipedia. At ang tugon na ito ay hindi tahas, gaya ng sa Kanluranin. Ang pagsasawalang-bahala o pananahimik ng mga Filipino ay hindi nangangahulugan ng pagtanggap, kundi maaaring pagtutol na rin sa gayong kalakarang mabilis na iginigiit sa kanila ng nagbabagong simoy. Kailangan ng Filipinas ang isang alternatibong websayt para sa mga Filipino. Isang websayt na hindi kayang ibigay o ihain ng gaya ng Wikipedia, Yahoo, at iba pa.

Hinihimok ko ang sinumang Filipino na gamitin natin ang bagong teknolohiya para sa ikagagaling ng mga Filipino. Ang teknolohiya ng wiki ay hindi magiging matagumpay kung hindi mauunawaan ito ng nakararaming Filipino at gagamitin sa kapaki-pakinabang na paraan. Kailangang maipaliwanag ito nang maayos sa mga Filipino, at ipaliwanag hindi sa wikang Ingles, bagkus sa wikang Filipino. Kailangang maisaloob nila na ang teknolohiya ay kabahagi ng kanilang pag-unlad at hindi kasangkapan upang lalong mabaon sila sa lusak.

Panahon na upang mag-usap ang mga Filipino sa wikang Filipino. Sa ganitong pagkakataon lamang natin mahihikayat ang tunay na ubod ng pagbabayanihan para sa Lupang Tinubuan.